Jak rozwiązać problem mieszkalnictwa w Polsce?

Chociaż debata odbyła się 1 czerwca, to propozycje polityków, które wówczas padły, wciąż odbijają się szerokim echem wśród analityków rynku nieruchomości. W wydarzeniu inaugurującym nowy cykl pod nazwą Deklaracja Gospodarcza przedstawiciele ugrupowań parlamentarnych szczegółowo wskazywali na możliwe rozwiązania problemu braku szerokiej dostępności lokali mieszkalnych w Polsce. Dzięki aktywnemu udziałowi ekspertów oraz przedsiębiorców poziom debaty był naprawdę wysoki.

• Minister rozwoju i technologii: Prawo i Sprawiedliwość zamierza ogłosić jeszcze jedno lub dwa znaczącę rozwiązania dla polityki mieszkaniowej.

• Platforma Obywatelska zapowiada powrót do dawnych koncepcji z programu “Rodzina na swoim” w obecnym projekcie Kredyt 0%.

• Polskie Stronnictwo Ludowe planuje pokazać jeszcze przed wyborami rozwiązanie ustawowe nawiązujące do wielkiej ulgi budowlanej i MdM.

• Lewica kieruje swój program mieszkaniowy głównie do osób nie mających zdolności kredytowej oraz podkreśla rolę najmu.

• Konfederacja zapowiada spadek cen mieszkań i domów o 30% poprzez wprowadzenie programów podażowych, zwiększających liczbę lokali.

• Eksperci i przedsiębiorcy apelują do polityków o rozwiązania w zakresie uproszczenia procedur budowy mieszkań ich najmu.

Debatę można obejrzeć pod adresem: https://www.youtube.com/watch?v=7aRQ4VO9t24

Celem debaty “Jak rozwiązać problem mieszkalnictwa w Polsce?” była próba odpowiedzi na tytułowe pytanie przez przedstawicieli parlamentarnych partii politycznych oraz skonfrontowanie ich propozycji z wiedzą oraz doświadczeniem przedsiębiorców i ekspertów. Temat wydarzenia dotyczył bowiem jednej z ważniejszych kwestii gospodarczych i społecznych, która stała się niezwykle głośna w trwającej już kampanii wyborczej. Dobór uczestników, wysoki poziom wypowiedzi oraz interesujące konkluzje przyciągnęły uwagę widzów śledzących debatę na żywo w internecie.

Po wprowadzeniu w przedmiot dyskusji i powitaniu gości, prowadzący poprosił o zabranie głosu Konrada Baneckiego z zarządu Polskiego Towarzystwa Gospodarczego, który zaproponował tzw. estoński PIT przy zakupie pierwszego mieszkania, czyli ulgę podatkową dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Następnie głos zabrali eksperci, którzy szczegółowo przedstawili obecną sytuację na rynku nieruchomości i jej rozmaite aspekty. 

Marek Wielgo z Rynekpierwotny.pl omówił aktualne dane dotyczące szybko rosnących cen mieszkań i wyjaśnił przyczyny tego stanu rzeczy (m. in. rosnące koszty budowy, wprowadzenie do oferty mieszkań o wyższym standardzie) sugerując, że nie ma co liczyć na ich znaczący spadek. Zwrócił się również bezpośrednio do ministra technologii i rozwoju apelując o adekwatność nowych regulacji dotyczących warunków technicznych, aby dodatkowo jeszcze nie podwyższać kosztów inwestycji mieszkaniowych. 

Katarzyna Kuniewicz z Otodom Analytics opowiedziała o wszystkich podmiotach, które budują domy i mieszkania, zaznaczając wyraźnie, że deweloperzy są tylko jednym z graczy na tym rynku. Wspomniała również, że eksponowanie ich wysokich marży bez znajomości szerszego kontekstu ekonomicznego nie oddaje we właściwy sposób obrazu rzeczywistości. Podała przykład małych deweloperów, którzy statystycznie budują najwięcej mieszkań, a ich marże są znacznie niższe niż największych podmiotów. 

Specjalizujący się w kwestii najmu Piotr Pajda przedsiębiorca i inwestor z Simpl.rent wskazywał na konieczność systemowego uregulowania problemów najmu, które przejawiają się przede wszystkim w braku zaufania obu stron (wynajmującego i najemcy) wobec siebie. Brak takich uregulowań sprawia, że rolę państwa przejmują firmy, często innowacyjne startupy, które tworzą doraźne substytuty szerszych rozwiązań. O kwestii społecznej mówiła Paula Dominiak z Habitat for Humanity Poland skupiając się na osobach, których nie stać na kupno ani najem mieszkania na zasadach rynkowych, a którym zarazem nie przysługuje pomoc ze strony państwa (gminy) w tym zakresie. Podkreślała również niewielką dostępność mieszkań komunalnych oraz zły stan istniejących jako czynniki utrudniające podjęcie działań pomocowych w mieszkalnictwie dla osób gorzej sytuowanych. 

