Newsy

Potrzebna ustawa o ochronie klimatu. Pomogłaby osiągnąć cele redukcji emisji i przygotować się na gwałtowne zjawiska pogodowe

2023-05-10  |  06:25

Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi przygotowała projekt ustawy o ochronie klimatu. Jak przekonuje jej prezeska, ustawa jest potrzebna, żeby usystematyzować działania na rzecz klimatu niezależnie od tego, kto będzie stał u steru władzy. Projekt przewiduje między innymi powołanie Rady Ochrony Klimatu jako organu doradczego dla polityków i przeznaczanie co najmniej 1 proc. PKB rocznie na adaptację klimatyczną. Celem jest osiągnięcie neutralności politycznej do 2050 roku.

− Z jednej strony potrzebujemy takiej ustawy, żeby wyznaczała cel, do którego jako kraj musimy dążyć. Tym celem według nas jest neutralność klimatyczna w 2050 roku i redukcja emisji już za siedem lat, w 2030 roku o 55 proc. – mówi agencji informacyjnej Newseria Biznes Zuzanna Rudzińska-Bluszcz, prezeska zarządu Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi. – Z drugiej strony, ponieważ te zmiany klimatyczne już się dzieją, potrzebujemy przystosowania naszego kraju do nich na różnych poziomach, i centralnym, krajowym, i na poziomie wojewódzkim, i na poziomie lokalnym. Nasza ustawa przewiduje, że te plany będą się nazywać planami adaptacji do zmian klimatu i będą nas szykować na różne wydarzenia związane np. z bardziej gwałtownymi zjawiskami pogodowymi.

Projekt ustawy zakłada, że Polska osiągnie neutralność klimatyczną na swoim terytorium do roku 2050, później zapewni utrzymanie neutralności oraz będzie dążyła do osiągnięcia ujemnych emisji. W tym celu ma zostać opracowany krajowy budżet emisyjny i jego sektorowe odpowiedniki, które określą pułapy emisji gazów cieplarnianych w każdym roku. Doprowadzi to docelowo do stopniowego uniezależnienia się Polski od sprowadzania paliw kopalnych i osiągnięcia bezpieczeństwa energetycznego poprzez własne zasoby energetyczne.

Projekt ustawy wymaga przygotowywania – na poziomie krajowym, wojewódzkim i lokalnym – planów adaptacji. Plany te zawierałyby obowiązkowo cele w zakresie ochrony przed zmianami klimatu, kierunki działań w zakresie ochrony, harmonogram i sposób finansowania zadań z nimi związanych, ocenę oddziaływania planu na środowisko oraz sposób monitoringu i wdrażania. Plany mogą ponadto zawierać m.in. ocenę instrumentów specjalnych, w tym ekonomicznych, do rozwiązywania problemów związanych ze zmianami klimatu, czy też szczegóły dotyczące kampanii informacyjnych w zakresie adaptacji.

– Oczywiście plany adaptacji przewidują udział społeczeństwa, tzn. że jako obywatele będziemy mogli i mieli prawo uczestniczyć w tworzeniu tych planów adaptacji, będziemy mieli prawo wglądu w te dokumenty poprzez dostęp do informacji publicznej – wyjaśnia prezeska Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi. – To są dwa filary tej ustawy, natomiast przewiduje ona również inne rzeczy, takie jak powołanie rady ochrony klimatu, która będzie instytucją stojącą na straży tej ścieżki dojścia do wskazanego przeze mnie celu. Z drugiej strony będzie stała na straży naszych praw obywatelskich związanych ze zmianą klimatu, a jednocześnie byłaby organem doradczym dla polityków. Przewidujemy także finansowanie na działania klimatyczne, 1 proc. produktu krajowego brutto minimalnie, który będzie przeznaczany rokrocznie na działania związane właśnie z adaptacją klimatyczną.

W myśl projektu działania służące adaptacji do zmian klimatu nie mogą przynosić poważnych szkód działaniom służącym redukcji emisji gazów cieplarnianych i vice versa. Projekt ustawy przewiduje przy tym poddanie działań, które mogą oddziaływać na osiągnięcie celu klimatycznego lub adaptację do zmian klimatu, tzw. weryfikacji klimatycznej. Polegałaby ona na ocenie ryzyka wyrządzenia poważnych szkód oraz wpływu na osiągnięcie celu klimatycznego lub adaptacji. Weryfikacji klimatycznej mogłaby przykładowo zostać poddana budowa portu lotniczego, zwolnienie podatkowe dla producentów kotłów grzewczych, dotacja Skarbu Państwa dla kopalni węgla kamiennego czy też wybetonowanie koryta Odry, a także powiązane z nimi działania legislacyjne i planistyczne.

