Polski Ład – nowe uprawnienia skarbówki w karaniu przedsiębiorców

Obowiązujący od 1 stycznia 2022 roku Polski Ład niesie ze sobą nie tylko zmiany w zakresie obowiązków podatkowych dla przedsiębiorców. Wyposaża też skarbówkę w nowe narzędzia kontroli i karania mające zabezpieczyć źródła wpływów do budżetu Skarbu Państwa. Wyjaśniamy czym jest „nabycie sprawdzające”, „tymczasowe zajęcie ruchomości” i jak zmieniają się zasady egzekucji w PGK i grupach VAT.

 „Kryzys związany z pandemią COVID-19 przekłada się nie tylko na zmniejszenie wpływów budżetowych, ale także na zwiększone wydatki, w tym na obsługę zadłużenia i świadczenia społeczne. Z tego względu Państwo zmuszone jest do szukania nowych rozwiązań, wspierających wzrost oraz stabilizację nadwyrężonych wpływów budżetowych” – czytamy w uzasadnieniu ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, zwanej potocznie nowym Polskim Ładem.

Państwo szuka nowych rozwiązań wspierających wzrost wpływów budżetowych, których zdecydowaną większość, bo ok. 90%, stanowią wpływy podatkowe. Dla realizacji ww. zadań urzędnicy skarbowi potrzebują większych uprawnień, a Polski Ład im je daje.

Tymczasowe zajęcie ruchomości

Od 1 stycznia 2022 r., dla zwiększenia skuteczności egzekucji administracyjnej należności pieniężnych, funkcjonariusz Służby Celno-Skarbowej w toku prowadzonej kontroli będzie mógł dokonywać tymczasowego zajęcia ruchomości (TZR) przedsiębiorcy (podatnika) do 96 godzin. Zajęcie to polega na czasowym pozbawieniu zobowiązanego prawa do rozporządzania zajętą ruchomością po wpisaniu jej przez funkcjonariusza do protokołu tymczasowego zajęcia.

Kiedy funkcjonariusze SCS będą mogli zastosować takie zajęcie wobec podatnika? W sytuacji gdy:

• egzekucja dotyczy należności pieniężnych;
• organem egzekucyjnym jest naczelnik urzędu skarbowego;
• tytuły wykonawcze obejmujących egzekwowane należności pieniężne łącznie przekraczają 10 000 zł;
• zajęciu podlegają również ruchomości znajdujące się we władaniu innych osób, ale należące do zobowiązanego.

Kwota ww. należności nie obejmuje odsetek, kosztów upomnienia i egzekucyjnych. Zajęciu nie podlegają ruchomości, których wartość znacznie przekracza egzekwowaną należność, choć nie jest doprecyzowane, co dokładnie oznacza sformułowanie „znacznie”. Tymczasowe zajęcie ruchomości nie może trwać dłużej niż 96 godzin od chwili podpisania protokołu tymczasowego zajęcia ruchomości przez dokonującego go funkcjonariusza. Ulega ono przekształceniu w zajęcie egzekucyjne z dniem wydania postanowienia o jego zatwierdzeniu, pod warunkiem, że nastąpiło ono nie później niż przed upływem 96 godzin od podpisania przez funkcjonariusza ww. protokołu.

Polski Ład przewiduje wyłączenia od stosowania tymczasowego zajęcia ruchomości. Funkcjonariusz skarbówki nie będzie mógł objąć nim zwierząt oraz ruchomości ulegających łatwemu zepsuciu, jak i tych podlegających wyłączeniu z egzekucji.

Nabycie sprawdzające

W celu weryfikacji, czy przedsiębiorca wywiązuje się z obowiązków ewidencjonowania sprzedaży na kasie rejestrującej i wydawania paragonu urzędnicy skarbówki będą mogli przeprowadzić tzw. nabycie sprawdzające towarów lub usług, czyli de facto niezapowiedzianą kontrolę. Na żądanie przedsiębiorcy urzędnik będzie zobowiązany do okazania legitymacji służbowej oraz stałego upoważnienia do przeprowadzenia nabycia, wydanego przez naczelnika urzędu skarbowego lub urzędu celno-skarbowego.

