Mówi: | Marta Knop-Kołodziej |
Firma: | Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie |
Rośnie problem nielegalnego zatrudnienia na wsi. Rolników nie stać na płacenie składek, a i sami pracownicy często wolą pracę bez umowy
Co siódma osoba pracująca w szarej strefie wykonuje prace ogrodniczo-rolne. Rolnicy, walcząc z brakiem osób chętnych do pracy, oferują wyższe stawki, kosztem oficjalnych umów. Pracownicy często się na to godzą, bo nie mają innej pracy albo dlatego, że legalne umowy mogą dla nich oznaczać koniec świadczeń z budżetu państwa. Wprowadzenie umowy o pomocy przy zbiorach miało pomóc rozwiązać część problemów, jednak korzysta z niej niewielka część rolników. Kara za nielegalne zatrudnienie może sięgać nawet 30 tys. zł.
– Rokrocznie rolnicy, sadownicy i producenci warzyw w sezonie borykają się z problemem znalezienia pracownika do gospodarstwa. Składa się na to wiele czynników, przede wszystkim aspekty ekonomiczne, finansowe – podkreśla w rozmowie z agencją Newseria Biznes Marta Knop-Kołodziej z Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie.
Rolnikom trudno jest znaleźć chętnych do pracy, w dużej mierze przez to, że jest ona ciężka, zwykle sezonowa i niezbyt dobrze opłacana. Niskie ceny skupów warzyw i owoców oraz nieduże ze względu na warunki pogodowe zbiory sprawiają, że rolnicy nie są w stanie płacić wysokich stawek. Często praca bez umowy oznacza, że pracownik może zarobić trochę więcej. Jak wynika z raportu GUS „Praca nierejestrowana w Polsce”, jest to najczęściej podawany argument przez osoby podejmujące pracę nierejestrowaną (37,5 proc.).
– Poza tym, kiedy pracownik przychodzi na kilka miesięcy do pracy i zatrudniony jest legalnie, może przekroczyć pewien próg dochodowy i wtedy zabrane są mu świadczenia, które dotychczas otrzymywał. Z tego względu często pracownicy sami wychodzą z inicjatywą, że chcą pracować na czarno – wskazuje Marta Knop-Kołodziej.
Na ten czynnik w badaniu GUS wskazało 16,6 proc. osób pracujących na czarno. Częściej do podejmowania pracy nierejestrowanej skłaniały ich niewystarczające dochody (33,3 proc.), brak możliwości znalezienia pracy (35,1 proc.), wysoka składka ubezpieczeniowa (24,8 proc.).
Raport GUS wskazuje, że obecnie na czarno pracuje ok. 880 tys. osób (dane za 2017 rok). To 5,4 proc. w ogólnej liczbie pracujących. W szarej strefie najczęściej prowadzone są prace ogrodniczo-rolne. Zajmowała się nimi co siódma osoba (15 proc.) wykonująca pracę nierejestrowaną. Dla porównania remonty i naprawy budowlano-instalacyjne wykonywało ponad 11 proc. Częściej na czarno w rolnictwie pracują mężczyźni niż kobiety.
– Z pewnością są gospodarstwa, w których rolnicy zatrudnieni są legalnie. Taką tendencję można zauważyć w gospodarstwach, które specjalizują się w produkcji zwierzęcej. Producentom mleka łatwo jest stwierdzić, że zapotrzebowanie na danego pracownika nie zmieni się z dnia na dzień i wtedy łatwiej jest im się zdecydować, żeby zatrudnić go legalnie – tłumaczy Marta Knop-Kołodziej.
W branżach, w których brakuje rąk do pracy, ratunkiem mogą być obcokrajowcy, przede wszystkim ze Wschodu. Obecnie w Polsce zatrudnionych na podstawie umów o pracę, umów-zleceń czy prowadzących własną działalność gospodarczą jest ok. 665 tys. osób, z czego blisko pół miliona stanowią Ukraińcy. W rzeczywistości może ich być jednak znacznie więcej – nieoficjalne szacunki wskazują, że w Polsce może ich pracować nawet ok. 1,5 mln.
