Dzieci i młodzież potrzebują wiedzy o wpływie sztucznej inteligencji na ich życie. Rusza bezpłatny kurs dla nauczycieli, aby potrafili rozmawiać o niej z uczniami

Wraz z upowszechnianiem się sztucznej inteligencji pojawia się też coraz więcej problemów i wątpliwości, związanych np. z dezinformacją w mediach społecznościowych, kreowaniem fake newsów czy ochroną danych. Ma to szczególne znaczenie dla młodych ludzi, którzy są najbardziej aktywni w sieci. Jak wskazują eksperci, potrzebna jest szeroka edukacja, która uświadomi młodemu pokoleniu korzyści i zagrożenia związane z tą technologią oraz pokaże, jak sztuczna inteligencja wpływa na nasze życie i podejmowane decyzje. To istotne zadanie dla nauczycielek i nauczycieli oraz osób pracujących z dziećmi i młodzieżą. Ich kształceniu w obszarze sztucznej inteligencji ma służyć kurs e-learningowy #BurzaMózgów, zainicjowany przez Fundację Orange.

Sztuczna inteligencja to gorący temat ostatniego roku, głównie za sprawą ChatGPT – narzędzia opracowanego przez laboratorium badawcze OpenAI, które jest nazywane kamieniem milowym w rozwoju tej technologii. Kilka miesięcy temu pojawił się jego ulepszony następca – ChatGPT4, który większość dotychczasowych użytkowników zgodnie nazywa rewolucją na miarę wynalezienia internetu czy maszyny parowej.

– ChatGPT można określić jako pierwszą supergwiazdę w dziedzinie sztucznej inteligencji – mówi agencji Newseria Biznes Maciej Wojnicki, współtwórca programu #BurzaMózgów, LOFI Robot . – Do tej pory była to hermetyczna technologia, wszyscy o niej słyszeliśmy, wiedzieliśmy, że ona gdzieś funkcjonuje, ale gdyby zapytać przeciętnego człowieka, czy używa sztucznej inteligencji na co dzień, najpewniej odpowiedziałby, że nie. Natomiast w ciągu ostatniego roku praktycznie z dnia na dzień wydarzyła się rewolucja, która pozwala nam namacalnie dotknąć tej technologii przyszłości. Komputery nagle nauczyły się mówić i każdy człowiek – bez umiejętności technicznych i doświadczenia – może zacząć z nimi rozmawiać jak z kolegą, który może dla niego wykonywać polecenia. Jednocześnie ten kolega ma doktorat w każdej dziedzinie i potrafi robić przeróżne rzeczy. I łatwo się przyczepić, że to narzędzie jest jeszcze niedoskonałe, często się myli i nie wszystko rozumie, ale sam aspekt zrozumienia ludzkiego języka jest ewidentnym przełomem.

Algorytmy AI mają też coraz szersze zastosowanie w codziennym życiu. Polacy są jednak świadomi, że jest to technologia przyszłości. Według badania przeprowadzonego przez NASK („AI w społeczeństwie i gospodarce. Raport z badań społecznych”) tylko 4 proc. Polaków nie zetknęło się dotychczas z pojęciem sztucznej inteligencji. Z kolei ponad połowa uważa, że AI już wpływa na ich codzienne życie w obszarach takich jak pozyskiwanie informacji, rozrywka, edukacja, zakupy czy transport.

– Sztuczna inteligencja jest już dziś narzędziem powszechnie wykorzystywanym w sektorze usługowym, zwłaszcza na platformach streamingowych, które – bazując na podstawie naszych wcześniejszych preferencji – proponują nam filmy bądź muzykę, którą warto przesłuchać. AI jest też wykorzystywana w social mediach, gdzie otrzymujemy treści, które mogą nam się podobać, zgodnie z naszymi wcześniej określonymi zainteresowaniami. Czasami jednak nie zdajemy sobie sprawy z tego, że sztuczna inteligencja może mieć wpływ na nas i nasze wybory – mówi Małgorzata Kowalewska, członkini zarządu ds. programowych Fundacji Orange.

Ma to szczególne znaczenie w kontekście młodych użytkowników.

– Uczniowie i uczennice sprawnie posługują się urządzeniami cyfrowymi, natomiast często nie rozumieją, w jaki sposób mechanizmy sztucznej inteligencji bądź samo zjawisko może wpływać na ich decyzje i na ich wybory, zatem potrzebują osoby dorosłej, która im wytłumaczy, w jaki sposób ten świat cyfrowy rozumieć. Takimi osobami są nauczyciele i nauczycielki, którzy pełnią rolę przewodników i pomagają młodym osobom rozumieć otaczający świat – podkreśla ekspertka.

– Dla nauczycieli chatboty czy inne algorytmy AI są bardzo praktycznymi narzędziami, za pomocą których mogą pokazać uczniom, w jaki sposób technologia zmienia przeróżne aspekty naszego życia. Niedługo nie będziemy chodzić do lekarza pierwszego kontaktu, a w zamian będziemy mogli porozmawiać z chatbotem, nie będziemy potrzebowali usług prawnych, tylko w każdej chwili będziemy mogli samodzielnie wygenerować dla siebie jakieś dokumenty. To, w jaki sposób ta technologia przetransformuje w przyszłości nasze życie, jest w tym momencie ogromną zagadką, ale też fascynującą historią, nad którą można podyskutować z uczniami – mówi Maciej Wojnicki, współtwórca programu #BurzaMózgów.

