Pusta faktura to taka, której nie towarzyszy transakcja w niej wskazana

Spór pomiędzy przedsiębiorcą a organem podatkowym dotyczył ustalenia momentu dokonania korekty podatku naliczonego. Organ uznał, że skoro przyczyna korekty była znana wystawcy faktury już w chwili jej wystawiania to w konsekwencji przedsiębiorca nabył od niego pustą fakturę. Takie ustalenia są niedozwolone i pozbawione jakiegokolwiek uzasadnienia, orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku.

Prowizja za pozyskanie klienta

Spółka z branży energetycznej współpracuje z agentami, którzy pozyskują dla niej klientów w zamian za prowizję. Prowizja wypłacana jest raz w miesiącu na podstawie umów zawartych przez spółkę z pozyskanymi przez agentów klientami. Zdarza się, że umowa nie może zostać wykonana, nie dochodzi do skutku. Wówczas agent otrzymuje za tego klienta niższą prowizję.

Problemy z korektą wynagrodzenia

Spółka planuje rozwiązać tę sytuację wprowadzeniem do umowy z agentami aneksu zobowiązującego ich do wystawienia korekty faktury. Agent będzie zobowiązany dokonać korekty swojego wynagrodzenia w terminie 90 dni liczonych od dnia otrzymania od spółki zestawienia. Brak reakcji agenta w tym terminie będzie oznaczać akceptację korekty wynagrodzenia w wysokości dokonanej przez spółkę. Złożenie przez niego ewentualnej reklamacji nie będzie go zwalniać z obowiązku wystawienia faktury korygującej, opiewającej tylko na kwotę bezsporną wynagrodzenia, w terminie 14 dni od upływu wskazanego w umowie 90-dniowego terminu. Dalej agent będzie mógł złożyć reklamację do konieczności wystawienia korekty wynagrodzenia w kolejnym, 30-dniowym terminie.

Wśród proponowanych rozwiązań spółka zamierza po upływie ww. 90-dniowego terminu potrącać skorygowaną kwotę prowizji agenta z przyszłych wynagrodzeń przysługujących mu w najbliższym okresie rozliczeniowym, także w ratach w kolejnych miesiącach rozliczeniowych, jeśli w najbliższym kwota potrącenia okazałaby się niewystarczająca na pokrycie korekty. Czyli spółka będzie wykorzystywać system potrąceń w sytuacji, gdy agent nie wystawi faktury korygującej.

Spółka chciała odliczać pełny VAT z faktur od agentów

Zdaniem spółki, na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, w przywołanych okolicznościach będzie jej przysługiwać prawo do odliczenia pełnej kwoty VAT naliczonego, jaka zostanie wykazana na fakturze pierwotnej wystawionej przez agenta. Przepis ten stanowi, że w zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Dopiero później – w miesiącu, w którym dokona potrącenia z przysługującej agentowi wierzytelności, spółka będzie zobligowana do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał stanowisko przedsiębiorcy za nieprawidłowe.

Zdaniem organu, w opisanym stanie faktycznym, z uwagi na niezrealizowanie głównego celu współpracy między przedsiębiorcami – czyli nie zawarcia ze wskazanym przez agenta klientem umowy sprzedaży energii przez spółkę, agent de facto obniża cenę swojej usługi. Jednak wbrew stanowisku spółki korekta taka powinna nastąpić w rozliczeniu za okres, w którym faktycznie nastąpiło obniżenie ceny, a spółka dowiedziała się na jakich warunkach dokonano w danym miesiącu transakcji podlegających zafakturowaniu.

Jednak konkluzja organu podatkowego była o wiele dalej idąca. Jak skonstatował, skoro powodem obniżenia ceny usługi były okoliczności powstałe z winy agenta, istniejące już w dacie wystawienia pierwotnej faktury, to należy uznać, że w chwili wystawiania faktura była nieprawidłowa. Ergo, taka faktura pierwotna, wykazująca rozliczenie za niewykonaną usługę (niedoprowadzenie do zawarcia przez spółkę umowy z klientem wskazanym przez agenta) w rzeczywistości dokumentuje czynności, które nie zostały dokonane. Organ zarzucił więc występowanie w ramach rozliczeń między przedsiębiorcami zjawiska pustych faktur.

Pusta faktura, to faktura nie dokumentująca rzeczywistych zdarzeń gospodarczych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku 30 listopada 2021 r. uchylił zaskarżoną przez przedsiębiorcę interpretację Dyrektora KIS. Stwierdził, że organ podatkowy bez jakiegokolwiek uzasadnienia dokonał zmian w opisanym przez spółkę stanie faktycznym w sposób niedozwolony.

- Sąd zgodził się z przedsiębiorcą, że podatnicy zachowują prawo do odliczenia VAT naliczonego z tytułu dostaw towarów lub świadczenia usług dokonanych przez innego podatnika na potrzeby prowadzonej przez niego działalności opodatkowanej VAT, a prawo to ulega podważeniu tylko w przypadku gdy podatek wynika z faktury niedokumentującej rzeczywistego zdarzenia gospodarczego, czyli z tzw. pustej faktury, co w omawianym przypadku nie zachodzi – zaznacza Paweł Chmielowiec z Kancelarii Prawnej Skarbiec. -  Warto wspomnieć, że obok procederu wystawiania faktur za niewykonane świadczenia drugim przykładem występującej w obrocie pustej faktury jest wystawienie faktury przez jeden podmiot podczas gdy usługę w rzeczywistości wykonuje zupełnie inny podmiot. Jak orzekł sąd, w omawianej sprawie żadna z tych sytuacji nie wystąpiła – dodaje.

Co do ustalenia momentu właściwego do dokonania korekty faktury WSA uznał, że wydana przez Dyrektora KIS interpretacja jest bezużyteczna, bowiem w żaden sposób nie wyjaśnia spółce, jak powinna postępować w opisanym stanie faktycznym.

„Sąd podziela pogląd strony skarżącej, że organ dokonał jednak całkowicie niezrozumiałego wywodu prawnego (…) z jednej więc strony organ podatkowy powtórzył główną tezę stanowiska skarżącej, z drugiej uznał je za nieprawidłowe” (sygn. akt SA/Gd 1152/21).

Podsumowanie

Jestem za, a nawet przeciw. Słowa klasyka doskonale pasują do zachowania organu podatkowego wobec przedsiębiorcy. Fiskus jak suweren, interpretuje i stosuje prawo według własnego uznania. Jeśli ktoś się sprzeciwi, to zawsze można zarzucić mu wykroczenie lub przestępstwo, np. nabywania pustych faktur. Zarzucić w sposób niedozwolony, bez jakiegokolwiek uzasadnienia.

Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.