Faul play - 850 mln euro strat dla gospodarki przez nieczystą grę Europejczyków

• 12% obywateli Polski uzyskało dostęp lub korzystało z transmisji strumieniowych treści (streamingów) z nielegalnych źródeł internetowych w celu oglądania sportu. Wśród osób w wieku 15-24 lat odsetek ten stanowił 27%
• W całej UE podrobiony sprzęt sportowy kosztuje producentów 850 mln euro rocznie, co powoduje straty sprzedaży rzędu 11%
• 10% młodych Polaków w wieku 15-24 lat świadomie zakupiło podrobiony sprzęt sportowy przez internet
• Policja w całej Europie wykryła i skonfiskowała 8 mln podrobionych artykułów sportowych o szacunkowej wartości detalicznej 120 mln euro
• Wraz z rozpoczęciem tegorocznych wydarzeń sportowych o globalny zasięgu Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) rozpoczyna kampanię „Play Fair” („Graj uczciwie”), wzywając kibiców do oglądania oficjalnych transmisji i zakupu autoryzowanych towarów

W tym roku Europa staje się stolicą sportu. Świat przygotowuje się do oglądania spektakularnych goli podczas UEFA EURO 2024, finiszów podczas Tour de France i złotych medali podczas Igrzysk Olimpijskich i Paraolimpijskich w Paryżu.

Choć Europejczycy szykują się do śledzenia największych wydarzeń sportowych, to jednak prawdopodobnie miliony z nich będą robić to nielegalnie. Według badania EUIPO na temat postrzegania, świadomości i zachowań obywateli UE 12% z nich uzyskało dostęp do treści z nielegalnych źródeł lub korzystało z transmisji strumieniowych (streamingów) w celu oglądania sportu. Jeśli chodzi o młodzież w wieku 15-24 lat, ponad jedna czwarta (27%) przyznaje się do oglądania spotu z korzystaniem nielegalnych kanałów internetowych.

João Negrão, dyrektor wykonawczy EUIPO, stwierdził:

Tego lata przeżywając emocje związane z rywalizacją sportową, ważna jest uczciwa gra: zarówno zawodników na boisku, jak dla kibiców w domu. Prawa własności intelektualnej stojące za tymi wydarzeniami chronią kibiców i zapewniają im lepsze doznania, a także wspierają naszych sportowców i inspirują przyszłych mistrzów Europy i świata. Oglądając oficjalne transmisje i kupując licencjonowane produkty, dbamy o to, by nasze ulubione dyscypliny sportu nadal rozwijały się z myślą o przyszłych pokoleniach.

DUŻE WYDARZENIA, DUŻA SZANSA NA OSZUSTWA

Poza prawami do transmisji najważniejszych wydarzeń sportowych, własność intelektualna jest wszędzie: od kultowych kółek olimpijskich oraz nazwisk i podobizn najlepszych sportowców, po sprzęt sportowy zawodników oraz oficjalne maskotki i pamiątki z wydarzeń.

Jednak obok pieniędzy oraz milionów widzów i konsumentów, pojawia się okazja dla oszustów do czerpania zysków. Nielegalne transmisje strumieniowe w internecie dotyczą wszystkich rodzajów treści – w tym wydarzeń sportowych – a EUIPO szacuje, że piractwo we wszystkich mediach generuje rocznie 1 mld euro nielegalnych przychodów.

Problem piractwa związanego z wydarzeniami na żywo ma kluczowe znaczenie dla finansowania sportu. Przychody generowane przez prawa własności intelektualnej są redystrybuowane do ruchu sportowego i sportowców na zasadzie solidarności. Emma Terho, przewodnicząca Komisji Sportowców Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, powiedziała podczas konferencji EUIPO poświęconej zwalczaniu piractwa internetowego w sporcie i innych imprezach na żywo w październiku 2023 r.:

Jeżeli kibice oglądają wydarzenia sportowe na żywo za pośrednictwem nielegalnych transmisji strumieniowych, zagrożony jest cały solidarnościowy model finansowania ruchu olimpijskiego. Prawa medialne straciłyby na wartości, a właściciele praw medialnych przestaliby je nabywać, a to miałoby poważne konsekwencje dla modelu solidarnego finansowania całego ruchu olimpijskiego.

