GUS chce walczyć z fake newsami. Współpraca z sektorem prywatnym ma pomóc ograniczyć chaos informacyjny

Tradycyjna statystyka, oparta wyłącznie na cyklicznych badaniach i danych administracyjnych, przestaje wystarczać, by analizować dynamiczne zmiany w czasie rzeczywistym. Z tego powodu Główny Urząd Statystyczny stawia na nowoczesne podejście oparte na integracji danych, budowie spójnej struktury informacyjnej państwa oraz współpracy z sektorem prywatnym. – Jesteśmy na dobrej drodze do budowy infrastruktury informacyjnej państwa po to, żeby uniknąć halucynacji sztucznej inteligencji, chaosu czy dezinformacji – podkreśla Marek Cierpiał-Wolan, prezes Głównego Urzędu Statystycznego.

– Integracja danych jest kluczowa, dlatego że aby ocenić oddziaływanie zjawisk i procesów w dynamicznym świecie pełnym niepewności i ryzyka, musimy prowadzić tę analizę w trybie rzeczywistym – mówi agencji Newseria Marek Cierpiał-Wolan. – Interesują nas informacje w trybie dzisiaj, w trybie nocnym, w trybie dziennym, godzinę temu, dwie godziny temu.

GUS kładzie duży nacisk na łączenie informacji z różnych źródeł: tradycyjnych statystyk, rejestrów administracyjnych (np. PESEL, KRS, CEIDG), ale też danych pochodzących od podmiotów prywatnych – z sektora telekomunikacyjnego, bankowego czy z nowoczesnych systemów smart city czy satelitów i dronów. Takie połączenie źródeł danych daje szerszy i pełniejszy ogląd sytuacji.

– Statystyka musi być zintegrowana, a aby taka była, musi być oparta na forach wymiany danych, na podejściu koncyliacyjnym wszystkich sfer i interesariuszy oraz gestorów danych, przede wszystkim ze świata biznesu – ocenia prezes GUS.

Jednym z filarów transformacji statystyki jest koncepcja nowego ładu informacyjnego. Jego celem jest zbudowanie spójnej infrastruktury wymiany danych w państwie, która unika powielania informacji, upraszcza procedury i opiera się na zasadzie „raz zgłoszone – wielokrotnie wykorzystane”. Takie podejście jest oparte na ścisłej współpracy i pozwala ograniczyć chaos informacyjny.

– Nowy ład informacyjny to stworzenie spójnej struktury informacyjnej państwa, unikanie różnego rodzaju redundancji, likwidacja obciążeń, a więc i pewnych niedoskonałości, które przede wszystkim nazywane są czasami „Polską resortową” – tłumaczy Marek Cierpiał-Wolan. – Budując dobrą współpracę pomiędzy różnymi interesariuszami i gestorami danych, jesteśmy na dobrej drodze do budowy infrastruktury informacyjnej państwa po to, żeby uniknąć halucynacji sztucznej inteligencji, chaosu, dezinformacji i fake newsów. Dynamika rozwoju sztucznej inteligencji niejako nakłada obowiązek na statystykę i organizacje, aby podnieść jakość informacji, jakość danych, ponieważ wyprowadzane wnioski, które służą przede wszystkim politykom na szczeblu lokalnym, regionalnym czy ogólnopolskim, mogą nie być do końca racjonalne

Takie podejście odpowiada kierunkom wytyczanym przez Unię Europejską. Nowelizacja rozporządzenia 223/2009 umożliwia szersze wykorzystanie danych prywatnych dla celów statystycznych, przy zachowaniu zasad bezpieczeństwa, przejrzystości i minimalizacji obciążeń dla podmiotów. Nowe przepisy rozszerzają dostęp krajowych organów statystycznych i Eurostatu do źródeł administracyjnych oraz wprowadzają wymóg udostępniania danych przez podmioty prywatne na potrzeby sporządzania oficjalnych statystyk, przy zapewnieniu ochrony informacji wrażliwych i ograniczeniu obciążeń sprawozdawczych dla przedsiębiorstw. Innowacyjne statystyki mają się stać integralną częścią działalności firm statystycznych.

