Policzone i policzeni. Artystki i artyści w Polsce.

Blisko 60 000 artystów i artystek w Polsce. Najnowsza publikacja prof. Doroty Ilczuk z zespołem badaczy, skupionych w Centrum Badań nad Gospodarką Kreatywną SWPS Uniwersytetu Społecznohumanistycznego, dostępna bezpłatnie w wersji elektronicznej na bit.ly/policzoneipoliczeni.

„Policzone i policzeni. Artystki i artyści w Polsce. Około 60 tysięcy osób. To nie jest duża grupa zawodowa. W potocznym wyobrażeniu artystów wydaje się być więcej. Wpływa na to powszechnie występujące w tej grupie zjawisko wielozawodowości, której współczynnik 2,5 oznacza, że grupa ta szacowana jest na około 2,5 raza większą, nawet na 150 tysięcy osób. Prawda, że to ciekawe? Jeśli chcecie się Państwo dowiedzieć więcej na temat tego jak żyją i zarabiają polscy artyści, jak sami oceniają swoją sytuację i czy oczekują stworzenia systemu uprawnień związanych ze specyfiką pracy artystycznej, koniecznie przeczytajcie tę książkę”. - zachęca prof. dr hab. Dorota Ilczuk.

Publikacja „Policzone i policzeni. Artyści i artystki w Polsce” przedstawia krok po kroku kolejne fazy i wyniki pierwszego w historii powojennej Polski, badania mającego na celu oszacowanie wielkości środowiska artystycznego, z uwzględnieniem grup zawodowych związanych z następującymi branżami: sztuki wizualne, architektura, muzyka, teatr, taniec, film, literatura oraz twórcy ludowi. Pionierskie przedsięwzięcie badawcze, nie podjęte wcześniej w takim zakresie w żadnym ośrodku naukowym bądź statystycznym, połączono z jednoczesnym rozpoznaniem sytuacji zawodowej i opinii tej grupy społecznej.

Na zlecenie Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina w ciągu zaledwie kilku miesięcy 15-osobowy zespół badawczy pozyskał informacje o szacunkowej liczebności badanej grupy. Stało się to możliwe dzięki życzliwości ponad 600 podmiotów, spośród których 69 posłużyło za dostawców danych. W autorskiej metodzie szacowania wykorzystano dane zbiorcze instytucji państwowych i urzędów statystycznych, dane stowarzyszeń twórczych i branżowych związków zawodowych oraz dane pochodzące z organizacji zbiorowego zarządzania i in. W branżach mniej zinstytucjonalizowanych zastosowano dodatkowo liczenie ręczne aktywnych twórców. Do współpracy zaproszono także ekspertów z różnych środowisk artystycznych, którzy wspierali zespół badawczy swoją wiedzą i pomagali w promocji badania i w krytycznej analizie pozyskanych danych.

Z uwagi na specyficzną cechę badanej grupy, jaką jest wielozawodowość (rozumianą jako łączenie zawodu artystycznego z pozaartystycznym oraz jako wykonywanie wielu zawodów artystycznych), zdecydowano się na uzupełnienie procesu badawczego ankietą CAWI, mającą m.in. na celu zweryfikowanie listy zawodów, rozpoznanie skali wielozawodowości i specyfiki sytuacji zawodowej badanej grupy.

„Skala odzewu przekroczyła nasze najśmielsze oczekiwania”. - wyjaśnia Anna Karpińska, koordynatorka badania. „Dzięki tej niezwykłej mobilizacji dysponujemy dziś bardzo obszerną i szczegółową bazą danych. O jej wartości i unikatowości świadczy nie tylko uzyskanie odpowiedzi od ogromnej części całego środowiska, lecz także zrównoważone dotarcie geograficzne, czy też reprezentacja różnych pokoleń artystów i twórców. Potencjał naszego zespołu – naukowców i artystów – przełożył się na realizację unikalnych badań, mających zastosowanie w praktyce. Oszacowanie liczebności środowiska artystów, twórców i wykonawców pozwoliło na ocenę kosztów proponowanych rozwiązań. Teraz czekamy na planowane na 2021 rok wdrożenie rozwiązań w formie „Ustawy o uprawnieniach artysty zawodowego”.