Według EUIPO oprócz transmisji sportowych każdego roku sprzedaż w unijnej branży sprzętu sportowego odnotowuje straty o wysokości 850 mln euro. Liczba ta nie obejmuje odzieży sportowej, np. podrabianych koszulek piłkarskich i butów sportowych, które stanowią znaczną część szacowanego na 12 mld euro rocznego obrotu podrabianą odzieżą w Europie.

W NIEKTÓRYCH KRAJACH PRAWIE POŁOWA MŁODYCH LUDZI NIELEGALNIE ODTWARZA STRUMIENIOWO SPORT

W Badaniu EUIPO dotyczącym postrzegania własności intelektualnej ujawniono znaczące tendencje w całej Unii Europejskiej związane z piractwem internetowym wydarzeń sportowych na żywo; 12% całej populacji uzyskało dostęp do treści z nielegalnych źródeł internetowych lub przesyłało je strumieniowo w celu oglądania sportu.

W Bułgarii praktyka ta jest najpowszechniejsza w UE – 21% wszystkich respondentów przyznało się do korzystania z nielegalnych źródeł internetowych w celu oglądania sportu. Kolejne miejsca zajmują Grecja (20%), Irlandia (19%), Hiszpania (19%) i Luksemburg (18%).

Według badania młodsi obywatele w wieku 15-24 lat przyznawali się do korzystania z nielegalnego dostępu do wydarzeń sportowych online dwukrotnie częściej niż reszta populacji. Bułgarska młodzież najczęściej korzysta z nielegalnej transmisji strumieniowej imprez sportowych – 47%, czyli znacznie powyżej średniej unijnej wynoszącej 27%. Kolejne miejsca zajmują Hiszpania (42%), Grecja (42%), Słowenia (39%) i Irlandia (34%).

Według badania EUIPO dotyczącego naruszeń praw autorskich w internecie, transmisje strumieniowe są najpopularniejszą metodą uzyskiwania dostępu do nielegalnych treści telewizyjnych – 58% piractwa w UE odbywa się poprzez streaming, a 32% poprzez pobieranie.

PODRABIANE TOWARY SPORTOWE: PROBLEM O WARTOŚCI 850 MLN EURO

Zgodnie z zestawieniem wskaźników EUIPO dotyczących własności intelektualnej i młodzieży średnio 10% młodzieży w wieku od 15-24 lat przyznaje się do świadomego zakupu podrobionego sprzętu sportowego, przy czym jest to najbardziej powszechne wśród młodzieży greckiej – 18%. Z kolei 7% młodych europejskich konsumentów kupiło podrobione produkty przez przypadek.

Wpływ sprzedaży podróbek w UE jest znaczny, powodując szacunkową łączną stratę w wysokości 851 mln euro rocznie – co według obliczeń EUIPO przekłada się na 11% całkowitej sprzedaży w tym sektorze. We Francji, Austrii i Holandii odnotowuje się największe straty pieniężne, wynoszące setki milionów euro w każdym z tych krajów. Jeśli chodzi o proporcjonalny wpływ, najbardziej ucierpiały Rumunia, Litwa i Węgry, przy czym podrabiany sprzęt sportowy stanowi aż 20% całkowitej utraconej wartości sprzedaży w każdym z tych krajów.

Podrabianie ma poważne konsekwencje gospodarcze i społeczne. Jak wynika z innego przeprowadzonego niedawno badania EUIPO na temat gospodarczych skutków podrabiania towarów w sektorze odzieżowym, kosmetycznym i zabawkowym w UE, oprócz utraty dochodów i likwidacji miejsc pracy przedsiębiorstwa cierpią z powodu szkodliwej reputacji marki ze względu na niższą jakość kopii, a gospodarki europejskie dostrzegają wzrost sceptycyzmu co do zasadności inwestowania w innowacje. Stanowi to poważne zagrożenie dla dalszego rozwoju zdrowej gospodarki.

Podrobione towary stwarzają również poważne zagrożenie dla zdrowia konsumentów, gdyż nie są zgodne z europejskimi normami w zakresie zdrowia, bezpieczeństwa i ochrony środowiska. Jak wskazano w badaniu EUIPO i OECD dotyczącym towarów niebezpiecznych, podrobiony sprzęt sportowy może zawieźć w krytycznych momentach, a także zawierać toksyczne lub niebezpieczne składniki.

