Płaca minimalna okiem przedsiębiorców i pracowników

Minimalne wynagrodzenie pełni wiele ważnych funkcji, w tym: społeczną zapewniającą podstawowy dochód pracownikom oraz ekonomiczną wpływającą na rozwój gospodarki. Business Centre Club przeprowadził badanie, w którym zapytał pracowników i pracodawców jak postrzegają najniższy dopuszczalny poziom wynagrodzenia?

Według danych GUS płacę minimalną otrzymuje w Polsce około 2,2 mln Polaków. Wysokość minimalnego wynagrodzenia corocznie jest przedmiotem negocjacji w ramach Rady Dialogu Społecznego, której Business Centre Club przewodniczy od października 2022 r.


Dyskusje dotyczące wysokości minimalnego wynagrodzenia prowadzone od wielu lat, opierają się głównie na pracach teoretycznych oraz na wyobrażeniach poszczególnych interesariuszy. Jak więc postrzegana jest płaca minimalna okiem najważniejszej grupy zainteresowanych, czyli pracodawców i pracowników? Czy z ich perspektywy płaca minimalna jest ważnym czynnikiem? Business Centre Club przeprowadził w 2022 r. badanie wśród przedsiębiorców i pracowników na temat roli i znaczenia minimalnego wynagrodzenia.

Wśród przedsiębiorców rola płacy minimalnej jest niezwykle istotna

- Większość pracodawców akceptuje fakt, że płaca minimalna powinna być na tyle wysoka, aby osoba, która ją otrzymuje była w stanie się utrzymać i funkcjonować wraz z rodziną na poziomie co najmniej minimum socjalnego. Jednak szereg przedsiębiorców i ekspertów wskazuje obecnie, że konieczne jest rozważenie bardziej efektywnych rozwiązań, np.: regionalizacji płacy minimalnej, ponieważ w niektórych, gorzej gospodarczo rozwiniętych regionach kraju jest ona za wysoka w odniesieniu do kosztów życia i w porównaniu do osiąganej w regionie przeciętnej produktywności w firmach. Może to powodować ograniczenie zatrudniania i aktywności lokalnych firm, zwiększając bezrobocie. – wskazuje Witold Michałek, wiceprezes BCC oraz autor raportów „Minimalne wynagrodzenie w ocenie pracodawców” oraz „Minimalne wynagrodzenie w ocenie pracowników.”

W przeprowadzonym badaniu przedsiębiorcy wskazują, że wbrew powszechnym opiniom, szybkie tempo wzrostu minimalnego wynagrodzenia nie przyczyniło się znacząco ani do redukcji zatrudnienia ani do spadku konkurencyjności większości badanych przedsiębiorstw. Jednocześnie w około połowie badanych średnich i dużych firm odsetek pracowników objętych minimalnym wynagrodzeniem jest bardzo niewielki.


Przedsiębiorcy wskazują, że rola płacy minimalnej jest w firmach niezwykle istotna, ponieważ w większości badanych przedsiębiorstw drabinki i mnożniki płacowe są z nią skorelowane.

Ważną od lat dyskutowaną jest kwestia jest to, czy płaca minimalna powinna być uregulowana prawnie? Większość krajów Unii Europejskiej przyjęła jednolite prawne uregulowanie minimalnego wynagrodzenia. W pozostałych państwach kwestie związane z wysokością płacy minimalnej ustalane są głównie za pośrednictwem układów zbiorowych pracy. W Polsce takich układów zbiorowych na dużą skalę nie ma zbyt wiele, co przypisuje się niekorzystnym, z punktu widzenia pracodawców, zapisom w kodeksie pracy. Według badania BCC zdecydowana większość (85 proc.) pracodawców potwierdza więc zasadność prawnego uregulowania minimalnego wynagrodzenia pracowników.

- Większość badanych pracodawców opowiada się za prawnym uregulowaniem płacy minimalnej, co przeczy tezie, wielokrotnie prezentowanej w publicznej dyskusji o „drapieżnej naturze” pracodawców i przedsiębiorców, dążących jakoby do wyzysku „siły roboczej” za wszelką cenę. – podkreśla Witold Michałek, Wiceprezes BCC.

Pracownicy nie mają jednak dostatecznej wiedzy na temat płacy minimalnej

Pracownicy wciąż postrzegają minimalne wynagrodzenie jako element systemu bezpieczeństwa socjalnego. Istnieje dość silne poparcie dla uzależnienia płacy minimalnej od wysokości ustawowego minimum socjalnego, jednocześnie jedynie 1/4 badanych pracowników uważa, że płaca minimalna powinna być ustalana jako pewna część średniego wynagrodzenia.

Znaczenie płacy minimalnej jako pośredniego czynnika wzrostu wynagrodzeń w firmie wydaje się niedoceniane. BCC zapytało więc pracowników jaki według nich wpływ na poziom innych wynagrodzeń ma poziom płacy minimalnej. Ponad połowa badanych pracowników wskazała, że według nich poziom minimalnego wynagrodzenia nie jest w ich firmie punktem odniesienia w ustalaniu stawek i struktury pozostałych wynagrodzeń, a jedynie 24 proc. wskazało, że w ich firmie zachodzi taka zależność, 22 proc. zatrudnionych wskazała, że nie ma wiedzy w tym zakresie. W badaniu pracodawców proporcje są odwrotne – aż 52 proc. potwierdza uzależnienie ustalania stawek i struktury wynagrodzeń w firmie w której pracują od wysokości płacy minimalnej.

Wyniki badania pracowników pokazują także ciekawe zjawisko „inwersji” poglądów na temat potrzeby częstotliwości negocjowania wysokości płacy minimalnej w warunkach wysokiej inflacji. Az 54 proc. pracodawców wskazało potrzebę zwiększenia częstotliwości negocjacji wysokości minimlanego wynagrodzenia do 6 lub 3 miesięcy. Wśród pracowników taką potrzebę wskazało 44 proc., choć realne interesy tej grupy interesariuszy powinny skłaniać do zwiększenia częstotliwości negocjacji, tak by płace minimalne „nadążały” za zmieniającą się z miesiąca na miesiąc inflacją.

Szereg przedsiębiorców i ekspertów wskazuje, że w obecnej sytuacji gospodarczej konieczne może okazać się rozważenie bardziej efektywnych rozwiązań, np. regionalizacji płacy minimalnej, ponieważ w niektórych, gorzej gospodarczo rozwiniętych regionach kraju jest ona za wysoka w porównaniu do osiąganej w regionie przeciętnej produktywności w firmach. Może to powodować ograniczenie zatrudniania i aktywności lokalnych firm, zwiększając bezrobocie i wyraźne dysproporcje w gospodarczym rozwoju pomiędzy regionami.