Nowe zasady rozliczania przychodów zagranicznych 2022

Polscy rezydenci podatkowi są zobligowani do rozliczenia się z całości dochodów osiąganych zarówno w kraju, jak i za granicą. Międzynarodowa Konwencja MLI kilka lat temu narzuciła zmiany w sposobach rozliczeń przychodów zagranicznych, a od tego roku obowiązuje ograniczenie w stosowaniu tzw. ulgi abolicyjnej dla dochodów osiągniętych w 2021 r. Jakie są nowe zasady opodatkowania?

Konwencja MLI

Zasady rozliczeń zagranicznych przychodów, prócz wewnętrznych przepisów prawa krajowego, regulują zawierane przez Polskę z innymi państwami umowy ws. unikania podwójnego opodatkowania. Jednak wpływ na te umowy mają również uzgodnienia o szerszym międzynarodowym zakresie. Przykładem jest Konwencja wielostronna implementująca środki traktatowego prawa podatkowego, mające na celu zapobieganie erozji podstawy opodatkowania i przenoszeniu zysku, podpisana w Paryżu dnia 7 czerwca 2017 r. (ang. Multilateral convention to implement tax treaty-related measures to prevent base erosion and profit shifting – zwana “Konwencją MLI”). Sygnatariusze Konwencji są zobowiązani do wdrażania ustanowionych w niej standardów do swoich systemów prawnych, przede wszystkim w zakresie stosowania umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania (dalej również: u.p.o.), głównie celem:

• zapobiegania nadużyciom traktatów dla osiągania korzyści podatkowych,
• realizowania międzynarodowych umów ws. unikania podwójnego opodatkowania
• usprawnienia procedury międzynarodowej współpracy podatkowej.

Odnośnie pozostałych reguł i klauzul państwa przystępujące do MLI mogą wybierać, czy je przyjmą czy nie. Aktualne stanowiska państw co do zakresu w jakim przyjęły protokoły MLI są publikowane na stronie internetowej OECD. Przyjęte standardy mają swoje odzwierciedlenie i wpływ na zawarte umowy dwustronne w sprawie unikania podwójnego opodatkowania. Standardy Konwencji MLI zaczęły stopniowo wchodzić w życie od 1 lipca 2018 r.

Zmiany w opodatkowaniu zagranicznych dochodów

Od 1 stycznia 2019 r. postanowienia Konwencji MLI mają zastosowanie do podatków u źródła podlegających u.p.o. zawartym z: Austrią, Australią, Francją, Izraelem, Japonią, Litwą, Nową Zelandią, Serbią, Słowacją, Słowenią i Wielką Brytanią. W zakresie pozostałych podatków, w tym obarczających przychody z pracy za granicą, MLI ma zastosowanie do u.p.o. zawartych z Austrią i Słowenią. W konsekwencji, podatnicy osiągający przychody z pracy najemnej w Austrii i/lub Słowenii do rozliczenia PIT za 2019 r. muszą stosować zasadę proporcjonalnego odliczenia w miejsce obowiązującej wcześniej zasady wyłączenia z progresją.

Protokoły Konwencji MLI mają zastosowanie do dochodów z pracy osiągniętych od 1 stycznia 2020 r.: w Finlandii, Irlandii, Izraelu, Japonii, na Litwie, w Nowej Zelandii, na Słowacji i w Wielkiej Brytanii. W ich przypadku podatnicy również zostali zmuszeni do zmiany metody wyłączenia z progresją na metodę proporcjonalnego odliczenia. Podobnie jak osiągający dochody z umowy o pracę lub zlecenie w: Arabii Saudyjskiej, Belgii, na Cyprze, w Danii, Indiach, na Islandii, w Kanadzie, Katarze, na Łotwie, w Norwegii, Portugalii, Rosji, na Ukrainie i w Zjednoczonych Emiratach Arabskich – w zakresie dochodów osiąganych od 1 stycznia 2021 r.

Co to oznacza w praktyce?

Dla wymienionych podatników oznacza to, że

• zostali zobowiązani do złożenia deklaracji podatkowej w Polsce bez względu na to, czy osiągali przychody z pracy najemnej w kraju i za granicą, czy tylko za granicą;
• osiągnięte za granicą przychody mają wpływ na wysokość opodatkowania w Polsce i zostaną opodatkowane stawką przewidzianą dla tego typu przychodów w polskich przepisach, przy proporcjonalnym odliczeniu podatku dochodowego zapłaconego za granicą;
• do podstawy opodatkowania w Polsce wliczany jest zwrot nadpłaconego podatku w roku podatkowym, w którym podatnik go otrzyma.