WALKA Z PIRACTWEM PODCZAS WYDARZEŃ NA ŻYWO

Piractwo wydarzeń na żywo obejmuje kilka metod rozpowszechniania nieautoryzowanych treści online, np. nielegalne usługi subskrypcyjne i otwarte internetowe transmisje strumieniowe zasilane przychodami z reklam. Operatorzy wykorzystują wyrafinowane techniki w celu obejścia wykrywania, często korzystając z legalnych usług dystrybucji treści. Nawet w przypadku wydarzeń transmitowanych za pośrednictwem bezpłatnych kanałów, takich jak igrzyska olimpijskie czy końcowe rundy mistrzostw UEFA, piractwo internetowe nadal ma się znakomicie.

W całej Unii kraje i zainteresowane strony zwalczają piractwo związane z wydarzeniami na żywo, opierając się na przepisach i technologii blokowania nielegalnych usług online. Komisja Europejska przyjęła dwa zalecenia: jedno dotyczące zwalczania piractwa internetowego w odniesieniu do wydarzeń sportowych i innych wydarzeń na żywo, w którym ustanowiono sieć wyspecjalizowanych krajowych organów administracyjnych, a drugie dotyczące zwalczania podrabiania poprzez skuteczniejsze egzekwowanie przepisów i szerzenie wiedzy, do czego EUIPO przyczynia się poprzez działania w zakresie rozpowszechniania, wdrażania i monitorowania.

Ponadto wysiłki na rzecz walki z piractwem obejmują informowanie konsumentów, gdzie mogą znaleźć legalne treści cyfrowe. Agorateka EUIPO to narzędzie, które pomaga widzom zidentyfikować legalne oferty dotyczące treści online, również wydarzeń sportowych.

ELIMINOWANIE FAŁSZYWYCH TOWARÓW W EUROPIE

W ramach operacji Fake Star (fałszywa gwiazda) – inicjatywy skierowanej przeciwko podrabianym towarom naruszającym dobrze znane marki – policja w całej Europie wykryła i przejęła 8 mln podrobionych towarów luksusowych i sportowych, co stanowi ponad połowę z 14 mln towarów podrobionych skonfiskowanych w 2023 r. Podrabiane towary sportowe to m.in. podrabiane tekstylia, obuwie, etykiety, wyroby skórzane i dodatki odzieżowe, w tym obuwie sportowe i odzież, o szacunkowej wartości detalicznej 120 mln euro. W wyniku operacji w związku z fałszerstwami aresztowano 264 osoby.

Podczas operacji wykryto 552 611 sztuk obuwia, 1 140 343 sztuk odzieży sportowej i 5 497 460 fałszywych etykiet z logo. Konfiskaty potwierdzają, że wiele z końcowych podrabianych towarów zostało wykończonych w Europie, gdzie podrabiane logo jest nanoszone na nieoznakowane produkty. Ujawniając kręgi fałszerstw, operacja ujawniła również inne poważne przestępstwa, takie jak przestępczość zorganizowana, przemyt, oszustwa i pranie pieniędzy.

Operacja Fake Star jest prowadzona przez Hiszpanię (Policía Nacional) i współprowadzona przez Grecję (Hellenic Police), pod koordynacją Europolu, przy aktywnym udziale agencji i władz z 18 krajów.

O EUIPO

EUIPO jest jedną z największych zdecentralizowanych agencji Unii Europejskiej. Ma siedzibę w Alicante (Hiszpania). Obchodzący w 2024 r. 30-lecie istnienia Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) zarządza rejestracją znaków towarowych UE od 1994 r. i rejestracją wzorów od 2003 r., przy czym zarówno znaki towarowe, jak i wzory stanowią prawa własności intelektualnej obejmujące 27 państw członkowskich Unii Europejskiej. W 2023 r. do portfolio agencji dodano kolejne prawo własności intelektualnej – oznaczenia geograficzne produktów rzemieślniczych i przemysłowych. EUIPO prowadzi również działania w zakresie współpracy na szczeblu unijnym i międzynarodowym w celu stworzenia równych warunków działania w świecie własności intelektualnej oraz prowadzi europejskie obserwatorium do spraw naruszeń praw własności intelektualnej.