Minister technologii i rozwoju Waldemar Buda odnosząc się szeroko do wypowiedzi ekspertów podkreślił istotę programu wprowadzonego przez Prawo i Sprawiedliwość - Bezpieczny kredyt 2%, nazywając go ”rewolucyjnym” dla osób, które chcą kupić mieszkanie. Zaznaczył, że nia ma bańki cenowej na rynku mieszkań, ponieważ ich ceny wynikają z obiektywnych kosztów produkcji (m. in. kosztów materiałów budowlanych czy pracy). Dodał też, że rząd stara się upraszczać procedury w budownictwie i wymuszać na samorządach uchwalanie planów zagospodarowania przestrzennego, co jest obecnie jedną z istotnych barier w rozwoju mieszkalnictwa. Ujawnił również, że Prawo i Sprawiedliwość zamierza przedstawić jeszcze jedno lub dwa istotne rozwiązanie mające pozytywnie wpłynąć na ten segment rynku.

Cezary Grabarczyk z Platformy Obywatelskiej zapowiedział mocne nawiązanie do, realizowanego za rządów PO programu “Rodzina na swoim” w projekcie Kredyt 0%. Ma on być adresowany do osób młodych i w średnim wieku (do 45 roku życia), w którym spłata odsetek następuje w ciągu 10 lat. Przypomniał również, że brakuje zapowiadanej od wielu lat ustawy o REITach (funduszach inwestujących w budowę i wynajem nieruchomości), która mogłaby pomóc zarazem inwestorom jak i całemu rynkowi. 

Jacek Tomczak reprezentujący Polskie Stronnictwo Ludowe podkreślał, że podstawową przyczyną wzrostu cen mieszkań jest inflacja, a od 1989 roku były tylko dwa mające większy skutek rozwiązania systemowe problemu mieszkalnictwa:  tzw. wielka ulga budowlana oraz program “Mieszkanie dla młodych” (MdM). Zdaniem posła Tomczaka nie ma sensu wyważać otwartych drzwi, a zatem warto po prostu wrócić do dobrych rozwiązań, oczywiście w obecnej sytuacji rynkowej. 

Wiesław Szczepański z Lewicy mówił o konieczności ustawowego wprowadzenia narodowego programu mieszkaniowego na okres 10 lat, aby w razie zmiany rządu i większości parlamentarnej po wyborach program mógł być nadal realizowany. Poza tym postulował przywrócenie resortu budownictwa mieszkaniowego, którego funkcje są obecnie rozproszone po różnych ministerstwach. Podkreślił też rolę najmu i wspomniał o potrzebie wprowadzenia funduszu taki najem wspierającego. 

Marek Wawer z Konfederacji zaznaczył, że wszystkie dotychczasowe programy mieszkalnictwa miały charakter popytowy windując ceny mieszkań. Dlatego najlepszym rozwiązaniem, które proponuje reprezentowana przez niego formacja jest doprowadzenie do sytuacji znaczącej redukcji kosztów budowy mieszkań, w tym materiałów budowlanych, pracy i ograniczenia biurokracji.

Wypowiedzi polityków wywoływały często reakcję ekspertów, którzy dopytywali o szczegóły a niekiedy wyrażali swoje wątpliwości co do możliwości wprowadzenia poszczególnych rozwiązań. Tym niemniej konkretne odpowiedzi na zasadnicze pytanie debaty padały z każdej strony politycznego sporu, różniąc się oczywiście od siebie, ale też warto zwrócić uwagę, że miały liczne wspólne elementy. 

Deklaracja Gospodarcza to nowy cykl debat na żywo, którego celem jest możliwie merytoryczna a zarazem przystępna dla szerszego audytorium dyskusja o najważniejszych problemach ekonomicznych, biznesowych i społecznych. Organizator i twórca formatu - ogólnopolski związek pracodawców zrzeszający krajowych przedsiębiorców - Polskie Towarzystwo Gospodarcze stwarza profesjonalną przestrzeń do dyskusji decydentów z ekspertami.  

Debata odbyła się 01.06.2023 (w czwartek) o godzinie 10:00. Trwała nieco ponad 3 godziny. Wydarzenie transmitowane było na żywo internecie przez oficjalny kanał Polskiego Towarzystwa Gospodarczego w serwisie Youtube.