– Brakuje nam wyobraźni, co może się stać z naszą planetą, z Europą, z Polską, jeżeli założymy ręce i nic nie będziemy robić w związku ze zmianami klimatu. Brak przyjęcia takiej ustawy może doprowadzić do chaotycznych, nieskoordynowanych działań, jak ma to miejsce już teraz. Mamy pewne regulacje prawne dotyczące przeciwdziałaniu suszy, powodzi, natomiast te regulacje nie widzą siebie nawzajem, nie są systemowe, nie odpowiadają na potrzeby zabezpieczenia wszystkich mieszkańców Polski – tłumaczy Zuzanna Rudzińska-Bluszcz. – Z drugiej strony, jeżeli nie będziemy mieli celu i ścieżki dojścia do neutralności klimatycznej, to znowu każda kolejna ekipa rządząca, która będzie przychodzić, będzie mogła zmieniać prawo, polityki klimatyczne w zależności od swoich upodobań i swojej wizji. A zależy nam, żebyśmy wszyscy uznali, że klimat jest naszą wspólną sprawą i niezależnie od tego, kto Polską będzie rządził, przyjmuje pewne założenia i te założenia to właśnie neutralność klimatyczna i plany adaptacji.

Ustawa przyznaje każdemu prawo do życia w warunkach bezpiecznego klimatu. Prawo to obejmuje prawo do ochrony przed skutkami negatywnych zmian klimatycznych, a także prawo do domagania się od władz publicznych, osób fizycznych oraz prawnych wykonania ciążących na nich z mocy prawa obowiązków związanych z ochroną klimatu, a także zaniechania bezprawnego naruszenia lub zagrożenia naruszenia stanu klimatu.

– Liczę na to, że politycy potraktują tę ustawę jako punkt wyjścia do rozmowy o tym, jak zbudować bezpieczeństwo i odporność Polski na zmianę klimatu. Liczę na to, że politycy staną na wysokości zadania i podejmą ten temat, mimo że jest teraz rok wyborczy i rozumiem, że dalekowzroczne ustawodawstwo być może nie jest na ich agendzie na pierwszym miejscu – konkluduje szefowa Fundacji ClientEarth.

Czytaj także

Kalendarium

Więcej ważnych informacji

Jedynka Newserii

Jedynka Newserii

Bankowość

Samorządy mogą liczyć na rekordowe finansowanie w tej perspektywie finansowej UE. Pierwsze środki już do nich trafiają

– Poza środkami własnymi samorządy mają dostęp do środków unijnych i do kredytów. To są trzy nogi, na których stoi finansowanie jednostek samorządu terytorialnego – podkreśla Mateusz Walewski, główny ekonomista Banku Gospodarstwa Krajowego. Bank w kwietniu br. uruchomił pierwszy instrument finansowany z KPO, czyli pożyczki wspierające zieloną transformację miast, z budżetem wynoszącym prawie 9 mld euro. Samorządy będą mogły sfinansować z tych środków inwestycje, które powodują, że miasto jest bardziej zielone, nowoczesne i przyjazne dla mieszkańców. Samorządy z niecierpliwością wyczekują również reformy finansowania jednostek samorządu terytorialnego, która ma ustabilizować ich sytuację po zmianach wprowadzonych w tzw. Polskim Ładzie.

Regionalne –

Przyspiesza dekarbonizacja ciepłownictwa. Elektrociepłownia w Bydgoszczy od przyszłego roku zrezygnuje z kolejnych kotłów węglowych

Elektrociepłownia Bydgoszcz II, należąca do PGE Energia Ciepła, wchodzi w kluczowy etap inwestycji, która ma doprowadzić do wyłączenia dwóch z czterech kotłów węglowych i ograniczenia emisji dwutlenku węgla o 17 proc. To oznacza, że od II kwartału 2025 roku mieszkańcy Bydgoszczy będą korzystać z ciepła wytworzonego w nowych niskoemisyjnych źródłach. To jeden z kilku realizowanych projektów PGE Energia Ciepła, które zmierzają do dekarbonizacji w ciepłownictwie.

Nauka

Polski przemysł kosmiczny jest gotowy na zwiększanie udziału w programach Europejskiej Agencji Kosmicznej. Do tego będzie potrzebować coraz więcej wykwalifikowanych kadr

Pierwsza grupa młodych inżynierów z Polski rozpoczęła dwuletni staż w ośrodkach Europejskiej Agencji Kosmicznej w Niderlandach, Hiszpanii, Francji i Niemczech. W sumie do 2025 roku na staże do ESA zostanie skierowanych 30 kandydatów z Polski, którzy wezmą udział w kluczowych przedsięwzięciach naukowych i technologicznych agencji. To tylko jedna z inicjatyw nakierowanych na kształcenie kadr do pracy w sektorze kosmicznym. Sytuacja w tym zakresie poprawiła się na przestrzeni ostatnich lat, jednak w związku z szybkim rozwojem branży w nadchodzących latach zapotrzebowanie na wykwalifikowanych ekspertów będzie rosło.

Partner serwisu

Instytut Monitorowania Mediów

Szkolenia

Akademia Newserii

Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a  także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.