Metoda proporcjonalnego odliczenia a wyłączenia z progresją

Jaka jest różnica między dwoma metodami unikania podwójnego opodatkowania? Metoda wyłączenia z progresją pozwala na wyłączenie z podstawy opodatkowania w Polsce dochodów osiągniętych za granicą, zwolnionych od opodatkowania na podstawie u.p.o. Podatek od pozostałych dochodów podatnika oblicza się jednak przy zastosowaniu stawki właściwej dla całego osiągniętego w roku podatkowym dochodu, a więc zsumowanych dochodów uzyskanych w Polsce i za granicą.

Natomiast przy metodzie proporcjonalnego odliczenia zagraniczny dochód powiększa podstawę opodatkowania w Polsce, ale od podatku należnego odlicza się wartość podatku zapłaconego za granicą proporcjonalnie do uzyskanego tam dochodu. Przy tej metodzie podatnik zawsze jest zobowiązany do wykazania w deklaracji podatkowej dochodu uzyskanego za granicą, bez względu na to, czy osiągnął inne dochody.

Ulga abolicyjna

Art. 27g ustawy o PIT stanowi, że podatnicy podlegający obowiązkowi podatkowemu w Polsce od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia ich źródeł, uzyskane w roku podatkowym poza terytorium RP przychody:

1. ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy;
2. z działalności wykonywanej osobiście;
3. z pozarolniczej działalności gospodarczej lub
4. z praw majątkowych w zakresie praw autorskich i praw pokrewnych, z wykonywanej poza terytorium RP działalności artystycznej, literackiej, naukowej, oświatowej i publicystycznej, z wyjątkiem dochodów (przychodów) uzyskanych z tytułu korzystania z tych praw lub rozporządzania nimi

- mają prawo odliczyć od podatku dochodowego kwotę stanowiącą różnicę między podatkiem obliczonym metodą odliczenia proporcjonalnego, a kwotą podatku obliczonego według metody wyłączenia z progresją.

Limitowana ulga abolicyjna od 2022 r.

Jednak wskazana ulga abolicyjna została ograniczona. Rozliczając dochody z 2021 roku wysokość odliczenia nie może przekroczyć kwoty 1 360 zł. Należy też pamiętać, że z ulgi mogą skorzystać podatnicy wyłącznie w zakresie dochodów, do których zastosowanie ma metoda proporcjonalnego odliczenia. Poza tym ulga nie obejmuje dochodów ze wskazanych wyżej w art. 27g źródeł, ale uzyskanych w krajach i na terytoriach wymienionych w rządowym wykazie krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową.

Przychody uzyskane przed 1 stycznia 2021 r. korzystają z prawa od odliczenia kwoty ulgi w pełnej wysokości. Pełne odliczenie dotyczy również dochodów:

1. ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy;
2. z usług wykonywanych na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwanych wyłącznie od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej (z wyjątkiem przychodów z umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej);
3. osiąganych w oparciu o umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem, z kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej (z wyjątkiem przychodów otrzymywanych przez osoby wchodzące w skład zarządów, rad nadzorczych, i/lub
   innych organów stanowiących osób prawnych);

- jeśli dochody te są osiągane z tytułu pracy lub usług wykonywanych poza terytorium lądowym państw.

Podatnicy, którzy chcieliby się dowiedzieć, czy przysługuje im pełna kwota ulgi abolicyjnej w zakresie rozliczenia zagranicznych dochodów, muszą więc w pierwszej kolejności ustalić, co kryje się pod pojęciem „terytorium lądowym państw” zdefiniowanym w przepisach podatkowych.

Skomplikowane rozliczenie

Ulegający modyfikacjom system rozliczeń ma zasadniczą wadę – jest trudny do opanowania dla zwykłego podatnika. Samo Ministerstwo Finansów, publikując obszerne objaśnienia podatkowe przepisów przyznało, że stopień ich skomplikowania jest znaczny. Podatnicy chcąc w terminie i prawidłowo rozliczyć się z fiskusem, będą musieli szukać pomocy u profesjonalnego księgowego, czy prawnika podatkowego. Zwłaszcza, że choć ulgę abolicyjną rozlicza się w zeznaniu rocznym, przez co nie uwzględnia się jej przy obliczaniu zaliczek na PIT w trakcie roku, to jednak jeśli podatnik zakłada, że jego roczne zobowiązanie zostanie wyraźnie pomniejszone w wyniku zastosowania ulgi, może wystąpić do urzędu skarbowego o ograniczenie wysokości pobieranych zaliczek.

Autor: Robert Nogacki, właściciel Kancelarii Prawnej Skarbiec specjalizującej się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.