Wraz z rosnącą popularnością algorytmów i narzędzi AI pojawiają się też związane z nimi wątpliwości dotyczące m.in. kreowania fake newsów, zagrożenia dezinformacją, łamania praw autorskich czy nieuczciwego pozyskiwania danych do trenowania modeli językowych. Dlatego – jak wskazują eksperci – potrzebna jest szeroka edukacja na ten temat, która uświadomi młodemu pokoleniu korzyści i zagrożenia związane z tą technologią oraz pokaże, jakie decyzje mogą podejmować np. jako użytkownicy social mediów, aby zadbać o dobór wyświetlanych im treści czy ochronę prywatności. Temu ma właśnie służyć online’owy kurs dla nauczycieli #BurzaMózgów, zainicjowany przez Fundację Orange.

#BurzaMózgów to kurs kierowany do nauczycieli i osób pracujących z młodzieżą, który w prosty i przystępny sposób wyjaśnia, jak działa sztuczna inteligencja, i tłumaczy zjawiska z nią związane. Pokazuje AI od społecznej i etycznej strony, ucząc też krytycznego podejścia do tej technologii. Po ukończeniu kursu nauczyciele będą mogli pomóc młodym ludziom zrozumieć, że np. to, co widzą w social mediach, to nie przypadek, a algorytmy AI są w stanie wpływać na ich nastrój i decyzje.

– #BurzaMózgów jest programem, w którym nie wymagamy umiejętności technicznych. Nie jest to kurs o programowaniu. Wyjaśniamy natomiast zjawisko sztucznej inteligencji od strony społecznej i etycznej. Przygotowaliśmy materiały, które z powodzeniem można wykorzystywać do pracy z dziećmi i młodzieżą – mówi Małgorzata Kowalewska.

– #BurzaMózgów ma zaznajomić nauczycieli z tematem sztucznej inteligencji. Skupiamy się tu w szczególności na nauczycielach szkół podstawowych, ale też wszystkich innych osobach pracujących z młodzieżą w wieku mniej więcej 10–15 lat. Staramy się podejść do tego tematu sztucznej inteligencji trochę inaczej – nie skupiamy się na umiejętnościach technicznych, nauce programowania sensu stricte i tego typu zagadnieniach, bo one w tym momencie bardzo szybko się dezaktualizują, to się cały czas dynamicznie zmienia. Dlatego staramy się raczej opowiedzieć o tym zjawisku w trochę bardziej ogólny sposób, opowiedzieć o tym, jak ta technologia wpływa na nas i nasze życie – dodaje Maciej Wojnicki. – Nie chcemy się skupiać na narzędziach, ale na tym, jak nasz świat może się zmienić poprzez tę technologię, w co ona może wyewoluować, jak to na nas wpływa, czy faktycznie jest niebezpieczne i szkodliwe, czy wręcz odwrotnie, być może przynosi nam ogromne korzyści. Chcemy pokazać, jakie zagrożenia i możliwości stwarza nam dostęp do tych nowoczesnych, futurystycznych narzędzi technologicznych.

Zapisy do drugiej edycji kursu #BurzaMózgów potrwają do 16 lutego br. Kurs jest bezpłatny i ma elastyczną, przystępną formułę – zagadnienia są tłumaczone prostym językiem w krótkich filmach, pogrupowanych w 12 bloków tematycznych. Odbywa się online, co pozwala na realizowanie kolejnych kroków w dogodnym dla siebie miejscu i czasie.

– Tworząc #BurzęMózgów, staraliśmy się przygotować bardzo pragmatyczne i przystępne narzędzie dla nauczycieli, żeby w jakiś sposób wnieść tę opowieść o sztucznej inteligencji do szkół – mówi ekspert z LOFI Robot. – Na kurs składa się szereg materiałów online, które można pokazać uczniom bezpośrednio na lekcji, i praktycznych ćwiczeń, które można z nimi zrealizować, a także cykl webinarów w ciągu roku szkolnego, dzięki którym nauczyciel może stopniowo wdrożyć się w ten temat i dowiedzieć się, gdzie i do czego może tę sztuczną inteligencję w szkole wykorzystać.

Aby wziąć udział w #BurzyMózgów, nie trzeba mieć technologicznych umiejętności. Kurs mogą realizować nauczycielki i nauczyciele wszystkich przedmiotów, szkół podstawowych, szczególnie klas 4–8, i tacy, którzy rozmowy o bezpieczeństwie w internecie i higienie cyfrowej wplatają w zajęcia z młodzieżą. Ci, którzy przejdą cykl szkoleniowy, otrzymają zaświadczenie Niepublicznego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli Zyta Czechowska specjalni.pl.

Równolegle z zapisami do projektu ruszyła również kampania edukacyjna Fundacji Orange i LOFI Robot pod hasłem „To nie przypadek, że…”, która zwraca uwagę na to, w jak wielu aspektach codziennego życia jest już obecna sztuczna inteligencja. Pokazując konkretne przykłady jej zastosowania, kampania zachęca do poszerzania wiedzy i refleksji nad swoją relacją z technologiami.