Amortyzacja podatkowa a amortyzacja bilansowa w spółkach nieruchomościowych

Jedną z negatywnych zmian wprowadzonych Polskim Ładem jest ograniczenie amortyzacji podatkowej w spółkach nieruchomościowych do wysokości amortyzacji dokonywanej zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości. Jakie trudności dla przedsiębiorców rodzi zmiana przepisów?

Kogo dotyczy zmiana?

Zmiana w zakresie amortyzacji nieruchomości nie dotyczy wszystkich podatników, a jedynie spółek nieruchomościowych, tj. spółek, których główne aktywa to nieruchomości o wartości łącznej minimum 10 mln zł, które, w przypadku prowadzenia już działalności osiągają głównie przychody z najmu czy dzierżawy tych obiektów. Szczegółowa definicja dotycząca spółki nieruchomościowej została zawarta w art. 4a pkt 35 ustawy o CIT. W uproszczeniu zatem spółki nieruchomościowe to duże podmioty, które większość swoich przychodów osiągają z wynajmu bądź dzierżawy posiadanych nieruchomości.

Zakres zmiany

Zmiana dotyczy art. 15 ust 6 ustawy o CIT, zgodnie z którym kosztem uzyskania przychodów są odpisy z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (odpisy amortyzacyjne) dokonywane zgodnie z art. 16a–16m, przy czym w przypadku spółek nieruchomościowych odpisy dotyczące środków trwałych zaliczonych do grupy 1 Klasyfikacji nie mogą być w roku podatkowym wyższe niż dokonywane zgodnie z przepisami o rachunkowości odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe z tytułu zużycia środków trwałych, obciążające w tym roku podatkowym wynik finansowy jednostki.

Zatem jak wskazano w uzasadnieniu do ustawy celem zmiany treści przepisów art. 15 ust. 6 ustawy CIT jest zmniejszenie różnic występujących między wartością wykazywanego przez spółkę nieruchomościową w roku podatkowym dochodu przed jego opodatkowaniem podatkiem dochodowym, a wartością wykazywanego za ten sam okres zysku brutto (zysku przed obciążeniem podatkiem dochodowym). W szczególności należy podkreślić, że w ocenie ustawodawcy przepisy dotyczące odpisów amortyzacyjnych wynikające z ustawy o rachunkowości w sposób bardziej adekwatny odnoszą się do wartości nieruchomości.

W praktyce spółki nieruchomościowe na potrzeby podatkowe często korzystały z przepisów o przyspieszonej amortyzacji, albo zastosowaniu indywidualnych stawek amortyzacji. W efekcie nabywane nieruchomości mogły być amortyzowane nawet w ciągu 3 lat, co nie znajdzie zastosowania w przypadku przepisów ustawy o rachunkowości. Obecnie takie korzystne uregulowania nie będą już dostępne dla przedsiębiorców.

Co więcej część spółek prowadzi rachunkowość w oparciu o międzynarodowe standardy, a nie Polską ustawę o rachunkowości. W takich przypadkach wydaje się, że będzie możliwe zastosowanie polskich przepisów jeżeli będą korzystniejsze dla podatnika, niemniej takie uzgodnienia będą wymagały zgody grupy kapitałowej i audytora.

Brak amortyzacji

Przepisy, które weszły w życie z dniem 1 stycznia 2022 r. zdają się nie uwzględniać sytuacji, w której spółki nieruchomościowe dokonują wyceny nieruchomości według ceny rynkowej bądź inaczej określonej wartości godziwej, w związku z czym ceny te rosną a spółki nie dokonują odpisów amortyzacyjnych na potrzeby rachunkowe. Jak wynika z nieoficjalnej oceny Ministerstwa Finansów opublikowanej na łamach Dziennika Gazety Prawnej, w takiej sytuacji spółki te nie będą miały prawa do dokonywania odpisów amortyzacyjnych na cele podatkowe od tych nieruchomości, skoro brak będzie odpisów rachunkowych.

Takie znaczenie wynika z literalnej interpretacji przepisu, jednak trudno przypuszczać, że była to intencja ustawodawcy. Nie tylko w mojej ocenie takie rozumienie przepisu art. 15 ust 6 ustawy o CIT byłoby zbyt daleko idące i wykraczałoby poza cel jaki ustawodawca chciał osiągnąć wdrażając te przepisy. Gdyby celem ustawodawcy było całkowite ograniczenie amortyzacji podatkowej w spółkach nieruchomościowych zastosowałby podobne zasady jak w art. 16c ust 2a ustawy o CIT, czyli zakaz dokonywania odpisów amortyzacyjnych od budynków i lokali mieszkalnych.

W związku z niejednoznacznością przepisów, przedsiębiorcy prowadzący spółki nieruchomościowe w rozumieniu ustawy o CIT, którzy ze względu na politykę rachunkowości nie dokonują odpisów amortyzacyjnych na potrzeby rachunkowe, powinni wystąpić z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej celem potwierdzenia prawa do amortyzowania posiadanych nieruchomości na cele podatkowe. W perspektywie braku innych oficjalnych opracowań i interpretacji, ta droga wydaje się jedyną gwarantującą względne bezpieczeństwo.

Autor: Robert Nogacki, właściciel Kancelarii Prawnej Skarbiec specjalizującej się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.