Zmiany klimatu to problem nie tylko przyszłych pokoleń

W marcu tego roku Europejska Agencja Kosmiczna poinformowała, że lód na Grenlandii i Antarktyce topnieje 6-krotnie szybciej niż w latach 90. ubiegłego wieku, potwierdzając tym samym najmniej optymistyczny scenariusz klimatyczny[1]. W przypadku Polski, w ostatnich latach częstotliwość występowania ekstremalnych zjawisk meteorologicznych i hydrologicznych, w tym susz, wyraźnie się nasiliła. Na przestrzeni ostatniej dekady tj. lat 2010 – 2019 susze miały miejsce dwukrotnie częściej niż w dekadach ubiegłych. Dla porównania, w poprzednim dwudziestoleciu (1989 – 2009) zdarzenia suszy o dużej intensywności i zasięgu notowano raz na 5 lat (lata: 1989, 1992, 2000, 2003)[2]. Negatywne skutki zmian klimatu obserwujemy już teraz, a zjawiska z nimi związane coraz częściej dotykają każdego z nas bezpośrednio, mimo że nie zawsze zdajemy sobie z tego sprawę. Niestety, scenariusze klimatyczne nie napawają optymizmem.

Scenariusze klimatyczne najczęściej przedstawia się w znacznej perspektywie czasowej (kilkadziesiąt lat). Możemy wówczas przypuszczać, że skutki zmian klimatu to rzeczywistość przyszłych pokoleń, podczas gdy już teraz doświadczamy negatywnych konsekwencji zmian w systemie klimatycznym Ziemi.

Zmiany warunków klimatycznych sprzyjają rozprzestrzenianiu się chorób wektorowych (zakaźnych) przenoszonych przez owady. Insekty zasiedlają obszary do niedawna niesprzyjające ich rozwojowi, a przez to zwiększa się przestrzenny zasięg ryzyka występowania chorób takich jak malaria, gorączka denga, czy Gorączka Zachodniego Nilu w miejscach, gdzie wcześniej nie występowały[3]. Raport amerykańskiego Centrum Kontroli i Prewencji Chorób (CDC) dowiódł, iż w okresie 2004-2016 tylko w USA liczba zachorowań powodowanych przez patogeny przenoszone przez kleszcze podwoiła się[4]. Ostatnia, relatywnie ciepła zima w Polsce sprawiła, że kleszcze znacznie szybciej przeszły do aktywności i mogą stanowić zagrożenie nawet do końca listopada. Globalne ocieplenie w wielu regionach, poprzez wzrost temperatury wód, stymuluje rozwój wielu patogenów wodozależnych (bakterii, pierwotniaków, czy wirusów).

W wielu regionach nie jest bezpiecznie

Przewiduje się, że w najbliższej przyszłości zmiany klimatu pośrednio będą prowadzić także do migracji ludności. Jak wynika z raportu Banku Światowego, prognozuje się, że do 2050 roku ponad 140 milionów osób będzie zmuszonych do zmiany miejsca zamieszkania, tylko z powodu zmieniających się warunków klimatycznych[5]. Od 2013 roku niemal 15 milionów Filipińczyków zostało przesiedlonych z powodu licznych burz i tajfunów[6]. W Hiszpanii natomiast jest teraz więcej fal upałów niż kiedykolwiek wcześniej. W latach 1975-2014 czas trwania fal upałów wynosił średnio 5 dni, zaś w ciągu ostatnich pięciu lat – 15 dni[7].

- Zmiany klimatu to czynnik intensyfikujący konflikty i kryzysy migracyjne. Międzynarodowy zespół naukowców opublikował na łamach "Global Environmental Change" badanie, w którym wykazano, że susze i wiążące się z nimi mniejsze zbiory, w niektórych regionach świata mogą być przyczyną konfliktów o zasoby, które z kolei zmuszają mieszkańców do migracji. Z analizy wynika, że pogarszające się warunki klimatyczne wpłynęły znacząco na ostatnie fale migrantów, uciekających przed konfliktami w rejonie Bliskiego Wschodu - komentuje dr inż. Krystian Szczepański, Dyrektor IOŚ-PIB, realizującego projekt Klimada 2.0.

