Wymiana informacji podatkowych – podstawy prawne, zakres, formy

Wymiana informacji podatkowych pomiędzy państwami jest jednym z podstawowych narzędzi walki z wyłudzeniami podatku, unikaniem podatku i uchylaniem się od opodatkowania. Są to działania promowane przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), ponieważ zwalczają tzw. erozję bazy opodatkowania. Dlatego współpraca międzynarodowa coraz bardziej się zacieśnia, a podatnicy często nawet nie mają świadomości, jakie dane są wymieniane i analizowane w ramach tego procesu.

Przepisy ustawy

W Polsce regulacje dotyczące automatycznej wymiany danych zostały wprowadzone w 2017 r. ustawą o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami (Dz.U. z 2021 r. poz. 626). Ustawa wyznacza prawne ramy i zasady działania organów podatkowych przy wymianie informacji, określa obowiązki instytucji finansowych, właściwości organów w zakresie wymiany danych oraz obowiązki podmiotów wchodzących w skład grupy podmiotów.

Kiedy krajowy organ może odmówić przekazania informacji?

W ustawie zdefiniowane zostały sytuacje, kiedy Szef KIS może odmówić przekazania informacji organowi państwa członkowskiego. W pierwszej kolejności są to sytuacje, w których zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że organ obcego państwa nie wyczerpał wszystkich możliwości uzyskania informacji, lub że inny organ z tego państwa może udzielić takich informacji albo informacji o podobnym charakterze. Chodzi o to, aby polskie organy nie zostały „zalane” zapytaniami państw trzecich, które wiązałyby się z niepotrzebnym nakładem pracy administracyjnej.

Ponadto negatywną przesłankę może stanowić brak legitymacji organu zagranicznego do uzyskania informacji. Możliwość nieudostępnienia danych uzależniona została także od tajemnicy przedsiębiorstwa, tajemnicy przemysłowej, tajemnicy zawodowej lub procesu produkcyjnego, które poprzez udzielenie informacji do zagranicznego organu mogłyby być naruszone. Organ może odmówić udzielenia informacji także w sytuacji, gdy przepisy prawa krajowego wnioskującego państwa nie zabezpieczają tajemnicy na takich samych zasadach, jak krajowe standardy.

Dodatkowym kryterium odmowy udzielenia informacji jest naruszenie poprzez udzielenie informacji porządku publicznego Rzeczypospolitej Polskiej.

Automatyczna wymiana danych

W ramach Unii Europejskiej zaakceptowane zostało automatyczne przekazywanie wzajemnych informacji na podstawie raportowania CbC, FATCA i CRS. Są to raportowania dotyczące cen transferowych, dochodów pasywnych i transakcji finansowych. Każde raportowanie wiąże się z dodatkowymi obowiązkami nałożonymi na przedsiębiorców.

Zakres przekazywanych informacji

Bardzo istotną kwestią jest zakres danych, jakie mogą zostać przekazane. W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że wymiana informacji następuje na wniosek właściwego organu państwa członkowskiego.

Wymiana informacji podatkowych przewidziana w ustawie nie dotyczy przepisów UE odnoszących się do współpracy w ramach VAT, ceł i akcyzy, składek na ubezpieczenie społeczne, opłaty skarbowej, należności o charakterze umownym. W pozostałym zakresie organ podatkowy obcego państwa może zawnioskować o przekazanie danych.

Dane dotyczące osiągniętych w roku podatkowym przez podatnika PIT dochodów z tytułu stosunku pracy, stosunku służbowego, spółdzielczego stosunku pracy, pracy nakładczej, zasiłków pieniężnych wypłaconych przez zakład pracy, działalności wykonywanej osobiście, emerytur lub rent oraz innych świadczeń krajowych wykazane w deklaracjach podlegają ujawnieniu z urzędu co najmniej raz w roku, w terminie 6 miesięcy po zakończeniu roku podatkowego.

Kto może przeprowadzić kontrolę u podatnika?

W związku z realizacją przepisów o wymianie informacji podatkowej przedstawiciele Krajowej Administracji Skarbowej mogą zadawać pytania świadkowi oraz stronie w ramach przeprowadzanego dowodu z zeznań świadka lub przesłuchania strony oraz przeglądać i utrwalać dokumenty i inne dowody związane ze sprawą, o ile działania te służą wymianie informacji podatkowej.

Można zatem stwierdzić, że w opisanym zakresie uprawnienia do kontrolowania podatnika otrzymał kolejny podmiot. Taki stan rzeczy przekłada się oczywiście na obowiązki administracyjne podatnika oraz konieczność współpracy z organem, także z uwagi na przepisy KKS.

Przepisy KKS

W celu skutecznego egzekwowania przestrzegania przepisów oraz współpracy z organami podatkowymi w przypadku wymiany informacji podatkowych ustawodawca przewidział zastosowanie kodeksu karnego-skarbowego. Przepisy przewidują, że karze grzywny w wysokości 180 stawek dziennych podlega ten, kto działając w imieniu lub interesie raportującej instytucji finansowej, wbrew przepisom Ustawy z dnia 9 marca 2017 roku o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami, nie dopełnia obowiązku stosowania zasad i procedur należytej staranności oraz procedur sprawozdawczych oraz rejestrowania czynności podejmowanych w ramach procedur należytej staranności, a także gromadzenia dokumentacji wymaganej w ramach stosowania procedur należytej staranności i usunięcia w terminie nieprawidłowości wskazanych w wyniku kontroli.

Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.