Wynagrodzenie za funkcje kierownicze i nadzorcze w pracach B+R

Ulga badawczo-rozwojowa jest coraz częściej wykorzystywaną przez przedsiębiorców preferencją podatkową. Wskazuje na to nie tylko liczba wydawanych interpretacji podatkowych w tym zakresie, która podawana jest już w tysiącach, lecz także dane ministerstwa finansów - kwoty odliczeń mierzone są w miliardach złotych. Jednym z podatkowych problemów skorzystania z ulgi B+R jest kwalifikacja kosztów pracy kadry managerskiej oraz nadzorczej nad projektami B+R. W wielu przypadkach są to bardzo istotne kwoty, a podejście organów podatkowych w tym zakresie jest różnorodne. Z pomocą przychodzi jednak Naczelny Sąd Administracyjny, który wydał korzystny dla podatnika wyrok w sprawie dotyczącej kosztów kadry zarządczej przy projektach B+R (wyrok z dnia 21.03.2023 r., sygn. II FSK 2217/20).

Czego dotyczyła sprawa?

Spółka prowadziła działalność gospodarczą polegającą na produkcji urządzeń na indywidualne zamówienie. Działalność ta jest wysoce innowacyjna, polega na kompleksowej produkcji, począwszy od wypracowania założeń po czynności faktyczne związane z produkcją danego urządzenia. W pracach B+R uczestniczą zarówno pracownicy, jak i osoby sprawujące u wnioskodawczyni funkcje kierownicze, wykonujące je na podstawie umowy o pracę. Osoby sprawujące funkcje kierownicze wykonywałyby zarówno czynności związane z pracami B+R, jak i z pozostałą jej działalnością. Określenie charakteru tych czynności, a zatem przyporządkowanie ich do poszczególnych projektów odbywać się będzie w oparciu o ewidencję czasu pracy. Zakres prac takich osób obejmuje w szczególności opracowywanie strategii w zakresie rozwoju technologicznego firmy, w tym prowadzenie analiz rentowności przedsięwzięć inwestycyjnych w zakresie nowych technologii, analizowanie i optymalizowanie procesów technologicznych, uczestniczenie w opracowywaniu budżetu organizacji w części dotyczącej wdrożeń i rozwoju technologicznego, nawiązywanie i utrzymywanie współpracy z firmami zewnętrznymi w zakresie wykorzystywanych technologii, wypracowywanie sprawnych i akceptowalnych metod współpracy poszczególnych działów funkcjonujących u wnioskodawczyni oraz przygotowywanie kosztorysów

Stanowisko spółki

W związku z tym spółka zadała pytanie czy wnioskodawczyni może odliczyć od podstawy opodatkowania, na zasadach wynikających z art. 18d u.p.d.o.p. wysokość wynagrodzeń pracowników sprawujących funkcje nadzorcze i kierownicze nad pracami B+R, jako koszt kwalifikowany, w zakresie w jakim wykonywane przez nich czynności, w tym nadzorcze związane są bezpośrednio z działalnością B+R. W ocenie spółki nie ma w tym zakresie żadnych ustawowych ograniczeń i dlatego może rozliczyć te koszty w ramach kosztów kwalifikowanych B+R. W ocenie spółki czynności nadzoru i organizacji procesu prac B+R, pomimo że nie są bezpośrednio związane z pracą B+R wpływają na jej przebieg i są niezbędne do prowadzenia prac rozwojowych.

Podejście organów podatkowych

Innego zdania były organy podatkowe. Zdaniem fiskusa działalność opisana we wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej wykonywana przez kadrę kierowniczą i nadzorczą sprowadza się do działań „pośrednio” związanych z działalnością badawczo-rozwojową, nie stanowiąc tym samym działalności badawczo-rozwojowej. Jak wskazał organ, opisane we wniosku czynności realizowane przez pracowników sprawujących funkcje nadzorcze i kierownicze mają, zdaniem organu, znamiona czynności wspierających działalność prowadzoną przez spółkę. W związku z powyższym nie można ich uznać na podstawie przedstawionego opisu, jako wypełniające definicję działalności badawczo-rozwojowej. Trudno przypisać im charakter twórczy oraz mający na celu zwiększenie zasobów wiedzy oraz wykorzystanie tych zasobów do tworzenia nowych zastosowań.

Ostateczne stanowisko NSA

Sprawę ostatecznie rozstrzygnął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 21.03.2023 r., sygn. II FSK 2217/20, w którym poparł stanowisko WSA, że niemożliwe jest wykluczenie jednej kategorii pracowników, to jest pracowników pełniących funkcje nadzorcze i kierownicze w ramach realizacji działalności B+R, z kręgu podmiotów, na rzecz których poniesione wydatki stanowią „koszty kwalifikowane”. Jak wskazano w ustnym uzasadnieniu ustawodawca nie precyzuje kategorii odnośnie których pracowników chodzi w przepisie dotyczącym kosztów kwalifikowanych ulgi B+R. W szczególności nie wyłącza z tej kategorii pracowników pełniących funkcje nadzorcze i kierownicze. Jeśli zatem ustawodawca w analizowanym obecnie aspekcie nie rozróżnia pracowników, którzy "własnoręcznie" realizują działalność B+R (np. własnoręcznie przeprowadzają symulacje komputerowe, czy własnoręcznie testują prototyp) od pracowników, którzy kontrolują, czy nadzorują te czynności oraz doradzają w tymże procesie – to interpretatorowi także nie wolno tego czynić.

Stanowisko NSA jest bardzo korzystne dla przedsiębiorców, którzy prowadzą działalność badawczo – rozwojową, zwłaszcza na dużą skalę. Tacy przedsiębiorcy mają najczęściej działy B+R oraz kierowników B+R oraz osoby pełniące nadzór nad taką działalnością. Ograniczanie możliwości zaliczenia kosztów takich pracowników do kosztów podatkowych jest niezgodne z przepisami i wykracza poza kompetencje organów podatkowych.

Autor: radca prawny Robert Nogacki, partner zarządzający Kancelarią Prawną Skarbiec specjalizującą się w doradztwie prawnym, podatkowym oraz strategicznym dla przedsiębiorców