Ekstremalne zjawiska

Postępujące zmiany klimatu wiążą się z coraz częstszymi rekordami wysokich temperatur oraz niespotykaną dotąd liczbą występujących na danym obszarze ekstremalnych zjawisk pogodowych. Większość odnotowanych rekordów temperatur przygruntowych pochodzi z okresu ostatnich 20 lat[8]. Wzrost temperatury mórz i oceanów wód sprzyja tworzeniu się huraganowych sztormów. Naukowcy potwierdzają, że przyczyny zwiększonej liczby huraganów są pochodzenia antropogenicznego[9].

- Negatywny wpływ człowieka na środowisko można skwantyfikować. Do czasów rewolucji przemysłowej, różnica między ilością energii pochłanianej i emitowanej przez planetę była porównywalna i tworzyła odpowiedni balans. Badania przeprowadzone przez NASA dowodzą, iż obecnie stężenie CO2, to jest jednego z podstawowych gazów cieplarnianych, jest największe od ponad 650 tysięcy lat. Za nadwyżkę, powodującą zakłócenie równowagi w systemie klimatycznym, odpowiedzialny jest w dużej mierze człowiek. To właśnie w wyniku naruszenia tej równowagi corocznie ubywa ok. 413 gigaton pokrywy lodowej, co prowadzi do podniesienia poziomu mórz o 3,3 mm rocznie, czyli ok. 18 cm w przeciągu ostatnich 100 lat. Co więcej, 18 z 19 najcieplejszych lat, jakie odnotowano od 1884 roku, miało miejsce wyłącznie w XXI wieku – dodaje dr inż. Krystian Szczepański, Dyrektor IOŚ-PIB, realizującego projekt Klimada 2.0.

Musimy zacząć działać

Skutki zmian klimatu już teraz determinują naszą codzienność. Wobec tego każde działania zaradcze i naprawcze, jakie podejmujemy, są kluczowe w kontekście przyszłości całej Planety i życia na Ziemi. Inicjatywy, takie jak projekt Klimada 2.0 realizowany przez Instytut Ochrony Środowiska-Państwowy Instytut Badawczy oraz towarzysząca mu kapania informacyjno-promocyjna „Klimat się zmienia. Zmień sposób myślenia!” mają na celu pokazać nam wszystkim, że stan środowiska naturalnego ulega coraz większej degradacji i tylko od nas zależy, czy przyszłe pokolenia będą w stanie żyć na naszej Planecie.

[1]https://www.esa.int/Applications/Observing_the_Earth/Space_for_our_climate/Greenland_and_Antarctica_losing_ice_six_times_faster_than_expected

[2] http://wide-vision.pl/wp-content/uploads/2020/05/Projekt-PPSS_25052020.pdf

[3] https://earth.stanford.edu/news/how-does-climate-change-affect-disease#gs.qqntbh

[4] https://www.cdc.gov/media/releases/2018/p0501-vs-vector-borne.html

[5] https://www.worldbank.org/en/news/press-release/2018/03/19/climate-change-could-force-over-140-million-to-migrate-within-countries-by-2050-world-bank-report

[6] https://www.climaterealityproject.org/blog/7-effects-climate-change-already-seeing

[7] http://www.aemet.es/documentos/es/conocermas/recursos_en_linea/publicaciones_y_estudios/estudios/Olas_calor/Olas_Calor_ActualizacionOctubre2019.pdf

[8] https://journals.ametsoc.org/bams/article/92/7/855/150674/Satellite-Finds-Highest-Land-Skin-Temperatures-on

[9] https://www.nature.com/articles/s41467-019-08471-z.epdf?author_access_token=_9OqacbRYOHwslEUu3098tRgN0jAjWel9jnR3ZoTv0M9qdk4C5vdts5LWxw9W-