– Wychodząc niejako naprzeciw tej regulacji, chcemy stworzyć z gestorami danych swoistego rodzaju platformę, forum, żeby wypracować dobre metody wymiany informacji, bo przecież diabeł tkwi w szczegółach. Sektor biznesu nastawiony jest na trochę inne cele niż organizacje samorządowo-rządowe. W związku z tym potrzebny jest pewien konsensus, który pozwoli nam na to, żeby efektywnie wykorzystać te informacje, nie tylko odnosząc się do regulacji unijnych. Ale chcemy osiągnąć coś więcej, chcemy być liderami nie tylko w Europie, ale i na świecie w wypracowywaniu tych standardów – zapewnia prezes Głównego Urzędu Statystycznego.

Ważnym krokiem w stronę nowego ładu informacyjnego jest Forum Wymiany Danych – nowa przestrzeń współpracy statystyki publicznej z sektorem prywatnym. Jednym z celów forum jest wypracowanie sposobów efektywnego wykorzystywania danych pozostających w gestii podmiotów prywatnych. Deklarację współpracy na rzecz forum podpisało w trakcie V Kongresu Statystyki Polskiej 10 sygnatariuszy, w tym prezes GUS i przedstawiciele czołowych firm technologicznych. Chodzi o wypracowanie platformy wymiany danych, która pozwoli z jednej strony korzystać z potencjału danych komercyjnych, z drugiej – chronić interesy firm i zapewnić bezpieczeństwo informacji. Współpraca ma być korzystna zarówno dla statystyki publicznej, jak i dla sektora prywatnego. Ma się bowiem przyczynić do redukcji kosztów i zmniejszenia obciążenia respondentów badaniami prowadzonymi przez GUS. Podmioty prywatne są w posiadaniu ogromnej ilości danych, uzyskanych w wyniku prowadzonej działalności, które mają kluczowe znaczenie dla monitorowania postępu gospodarczego, społecznego i środowiskowego. Dla sektora prywatnego dane GUS są natomiast niezbędne do rozwoju analityki służącej lepszemu zaspokajaniu potrzeb klientów.

– Bardzo ważnym elementem nowego otwarcia w relacjach z sektorem samorządowo-rządowym, ale także przede wszystkim z sektorem prywatnym są różnego rodzaju dashboardy, które przygotowujemy. Próbujemy w tej chwili nie tylko przepakowywać dane statystyczne, które często nie są przyjazne dla użytkownika, ale staramy się ewolucyjnie dodawać ciekawe dane do tych, które oferuje już statystyka publiczna. Na przykład razem z Ministerstwem Sportu i Turystyki, razem z platformami rezerwacyjnymi, oferujemy w tej chwili dashboard turystyczny, w którym można znaleźć nie tylko dane o większej granulacji, ale także nowe dane, właśnie z platform rezerwacyjnych z wykorzystaniem web scrapingu na temat np. opinii o obiektach hotelowych i wykorzystaniu sztucznej inteligencji do prognozowania ruchu turystycznego – wskazuje Marek Cierpiał-Wolan.

„Turystyka+” to innowacyjne narzędzie interaktywne, które umożliwia śledzenie zmian i porównywanie danych, wspierając rozwój turystyki na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym. Łączy dane z oficjalnych badań statystycznych statystyki publicznej oraz portali rezerwacyjnych. Na interaktywnych mapach, wykresach i animacjach prezentowane są kompleksowe dane dotyczące rynku turystycznego, w tym wykorzystania turystycznej bazy noclegowej, wydatków turystów krajowych i zagranicznych oraz celów ich podróży czy wykorzystania obiektów najmu krótkoterminowego.

Podczas V Kongresu Statystyki Polskiej uczestnicy omawiali rolę statystyki w podejmowaniu decyzji politycznych, gospodarczych oraz społecznych, a także wyzwań związanych z zapewnieniem jakości danych i ich dostępnością. Poruszone zostały też kwestie związane z rozwojem metod statystycznych, ich zastosowaniem w badaniach rynku, polityce publicznej, ochronie środowiska, a także w obszarze zdrowia i edukacji.