Wielu podatników może nie zapłacić podatku a ci, którzy zapłacili, żądać zwrotu

W przypadku stwierdzenia niedochowania przez stronę terminu do spełnienia zobowiązań administracyjnych, w tym podatkowych, w okresie obowiązywania w Polsce stanu epidemii, organy miały obowiązek informowania o uchybieniu i wyznaczania stronie dodatkowych 30 dni na złożenie wniosku o przywrócenie terminu – potwierdził w wyroku z 2 sierpnia 2023 r. WSA w Gorzowie Wlkp.

Jak się okazuje zdarzało się, że organy zapominały informować podatników i inne podmioty o należnych im uprawnieniach. A to stanowi naruszenie otwierające tym osobom i firmom furtkę do uchylenia niekorzystnych rozstrzygnięć organów administracji publicznej o szerokim zakresie: podatków, zezwoleń, koncesji, przekazywania przez spółki comiesięcznych składek i raportów do ZUS, składania sprawozdań finansowych przez niektórych przedsiębiorców, ofert przetargowych i innych czynności kształtujących prawa i obowiązki.

Uchybienie terminu

W sierpniu 2022 r. podatnik złożył zgłoszenie SD-Z2 o nabyciu majątku po zmarłej matce. Cztery miesiące później naczelnik urzędu skarbowego wymierzył mu zobowiązanie w podatku od spadków i darowizn w wysokości 5 857 zł z powodu niedochowania 6-miesięcznego terminu na zgłoszenie nabycia spadku, które zwolniłoby go z tego opodatkowania. Sąd rejonowy prawomocnie stwierdził bowiem nabycie spadku 2 marca 2021 r.

Okres ochronny w czasie epidemii

Podatnik nie zgadzał się z tą decyzją organu powołując się na fakt panującej epidemii koronawirusa w okresie nabywania spadku. A przepis art. 15zzr uchwalonej w trakcie pandemii Ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, stanowił, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 bieg przewidzianych przepisami prawa administracyjnego terminów od zachowania których jest uzależnione udzielenie ochrony prawnej przed sądem lub organem, jak i do dokonania przez stronę czynności kształtujących jej prawa i obowiązki, nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres.

Jednak naczelnik zwrócił uwagę, że przepis, na który powołał się podatnik, został uchylony 16 maja 2020 r., czyli przed dniem powstania obowiązku podatkowego (nabycie spadku nastąpiło 2 marca 2021 r.). Stanowisko naczelnika potwierdził dyrektor izby administracji skarbowej wskazując, że bieg terminów opisanych w art. 15zzr ust. 1 ustawy o COVID uległ zawieszeniu tylko na 54 dni, w okresie od 31 marca 2020 r. do 23 maja 2020 r.

Organ miał obowiązek poinformować podatnika o jego uprawnieniach, o czym zapomniał

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp. zwrócił uwagę, że obie strony sporu – zarówno podatnik, jak i organy – zapomniały o istnieniu art. 15zzzzzn2 przedmiotowej ustawy. A przepis ten stanowi, że w przypadku stwierdzenia uchybienia przez stronę w okresie obowiązywania stanu epidemii COVID przewidzianych przepisami prawa administracyjnego terminów, organ administracji publicznej zobowiązany był zawiadomić stronę o uchybieniu terminu i wyznaczyć jej 30-dniowy termin na złożenie wniosku o przywrócenie terminu. Chodzi o terminy: a) od zachowania których jest uzależnione udzielenie ochrony prawnej przed organem administracji publicznej, b) do dokonania przez stronę czynności kształtujących jej prawa i obowiązki, c) przedawnienia, d) których niezachowanie powoduje wygaśnięcie lub zmianę praw rzeczowych oraz roszczeń i wierzytelności, a także popadnięcie w opóźnienie, e) zawitych, z niezachowaniem których ustawa wiąże ujemne skutki dla strony, f) do dokonania przez podmioty lub jednostki organizacyjne podlegające wpisowi do właściwego rejestru czynności, które powodują obowiązek zgłoszenia do tego rejestru, a także terminów na wykonanie przez te podmioty obowiązków wynikających z przepisów o ich ustroju.

Przepis ma zastosowanie w obszarze prawa administracyjnego, także podatkowego

WSA wskazał, że choć wśród organów podatkowych panuje przekonanie, że prawo podatkowe jest odrębną od prawa administracyjnego gałęzią prawa, i dlatego ów przepis nie ma zastosowania do zobowiązań podatkowych, to jednak sądy administracyjne stoją na przeciwnym stanowisku. Dlatego też, wracając na grunt przedmiotowej sprawy, jeśli podatnik nie dotrzymał terminu na zgłoszenie nabycia spadku, to organ zobowiązany był poinformować go o tym uchybieniu i wyznaczyć dodatkowy, 30-dniowy termin na złożenie wniosku o przywrócenie terminu na zgłoszenie. Informując o tym organ winien był również pouczyć podatnika o konieczności uzasadnienia wniosku o przywrócenie terminu, uprawdopodobniające, że uchybienie nastąpiło bez jego winy.

Naruszenie zasad praworządności

Gorzowski sąd uchylając zaskarżoną przez podatnika decyzję dyrektor izby administracji skarbowej, jak i poprzedzającą ją decyzję naczelnika urzędu skarbowego orzekł: „Zaniechanie to zdaniem Sądu stanowiło naruszenie ogólnych zasad O.p. określonych w art. 120, art. 121 i art. 122 O.p., zgodnie z którymi organy stoją na straży praworządności, podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy, zobowiązane są prowadzić postępowanie w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej, kierując się zasadami proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania” (sygn. akt I SA/Go 125/23).
 

Podatnicy, przedsiębiorcy, pracodawcy mogą wnieść o stwierdzenie nieważności niekorzystnych decyzji

WSA nakazał organom przy ponownym rozpoznaniu sprawy podatnika uwzględnić dyspozycję art. 15 zzzzzn2 ustawy covidowej. Co będzie oznaczało, że pokrzywdzony naruszeniem przez organy prawa podatnik będzie mógł wystąpić z wnioskiem o przywrócenie terminu na złożenie deklaracji uwalniającej go od ciężaru zapłaty podatku. A jeśli podatek zapłacił – zażądać jego zwrotu. Co bardzo ważne – nie wystarczy tylko złożyć wniosek. Należy go właściwie uzasadnić.

Jednak ten wyrok ma istotny wpływ nie tylko na prawa podatników. Nieważności wydanych decyzji mogą się domagać wszyscy „petenci”, którzy nie zostali poinformowani również przez każdy inny niż podatkowy organ administracji publicznej o możliwości skorzystania z dodatkowego 30-dniowego terminu na dopełnienie określonych obowiązków mających wpływ na ich prawa. Może tu chodzić np. o odmowę przyznania, przedłużenia pozwolenia, koncesji, rejestracji danego podmiotu albo czynności, odrzucenie oferty przetargowej, ukaranie za niezłożenie w terminie sprawozdania finansowego do szefa KAS, za niedopełnienie określonych obowiązków w ZUS, i wiele innych. Stan epidemii obowiązywał w Polsce od 20 marca 2020 r. do 15 maja 2022 r. Zasadniczo na wystąpienie o stwierdzenie nieważności decyzji każdy ma 10 lat od dnia doręczenia lub ogłoszenie decyzji.

Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 02.08.2023 roku, wydany w sprawie I SA/Go 125/23 nie jest prawomocny.

Autor: Robert Nogacki, radca prawny, partner zarządzający, Kancelaria Prawna Skarbiec, specjalizująca się w doradztwie prawnym, podatkowym oraz strategicznym dla przedsiębiorców