Szanse i zagrożenia – co może przynieść planowana reforma oświaty

Trzech na dziesięciu polskich rodziców jest zdania, że największym problemem rodzimego systemu edukacji jest przeciążenie uczniów obowiązkami szkolnymi – tak czytamy w raporcie „Polaków Portfel Własny – edukacja przyszłości” zrealizowanym przez Santander Consumer Bank w sierpniu ubiegłego roku. Remedium na te bolączki ma być proponowana przez Ministerstwo Edukacji Narodowej reforma oświaty. Czy przyniesie ona oczekiwane efekty? Jakie mogą być jej konsekwencje? O tym opowiada Karolina Pol, właścicielka firmy edukacyjnej EduKaPol Szkolenia, związana z edukacją od blisko 13 lat.

Coraz częściej mówi się o przemęczeniu najmłodszych uczniów szkół podstawowych. Według  badania zrealizowanego przez Związek Miast Polskich we współpracy z Instytutem Badań w Oświacie oraz Ogólnopolskim Stowarzyszeniem Kadry Kierowniczej Oświaty, dzieci uczęszczające do klas I-III na nauce spędzają dziennie niemal tyle samo czasu co ich rodzice w pracy. Rozwiązaniem tej sytuacji ma być między innymi usunięcie prac domowych na tym etapie kształcenia – jeden z filarów zmian w oświacie proponowanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej.

– Brak zadań domowych to zagadnienie bardzo złożone. Z jednej strony, ich usunięcie z pewnością odciąży polskie rodziny. Warto bowiem podkreślić, że często zanim dziecko wróci ze szkoły i dodatkowych zajęć, a rodzice z pracy, zanim cała rodzina zje posiłek, jest już godzina późno-popołudniowa, a czasem nawet wieczorna. Przy takim domowym systemie siadające do odrabiania pracy domowej dziecko i wspomagający je rodzic są już przemęczeni – ciężko w takiej sytuacji mówić o dydaktycznym walorze prac domowych – mówi Karolina Pol, właścicielka firmy edukacyjnej EduKaPol Szkolenia, związana z edukacją od ponad 12 lat. – Z drugiej strony, prace domowe stanowią swoiste przedłużenie podstawy programowej i mają na celu pogłębienie treści przekazywanych na zajęciach szkolnych oraz powtórkę i utrwalenie materiału – dodaje ekspertka.

Kolejną zmianą postulowaną przez MEN ma być odchudzenie podstawy programowej. Według przedstawicieli resortu obowiązujące obecnie curriculum zawiera około 20 proc. zbędnych treści – wiedzy nadmiarowej i niepotrzebnej. Podkreślają oni, że podstawa programowa powinna być dostosowana do wymagań współczesnego świata, by szkoły uczyły takich kompetencji jak: umiejętności związane z rozwojem nowych technologii, zdolność syntetycznego myślenia i tego, jak efektywnie współpracować z innymi. 

– W tym pędzie za nauką kompetencji przydatnych w późniejszym, coraz bardziej zdigitalizowanym życiu, nie wolno zapominać o tym, że odchudzanie podstawy programowej musi być robione w bardzo przemyślany sposób. Nie możemy dopuścić do sytuacji, w której z matematycznego curriculum wykreślamy treści, które będą stanowiły podstawę nauki takich przedmiotów jak fizyka czy chemia – podkreśla Karolina Pol. – Z podobną sytuacją mamy do czynienia w przypadku postulowanego okrojenia kanonu lektur. Trzeba bowiem zaznaczyć, że na etapie edukacji wczesnoszkolnej mamy określony zestaw lektur, który nauczyciel powinien omówić z dziećmi w klasach I-III. Nie ma odgórnie wyznaczonej kolejności, nie ma też narzuconego sposobu, w jaki dzieci mają zapoznać się z daną książką – tekst może być czytany samodzielnie, ze wsparciem rodzica, bądź w trakcie lekcji. To przed nauczycielem stoi wyzwanie, by zdecydować kiedy i w jaki sposób zapozna dzieci z daną książką. To także nauczyciel, który przebywa na co dzień z dziećmi, obserwuje je i zna ich wrażliwość oraz predyspozycje poznawcze, powinien móc decydować, jakie lektury będzie omawiał ze swoją klasy w danym roku szkolnym – dodaje.

Rządzący uważają, że postulowane zmiany w oświacie będą miały pozytywny wpływ na polskie dzieci i ich rodziców. Przedstawiciele MEN podkreślają, że dzięki odchodzeniu podstawy programowej, którego naturalnym przedłużeniem będzie brak prac domowych, polskie rodziny zyskają więcej czasu. Według eksperta rodzi to zarówno szanse, jak i zagrożenia.

–  Z jednej strony, czas jaki polskie rodziny odzyskają, może być wykorzystany na  zaspokajanie podstawowych potrzeb, jak chociażby potrzeba odpoczynku czy potrzeba wspólnych, rodzinnych aktywności. Nie zapominajmy bowiem, że dzieci oprócz nauki potrzebują też czasu wolnego na swobodną zabawę i rozwijanie swoich zainteresowań. Warto pamiętać, że tak naprawdę każda aktywność rodzinna, jak chociażby układanie puzzli, granie w gry planszowe czy wspólny spacer, jest okazją do wsparcia dziecka we wszystkich obszarach, także tych, które zakłada podstawa programowa, czyli rozwój poznawczy, fizyczny i emocjonalno-społeczny – podkreśla Karolina Pol. – Z drugiej strony jest oczywiście niebezpieczeństwo, że opiekunowie zaczną szukać substytutów dla prac domowych w postaci kolejnych zadań dodatkowych czy lekcji z korepetytorem. Istnieje również zagrożenie, że dzieci chcąc wykorzystać ten wolny czas dla siebie, będą spędzały go przed komputerem, telewizorem czy konsolą. Tutaj bardzo istotna jest rola dorosłego, który powinien zwracać uwagę na czas, który dzieci spędzają przy wyżej wymienionych urządzeniach oraz jak z nich korzystają – ostrzega.

