Inwestycje w infrastrukturę wodno-kanalizacyjną wyzwaniem dla Polski

Wraz ze wzrostem liczby ludności na świecie, zapotrzebowanie na czystą wodę i efektywne systemy kanalizacyjne staje się coraz bardziej krytyczne. Choć w Polsce w minionych latach dokonano znaczącego postępu w tym zakresie, wciąż istnieje silna potrzeba inwestowania w infrastrukturę wodno-kanalizacyjną. Nadal 14 proc. budynków mieszkalnych pozostaje niepodłączonych do sieci wodociągowej, a 46 proc. do sieci kanalizacyjnej[1]. Gminy mogą liczyć na finansowanie ze środków krajowych i unijnych.

Zgodnie z najnowszymi danymi Głównego Urzędu Statystycznego w 2023  roku długość wybudowanej lub przebudowanej sieci kanalizacyjnej zwiększyła się o ok. 3,9 tys. km, a liczba przyłączy kanalizacyjnych do budynków mieszkalnych zwiększyła się o 114,8 tys. sztuk. Pomimo tych znaczących postępów, gminy wiejskie wciąż borykają się z ograniczonym dostępem do podstawowej infrastruktury wodno-kanalizacyjnej. Tylko 40 proc. mieszkańców tych obszarów ma dostęp do kanalizacji. Inwestycje w infrastrukturę wodno-kanalizacyjną są kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa i jakości życia mieszkańców oraz realizacji celów Unii Europejskiej w zakresie ochrony środowiska.

Wyzwania klimatyczne

Dalsza rozbudowa infrastruktury wodno-kanalizacyjnej wiąże się jednak z licznymi wyzwaniami. Plany muszą uwzględniać zarówno aspekty zrównoważonego rozwoju, takie jak minimalizacja wpływu na środowisko, oszczędność zasobów i dostępność dla przyszłych pokoleń, jak i dostosowanie do postępujących zmian klimatycznych. Wzrost poziomu mórz, ekstremalne zjawiska pogodowe i zmieniające się wzorce opadów mogą istotnie wpływać na funkcjonowanie wodociągów. Dlatego ważne jest, aby inwestycje realizowane były z wykorzystaniem nowoczesnych rozwiązań technologicznych, takich jak np. inteligentne systemy monitorowania i oczyszczania wód deszczowych. Mogą one nie tylko poprawić efektywność, lecz również zbilansować wpływ infrastruktury na środowisko. Wprowadzanie tych innowacji wymaga jednak wiedzy, świadomości i przede wszystkim środków finansowych.  

– Dla wielu publicznych inwestorów wciąż jednym z bardziej istotnych kryteriów pozostaje koszt wykonania danej inwestycji. Tymczasem, przy malejącym poziomie wód gruntowych w Polsce, coraz częściej występujących suszach i współistniejących nagłych zjawiskach pogodowych np. nawalnych deszczach, coraz większy nacisk powinniśmy kłaść na jakość i bezpieczeństwo infrastruktury wodno-kanalizacyjnej. Rury z materiałów GRP nie korodują, nie uwalniają szkodliwych substancji ani nie pogarszają jakości wody. Dłuższa jest również ich żywotność, co udowodnił niemal niezmieniony po pięćdziesięciu latach stan rur GRP przy zakładach włókienniczych Elana w Toruniu. Długoterminowo wykorzystanie takich rozwiązań przynosi więc nie tylko oszczędności, ale i spokojną głowę dla  inwestora, który może mieć pewność, że z rurami nic nie będzie się działo przez długie lata – mówi Tomasz Zwarzany z Amiblu Poland.

Finansowanie inwestycji

Zgodnie z informacjami Ministerstwa Infrastruktury jednym z ważniejszych wyzwań stojącym przed krajową gospodarką wodną jest wdrożenie założeń Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/2184 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Jednym z jej głównych założeń jest poprawa stanu technicznego infrastruktury wodociągowej. Zobowiązuje nas ona do modernizacji infrastruktury, sieci i urządzeń systemu gospodarki wodno-ściekowej. Na jej wdrożenie kraje członkowskie otrzymały dwa lata, Polska pozostaje jednak ostatnim krajem, który nie dotrzymuje terminu transpozycji. Jak informuje Ministerstwo, w celu wdrożenia dyrektywy planowana jest w szczególności nowelizacja ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz niektórych innych ustaw. Jedną ze zmian, które mają obowiązywać od dnia wejścia w życie ustawy, ma być nałożenie na gminy obowiązku identyfikowania osób i grup pozbawionych dostępu do wody pitnej i zobligowanie ich do podjęcia działań w celu naprawienia sytuacji.

Już teraz w Polsce za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków odpowiadają gminy. Nie muszą jednak opierać się jedynie o własne finansowanie. Wsparcie mogą znaleźć w krajowych i unijnych instrumentach finansowych takich jak Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko na lata (2021-2027) FEnIKS, programy regionalne w polityce spójności w perspektywie finansowej 2021-2027, programy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej czy w ramach Krajowego Planu Odbudowy.

– Realizacja nowych inwestycji jest szansą na rewolucyjną zmianę w myśleniu o infrastrukturze wodno-kanalizacyjnej i jej wpływie na środowisko. Coraz większe znaczenie dla funkcjonowania gospodarki ma efektywność energetyczna. Gładka powierzchnia wewnętrzna rur GRP zmniejsza tarcie, minimalizując zużycie energii podczas transportu wody. Ta efektywność jest kluczowa dla zrównoważonego zarządzania wodą. Wysoka wytrzymałość mechaniczna rur GRP zapewnia ich niezawodność w trudnych warunkach eksploatacyjnych, co przekłada się na mniejsze ryzyko awarii i przerw w dostawach wody, a co za tym idzie, zmniejsza wykorzystanie energii i emisje CO2 towarzyszące jej naprawom – mówi Tomasz Zwarzany, Amiblu Polska.

Inwestowanie w infrastrukturę wodno-kanalizacyjną z myślą o przyszłości to inwestowanie w zdrowie i dobrobyt społeczeństwa. Nowoczesne technologie, takie jak rury GRP, pozwalają na realizację projektów, które są trwałe, ekonomiczne i przyjazne dla środowiska. Dzięki efektywnemu wykorzystaniu środków krajowych i unijnych, możemy zapewnić przyszłym pokoleniom dostęp do czystej wody i zapobiec utratom wody w transporcie.

[1] Źródło danych GUS