Popularność ASI nie przestaje rosnąć

Wprowadzona w 2016 roku do polskiego porządku prawnego formuła ASI coraz bardziej zyskuje na popularności. Jeszcze przed końcem pierwszego kwartału br. w rejestrze KNF pojawiło się 18. nowych zarządzających alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi. Dla porównania, przez cały rok 2017, zewnętrznie i wewnętrznie zarządzających tego rodzaju funduszami, zarejestrowano zaledwie czworo[1]. Sytuacja wygląda zupełnie inaczej w przypadku funduszy zamkniętych, dla których alternatywne spółki inwestycyjne stały się poważną konkurencją. 

Fundusze inwestycyjne typu zamkniętego (FIZ/FIZAN) jeszcze niedawno dominowały na polskim rynku kapitałowym. Raport roczny Izby Zarządzających Funduszami i Aktywami (IZFiA) mówi, że w latach 2012-2017 powstawało ich ponad 100 rocznie. W rekordowym 2015 roku było to ponad 200 nowych podmiotów. Rozwój segmentu funduszy zamkniętych zaczął hamować w latach 2016-17[2]. Przyczyną było zaostrzenie przepisów podatku dochodowego od osób prawnych FIZ-ów, ale też liczne ograniczenia w ich funkcjonowaniu i stosunkowo wysokie koszty. Dodatkowo w 2016 roku przyjęto nowelizację ustawy o funduszach inwestycyjnych, umożliwiając działalność bardziej elastycznych funduszy typu ASI, do których przystąpić jest relatywnie łatwiej. Mimo że nowe przepisy stworzyły dla FIZ-ów poważną alternatywę, ASI nie od razu stały się konkurencją, której trzeba było się obawiać.

ASI w górę, FIZ w dół

Sytuacja zmieniła się w roku 2019, który okazał się przełomowym dla obu form działalności inwestycyjnej. Spadająca popularność FIZ doprowadziła do największej od kilku lat dysproporcji między powstającymi a likwidowanymi funduszami typu zamkniętego. Raport IZFiA podaje, że w 2019 roku powstało ich zaledwie 25, podczas gdy zlikwidowano ponad 100. Z drugiej strony, początek tego roku okazał się bardzo szczęśliwy dla funduszy typu ASI. Zniesiono bowiem ich podwójne opodatkowanie, co w połączeniu z innymi zaletami tego sposobu na inwestowanie, doprowadziło do gwałtownego wzrostu popularności. W roku 2019 w rejestrze KNF pojawiło się już łącznie 76. zewnętrznie i wewnętrznie zarządzających funduszami ASI.

– Rozwój popularności ASI nastąpił w momencie zniesienia podatku od dochodów uzyskanych ze sprzedaży udziałów, co sprawiło, że taka forma inwestowania stała się dużo bardziej opłacalna. Nie da się ukryć, że duży wpływ na rozwój rynku ASI miały też instytucje państwowe, takie jak PFR czy NCBiR oraz projekty oparte o środki publiczne – tłumaczy Tomasz Nietubyć, członek zarządu i lead inwestor Mercaton ASI. – Zalet funduszy alternatywnych można wymienić wiele. Ich działalność obwarowana jest mniejszą ilością przepisów niż funduszu zamkniętego. FIZ-y muszą być prowadzone przez Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych, w przypadku ASI nie ma takiego obowiązku. Fundusze alternatywne mają też większą elastyczność w zakresie lokowania środków. Działając na podstawie wpisu do rejestru, ASI nie mają obowiązku sporządzania kwartalnych wycen, a także nie ponoszą opłat TFI, co zmniejsza koszty funkcjonowania i pozwala skupić się na działalności inwestycyjnej – dodaje Tomasz Nietubyć.

Jak funkcjonuje alternatywna spółka inwestycyjna?

W myśl definicji przyjmowanej przez KNF, alternatywna spółka inwestycyjna jest instytucją wspólnego inwestowania, której przedmiotem działalności, w tym w ramach wydzielonego subfunduszu, jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną, niebędącą jednocześnie funduszem typu UCITS[3].

– Jednym z elementów odróżniających poszczególne fundusze jest wspomniana w definicji KNF polityka inwestycyjna. W przypadku Mercaton ASI opiera się ona na dwóch filarach strategicznych : zasadzie impact investingu i potencjale stopy zwrotu. Innymi słowy – skupiamy się na projektach wywierających pozytywny wpływ społeczny i środowiskowy oraz takich, które jednocześnie wykazują potencjał do szybkiego wzrostu. Równolegle działamy na rzecz edukacji rynku i profesjonalizacji inwestorów – dodaje Tomasz Nietubyć, członek zarządu Mercaton ASI.

Z formalnego punktu widzenia ASI to spółka prawa handlowego, która może działać w formie spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, bądź kapitałowej. Może być zarządzana wewnętrze lub zewnętrznie. Inaczej niż w przypadku FIZ, inwestujący w ASI nie otrzymują certyfikatów inwestycyjnych, lecz obejmują udziały lub akcje w spółce. Fundusze alternatywne działają zarówno w oparciu o środki publiczne, jak i prywatne. Horyzont inwestycyjny najczęściej określany jest na okres 5-7 lat. Działalność ASI podlega nadzorowi ze strony KNF.

[1] KNF, „Rejestr Zarządzających Alternatywnymi Spółkami Inwestycyjnymi” (30.03.2021) https://www.knf.gov.pl/podmioty/Podmioty_rynku_kapitalowego/Fundusze_Inwestycyjne/Rejestr_Zarzadzajacych_ASI 

[2] IZFiA, „Raport Roczny 2019” https://www.izfa.pl/raporty#pozostale-raporty

[3] https://www.knf.gov.pl/dla_rynku/procesy_licencyjne/kapitalowy/zarzadzajacy_alternatywnymi_spolkami_inwestycyjnymi_ZASI/pytania_i_odpowiedzi#58454