Szeroko dyskutowane zmiany w edukacji wczesnoszkolnej, które proponuje MEN mają odmienić szkoły podstawowe, tak by były bardziej przyjazne polskim rodzinom. Otwarte pozostaje nadal pytanie czy taka reforma oświaty wystarczy, by dostosować polską edukację wczesnoszkolną do wymagań współczesnego świata.

– Jednym z kluczowych zagadnień powinna być w tym kontekście zmiana metod nauczania w klasach I-III. Polskie szkoły podstawowe powinny kłaść nacisk na nauczanie przez doświadczenie i eksplorację.  Zgodnie z założeniami takiej formy kształcenia nauka odbywa się również poza murami szkoły i integruje wiele treści. Jeżeli w ramach zajęć lekcyjnych pójdziemy do lasu czy pobliskiego parku, możemy na jednej lekcji przerobić zagadnienia związane z edukacją przyrodniczą, matematyczną i wesprzeć rozwój kompetencji czytania. Uczniowie nie tylko poznają poprzez doświadczanie różne gatunki drzew, mogą również przeliczyć ile liści znajduje się na gałęzi danego drzewa, a bardziej szczegółowe informacje o nim przeczytać z zabranej ze sobą książki. Oznacza to, że założenia podstawy programowej można efektywnie realizować nie tylko poprzez siedzenie w klasie, lecz także w innych miejscach i okolicznościach. To już się u nas dzieje – niektóre szkoły, jak na przykład ta, do której uczęszcza mój syn, prowadzą tzw. edukację outdoorową. Powinniśmy dążyć do tego, by taka forma kształcenia była traktowana jako naturalny sposób realizowania podstawy programowej i stosowana przez jak największą liczbę placówek – zaznacza Karolina Pol. 

Z sondażu przeprowadzonego IBRiS na zlecenie dziennika „Rzeczpospolita” pod koniec stycznia tego roku wynika, że 43 proc. Polaków uważa, że proponowane zmiany w oświacie, a w szczególności likwidacja obowiązkowych prac domowych, to dobry pomysł. Z kolei niemal 51 proc. negatywnie oceniła planowaną reformę.

Magister Karolina Pol jest ekspertem edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej oraz właścicielką firmy EduKaPol Szkolenia. Od ponad 12 związana z edukacją - pracowała jako nauczycielka języka polskiego i wiedzy o kulturze. Pełniła także funkcję dyrektorki żłobka i przedszkola. Od 11 lat prowadzi szkolenia dla nauczycieli wszystkich etapów edukacyjnych i pomaga im wprowadzać innowacyjne metody edukacyjne. Spędziła ponad 2 000 godzin prowadząc szkolenia stacjonarne, a w kursach on-line jej autorstwa wzięło udział ponad 24 000 uczestników.

Karolina Pol jest laureatką prestiżowej nagrody czasopisma Business Woman&Life w kategorii „Lider wdrażania innowacyjnych metod edukacyjnych” oraz wyróżnienia Złote Orły Edukacji. Jako ekspertka była również zaangażowana w emitowany na antenie TVP program „Wielka Matura Polaków”. Na co dzień współpracuje przy redakcji i opiniowaniu podręczników, pomocy naukowych i innych materiałów dydaktycznych czy gier planszowych z wydawnictwami takimi jak Wydawnictwo PWN, Wydawnictwo Nasza Księgarnia, Wydawnictwo Babaryba, czy WSiP.

Prywatnie Pani Karolina jest mamą trójki dzieci - ośmioletniego Kuby, czteroletniego Bartka i dwuletniej Natalki. Na co dzień wspiera ich wszechstronny rozwój między innymi spacerując, czytając i grając w gry planszowe. Wszystkie materiały edukacyjne oraz metody polecane w trakcie szkoleń Pani Karoliny są zawsze sprawdzone i bliskie temu, co praktykuje prywatnie.

EduKaPol Szkolenia to założona w 2017 roku firma prowadząca szkolenia dla nauczycieli wszystkich etapów edukacyjnych. Szkolenia stacjonarne i kursy online oferowane przez EduKaPol wspierają kadrę pedagogiczną w poszerzaniu warsztatu i pokazują jak zastosować w praktyce innowacyjne metody edukacyjne w sposób atrakcyjny dla uczniów. Na szkoleniach prowadzonych przez Karolinę Pol, założycielkę firmy, nauczyciele dowiadują się również jak zaplanować i zorganizować pracę tak, aby przygotowanie zajęć dydaktycznych nie było uciążliwe, a ich efekty wpływały na wszechstronny rozwój uczniów. Na szkoleniach wiedza teoretyczna łączona jest z praktycznymi przykładami, a prowadząca bazuje na swoim wieloletnim doświadczeniu. Do dziś w stacjonarnych szkoleniach EduKaPol udział wzięło około 7 000 nauczycieli, a z kursów on-line skorzystało ponad 24 000 osób. W bezpłatnych szkoleniach prowadzonych za pośrednictwem Internetu uczestniczy co miesiąc blisko kilkadziesiąt tysięcy uczestników.

Więcej informacji na: https://edukapol.pl/ oraz https://www.facebook.com/edukapol.