Ustalanie wartości początkowych składników majątkowych dla potrzeb amortyzacji

Przepisy prawa podatkowego nie w każdym przypadku pozwalają na bezpośrednie zaliczenie wydatku w koszty podatkowe. W zamian należy przez określony czas amortyzować takie środki trwałe czy wartości niematerialne i prawne. Jedną z istotniejszych kwestii dotyczących amortyzacji jest prawidłowe ustalenie wartości początkowej składników majątkowych.

Cena nabycia

Zgodnie z art. 16g ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT za wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych uważa się, w razie odpłatnego nabycia, cenę ich nabycia, a w pkt 1a) wskazano, że w razie częściowo odpłatnego nabycia – cenę ich nabycia powiększoną o wartość nieodpłatnego przychodu. Co do zasady cena nabycia jest to kwota należna zbywcy w związku z przeniesieniem własności środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej. Istotne jest wskazanie, że jest to kwota należna zbywcy, a nie faktycznie zapłacona. Kolejna ważna kwestia to możliwość powiększenia kwoty należnej zbywcy o koszty związane z zakupem takie jak koszty transportu, wyładunku, ubezpieczenia, montażu środka trwałego, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych, opłat notarialnych, podatku od czynności cywilnoprawnych i innych, odsetek, prowizji. Do ceny nabycia można doliczyć także wartość podatku od czynności cywilnoprawnych płaconego w związku z dokonanym zakupem. Powyższy katalog nie jest wyczerpujący i ma jedynie przykładowy charakter.

Koszty wytworzenia

Kolejna metoda ustalania wartości początkowej stosowana jest w razie wytworzenia przez przedsiębiorcę we własnym zakresie. W takiej sytuacji wartością początkową środka trwałego jest koszt wytworzenia, na który składa się wartość materiałów i usług wykorzystanych do wytworzenia środka trwałego, koszty wynagrodzeń za pracę, wszelkie odsetki i prowizje liczone do dnia przekazania do używania oraz inne koszty, które można zaliczyć do kosztów wytworzenia środków trwałych. Przykładem takich kosztów mogą być koszty rozbiórki starego budynku i niwelacji terenu w związku z budową nowego budynku. Klasyfikacja kosztów związanych z wytworzeniem nie zawsze jest oczywista, co potwierdza sprawa o sygn. akt II FSK 3607/13, gdzie NSA w wyroku z 1 marca 2016 r. wskazał, że opłaty ustalane w oparciu o ustawę o obszarach morskich zaliczają się do kosztu wytworzenia farmy wiatrowej.

Wartość rynkowa jako wartość początkowa

Wartość rynkowa powinna być stosowana jako wartość początkowa środków trwałych w określonych przypadkach. Pierwszy przypadek dotyczy sytuacji, gdy do nabycia doszło w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób. W takich przypadkach brak jest wcześniejszej wyceny środka trwałego, w związku z czym za wartość początkową należy przyjąć wartość rynkową.

Drugi przypadek, w którym wykorzystywana jest wartość rynkowa, dotyczy amortyzowania wartości firmy, w sytuacji gdy wydatki w związku z zakupem przewyższyły wartość rynkową firmy.

Kolejny przykład wykorzystania wartości rynkowej dla określenia wartości początkowej dotyczy przejętego środka trwałego lub wartości niematerialnych i prawnych w związku z likwidacją przedsiębiorcy. Wartość rynkową wykorzystuje się także w przypadku gdy środek trwały lub wartość niematerialna i prawna została wniesiona do podatnika w formie aportu.

Dla ustalenia wartości rynkowej należy odnieść się do podobnych rzeczy i praw będących przedmiotem obrotu. Często do tego typu wyceny trzeba posiadać odpowiednią wiedzę, dlatego korzysta się z pomocy biegłych rzeczoznawców.

Wartość początkowa w przypadku nabycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części

W razie nabycia w drodze kupna lub przyjęcia do odpłatnego korzystania przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części łączną wartość początkową nabytych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych stanowi suma ich wartości rynkowej, w przypadku wystąpienia dodatniej wartości firmy. Jeżeli nie wystąpi dodatnia wartość firmy, wówczas wartość początkową stanowi różnica między ceną nabycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części a wartością składników majątkowych niebędących środkami trwałymi ani wartościami niematerialnymi i prawnymi.

Ulepszenia

Środki trwałe, które uległy ulepszeniu w wyniku rozbudowy, przebudowy, adaptacji, rekonstrukcji lub modernizacji, także będą miały zwiększoną wartość początkową, w przypadku gdy suma wydatków poniesionych na ulepszenie w danym roku podatkowym przekracza 10 000 zł i wydatki te powodują wzrost wartości użytkowej. Od ulepszeń należy odróżnić sytuacje prac remontowych, które co do zasady nie stanowią ulepszenia, lecz utrzymanie środków trwałych w stanie niepogorszonym. NSA w wyroku z 6 listopada 2020 r., sygn. akt II FSK 1740/18, wskazał, że prace remontowe to wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych, polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji, przy czym w pracach tych dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych, innych niż użyto w stanie pierwotnym.

Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.