Praca w dobie COVID-19 – jakie świadczenia nam przysługują?

Koronawirus wpływa na życie nas wszystkich – i to wpływa nie tylko na życie codzienne, lecz także zawodowe. Często nie jesteśmy pewni, jakie prawa nam przysługują i o jakie zasiłki możemy się starać. Tymczasem nowa ustawa z 7 marca 2020 r. gwarantuje niektórym pracownikom m.in. dodatkowe zasiłki na opiekę nad dzieckiem.

Panująca pandemia zachorowań na COVID-19 zmusiła firmy do zmiany ich normalnego trybu pracy. Wiele firm wprowadziło tzw. home office, czyli pracę z domu, czy nowe zasady obowiązujące w firmie. Za zmianami w formie pracy poszły również zmiany dotyczące prawa pracy. A nowe regulacje prawne mogą budzić niepewność związaną z pracą i prawem pracownika. Warto zatem wiedzieć, o jakie zasiłki możemy obecnie się starać i jak postępować, gdy jesteśmy zmuszeni do nieobecności w pracy.

Jakie świadczenia przysługują pracownikowi w czasie pandemii COVID-19?

Podstawowym świadczeniem, o które może ubiegać się pracownik, jest wynagrodzenie bądź zasiłek chorobowy. Przysługuje on osobie chorej lub tej, której Państwowy Inspektorat Sanitarny wydał nakaz poddania się kwarantannie lub izolacji. Decyzja taka zostaje wydana, kiedy dany pracownik jest zarażony, chory na chorobę zakaźną albo ma podejrzenie zarażenia.

– Decyzja o nakazie kwarantanny może również zostać wydana, gdy pracownik miał styczność ze źródłem biologicznego czynnika chorobotwórczego – np. gdy miał kontakt z osobą chorą lub wrócił z kraju, w którym panuje epidemia. Należy jednak podkreślić, że jeśli dobrowolnie poddamy się kwarantannie – tj. jeśli nie zostanie nam wydana decyzja właściwego inspektoratu sanitarnego lub nie jesteśmy współlokatorem osoby będącej na kwarantannie – nie możemy starać się o zasiłek chorobowy – powiedział Marcin Mika, Director Growth & Client Success z ADP Polska

Drugim świadczeniem, które możemy uzyskać, jest zasiłek opiekuńczy. Może się o niego ubiegać każdy, kto musi opiekować się chorym dzieckiem lub członkiem rodziny w sytuacji, gdy została wydana decyzja o objęciu ich kwarantanną. Dodatkowo zasiłek ten przysługuje każdemu, kto musi opiekować się dzieckiem do 8 roku życia, podczas gdy zamknięte są szkoły, żłobki, przedszkola czy kluby dziecięce.

Możliwe jest również uzyskanie dodatkowego zasiłku. Możemy się o niego starać, gdy musimy sprawować opiekę nad dzieckiem w wieku do 8 lat. Co ważne, nie wlicza się on do limitu zwykłego zasiłku opiekuńczego, który został omówiony powyżej. Przysługuje on obojgu rodzicom w wymiarze 14 dni,  jednak nie mogą oni korzystać z niego w tym samym czasie (dla przykładu – najpierw jeden rodzic może wziąć 7 dni zasiłku, a następnie drugi pozostałe 7 dni). Zasiłek ten nie jest uzależniony od liczby dzieci, które wymagają opieki. Podstawą wypłaty zasiłku jest oświadczenie, którego wzór został opublikowany przez ZUS.

Warto również dodać, że w projekcie tarczy antykryzysowej można znaleźć rozszerzenie uprawnienia związanego z dodatkowym zasiłkiem opiekuńczym o kolejne 14 dni oraz o skorzystanie z 14 dni zasiłku dodatkowego na dzieci oraz dorosłych niepełnosprawnych na skutek zamknięcia instytucji nimi się opiekującymi. Kolejne wydłużenia okresów będą mogły być dokonywane na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów    

– Jeśli testy potwierdzą zarażenie koronawirusem i pracownik dostanie nakaz poddania się kwarantannie, ma pełne prawo domagać się od pracodawcy wynagrodzenia i zasiłku chorobowego. Należy również pamiętać, że decyzja o kwarantannie jest obecnie wydawana także w sytuacji, gdy mogliśmy mieć styczność z wirusem i istnieje ryzyko zarażenia. Dodatkowo ustawa, której przepisy obowiązują od 8 marca br., wprowadza również możliwość pracy zdalnej. Na nią jednak pracodawca, o ile nie jesteśmy chorzy, nie musi się zgodzić – mówi Marcin Mika.

Jaka jest sytuacja pracowników, którzy mają dzieci powyżej 8 roku życia?

Wedle prawa i nowej ustawy, pracownikom, których dzieci mają więcej niż 8 lat, nie przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy ani zwolnienie z pracy czy inne świadczenie ZUS. Możemy jednak starać się o pracę zdalną, ale pracodawca nie ma obowiązku nam jej przyznać. W takiej sytuacji można wziąć urlop wypoczynkowy. Należy jednak podkreślić, że pracownicy, których dzieci przekroczyły 8 rok życia, mogą uzyskać zasiłek na ogólnych, dotychczas obowiązujących zasadach, wyłącznie w sytuacji, gdy dziecko jest chore.

Usprawiedliwienie nieobecności w pracy

W sytuacji, gdy nasze zdrowie jest zagrożone, oczywiste jest, że nie będziemy mogli stawić się w pracy (również w pracy zdalnej). Powinniśmy jednak powiadomić pracodawcę o naszej nieobecności – podać jej przyczynę i (o ile to możliwe) przewidywany okres nieobecności. Maksymalnie mamy na to dwa dni. Możemy zadzwonić do szefa lub wysłać do niego e-mail. W sytuacji, gdy dana osoba jest poważnie chora i nie ma możliwości zawiadomienia pracodawcy, można przekazać wytłumaczenie nieobecności po powrocie do zdrowia.

Do poświadczenia naszej absencji niezbędne są jednak dokumenty, które ją usprawiedliwią. Wystarczy zaświadczenie lekarskie, decyzja właściwego państwowego inspektoratu sanitarnego (jeśli nieobecność jest spowodowana kwarantanną) czy oświadczenie pracownika (w sytuacji, gdy musi on opiekować się dzieckiem do 8 roku życia).

Przy usprawiedliwianiu nieobecności w pracy musimy kierować się przede wszystkim regulaminem wewnętrznym, ustalanym przez pracodawcę, o ile taki istnieje. Jednak poza nim dysponujemy także rozporządzeniami Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1996 roku. Najważniejsze jest jednak aby pamiętać, że o swojej nieobecności powinniśmy jak najszybciej powiadomić pracodawcę. Im szybciej to zrobimy, tym lepiej dla nas i dla funkcjonowania całej firmy – powiedział Marcin Mika.