Po nabyciu, sprawdzający (którym może być osoba zatrudniona w jednostce organizacyjnej KAS wykonująca czynności służbowe w urzędzie skarbowym lub urzędzie celno-skarbowym wraz z podległymi oddziałami celnymi lub funkcjonariusz Służby Celno-Skarbowej pełniący służbę w urzędzie celno-skarbowym wraz z podległymi oddziałami celnymi) zwróci towar sprzedawcy wraz z paragonem, chyba że towar stanowi dowód przestępstwa lub nie nadaje się do zwrotu. Jeśli w ramach nabycia sprawdzającego urzędnik nie stwierdzi nieprawidłowości, sporządzi notatkę służbową, której jeden z egzemplarzy przekaże kontrolowanemu. W przypadku nieprawidłowości, sporządzi protokół, w oparciu o który naczelnik odpowiedniego urzędu uruchomi u sprzedawcy kontrolę lub postępowanie podatkowe.

Już nie podejrzany, a osoba fizyczna

Obecnie na żądanie Szefa Krajowej Administracji Skarbowej lub naczelnika urzędu celno-skarbowego wydane w związku z wszczętym postępowaniem przygotowawczym lub czynnościami wyjaśniającymi w sprawach przestępstw lub wykroczeń, także skarbowych, bank jest obowiązany do sporządzania i przekazywania informacji dotyczących podejrzanego lub osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej.

Od 1 lipca 2022 r. również naczelnik urzędu skarbowego będzie mógł wystąpić z pisemnym żądaniem przekazania takich informacji. Najważniejsza jednak zmiana dotyczy zastąpienia słowa „podejrzany” zwrotem „osoba fizyczna”. Twórcy Polskiego Ładu dostrzegli, że jak dotąd na etapie wszczęcia postępowania karnego skarbowego w sprawie, a nie przeciw osobie, skarbówka nie mogła występować do banku o udzielenie informacji, bowiem na tym etapie postępowania nie ma mowy o podejrzanym. Polski Ład pozwoli występować z żądaniem ich udzielenia o osobie fizycznej, bez konieczności nadania jej statusu podejrzanego.

Egzekucja w PGK i grupach VAT

Na mocy dotychczasowych przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji organy mogły kierować egzekucję do całych podatkowych grup kapitałowych. Polski Ład umożliwi im prowadzenie jej także wobec poszczególnych podmiotów tworzących PGK. Podobnie będzie w przypadku grup VAT.

10 000 zł kary

Od 1 stycznia 2022 r. Szef Krajowej Administracji Skarbowej może nałożyć karę pieniężną w wysokości do 10 000 zł na podmiot, który pomimo prawidłowego wezwania Szefa KAS, naczelnika UCS lub US, w wyznaczonym terminie nie przekazał informacji albo danych dotyczących kontrolowanego lub strony postępowania w postępowaniu prowadzonym w oparciu o przepisy Ordynacji podatkowej w zakresie przeciwdziałania unikaniu opodatkowania.

Inne kary

Polski Ład rozszerza także katalog kar przewidzianych w Kodeksie karnym skarbowym. Chodzi o:

• wprowadzenie grzywny do 720 stawek dziennych za naruszenie obowiązków związanych ze sporządzeniem dokumentacji cen transferowych, a więc za: niesporządzenie lokalnej dokumentacji cen transferowych, niedołączenie do niej grupowej dokumentacji cen transferowych, niesporządzenie informacji o cenach transferowych, lub za jej niezgodność z lokalną dokumentacją lub stanem rzeczywistym, oraz 240 stawek dziennych za sporządzenie informacji o cenach transferowych po terminie;
• możliwość nałożenia na podatnika kary do 720 stawek dziennych lub pozbawienia wolności, a nawet obu tych kar łącznie, jeśli organy stwierdzą, że skłamał lub zataił prawdę w informacji przekazywanej przez wypłacającego należności do podmiotu prowadzącego rachunki papierów wartościowych albo rachunki zbiorcze.

Podsumowanie

Polski Ład stanowi ogromne wyzwanie dla firm nie tylko w zakresie nowych obciążeń i obowiązków podatkowych, ale także w sferze odnalezienia się w nowym systemie kontroli i kar dostępnych fiskusowi. Tak szeroki wachlarz uprawnień urzędników skarbowych może prowadzić do licznych nadużyć, zwłaszcza w początkowym okresie obowiązywania nowych przepisów, w którym kluczowe znaczenie dla ukształtowania się długofalowych praktyk urzędników i wiążącej wykładni prawnej będą miały prawomocne orzeczenia sądów w sporach przedsiębiorców z fiskusem.

Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.