– Jeszcze na pewno w zeszłym roku wyraźnie było widać tendencję, że obcokrajowców zatrudnionych w sektorze rolnictwa jest więcej niż Polaków. Dzisiaj trochę się to zmienia. Co niektórzy po krótkiej pracy w Polsce zmierzają dalej na Zachód, kierując się jeszcze wyższymi zarobkami. Jednak na pewno sporo z nich zostaje, patrząc chociażby na brak bariery językowej czy mniejszą odległość od domu rodzinnego – mówi Marta Knop-Kołodziej.
W Polsce teoretycznie zatrudnienie cudzoziemców ze Wschodu jest stosunkowo proste, m.in. poprzez procedurę składania oświadczeń o powierzeniu pracy. Dotyczy ona obywateli Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy. Statystyki Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wskazują. że w zeszłym roku wpłynęło ponad 1,5 mln takich oświadczeń, z czego ok. 13 tys. dotyczyło pracy w rolnictwie, leśnictwie, łowiectwie i rybactwie.
Od 2018 roku do pracy w rolnictwie, ogrodnictwie lub turystyce dla obcokrajowców można uzyskać zezwolenie na pracę sezonową. Z danych resortu pracy wynika, że liczba wniosków o wydanie takiego zezwolenia, które wpłynęły do powiatowych urzędów pracy w I połowie br., wyniosła 170,6 tys., a wydano 70 tys. zezwoleń. W całym ubiegłym roku wpłynęło takich wniosków 235,3 tys., a wydano 121,4 tys. zezwoleń na pracę sezonową.
Udogodnieniem dla rolników jest wprowadzenie w 2018 r. nowego rodzaju umowy cywilnoprawnej – umowy o pomocy przy zbiorach. Poprzez ten rodzaj umowy pomocnik rolnika zobowiązuje się do osobistego świadczenia pomocy przy zbiorach takich produktów rolnych, jak chmiel, owoce, warzywa, tytoń, zioła i inne rośliny zielarskie.
– Zaletą tego typu umowy jest to, że są tutaj dużo niższe składki do odprowadzenia przez rolników. Składki opłaca tylko rolnik, a nie pomocnik, a do tego odprowadzane są one do KRUS-u, a nie do ZUS-u – przypomina Marta Knop-Kołodziej.
Miesięczna stawka za ubezpieczenie zdrowotne wynosi 152 zł i ponad 40 zł za ubezpieczenie chorobowe, wypadkowe i macierzyńskie.
Rządowe szacunki z ubiegłego roku wskazywały, że z nowych przepisów może skorzystać nawet 500 tys. osób.
– Organem kontrolującym legalność zatrudnienia jest Państwowa Inspekcja Pracy. Inspektorzy, którzy przychodzą na kontrolę do pracodawcy i stwierdzają jakieś nieprawidłowości czy brak umów, mogą nałożyć karę grzywny. Takie mandaty wahają się od 1 tys. do 2 tys. zł. Istnieją również sytuacje, kiedy ta kara może wynieść nawet 5 tys., a jeśli inspektor zgłasza taką sytuację do sądu pracy, to pracodawca może się liczyć z karami sięgającymi aż 30 tys. zł – wylicza Marta Knop-Kołodziej.
Czytaj także
- 2024-04-15: Zmiany klimatu coraz mocniej uderzają w polskie rolnictwo. W adaptacji wspierają rolników nowe technologie
- 2024-03-27: Mimo utrudnień na drogach Polacy popierają protesty rolników. Ich postulatom towarzyszy jednak szereg mitów
- 2024-03-01: Kraje afrykańskie w bezprecedensowym kryzysie żywnościowym. Potrzebne wsparcie rozwojowe dla lokalnego rolnictwa
- 2024-01-26: W tym roku WOŚP zagra dla oddziałów pulmonologicznych. Zakupiony sprzęt wesprze diagnostykę i leczenie chorób płuc
- 2024-02-01: Monika Richardson: Jurek Owsiak to niezwykle szlachetny człowiek, który nikogo nie udaje. A to ważne w tym zalewie sztucznych influencero-celebrytów
- 2024-01-25: Monika Richardson: Każdego roku wspieram Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Kiedyś przeznaczyłam na licytację swoją suknię ślubną, teraz proponuję wspólne zwiedzanie Szkocji
- 2024-02-23: Polski rynek IT cierpi na niedobór specjalistów od cyberbezpieczeństwa. Podnoszenie kompetencji cyfrowych kobiet mogłoby częściowo zaradzić tym brakom
- 2024-01-17: Przyspieszają prace nad obowiązkowym czipowaniem psów i kotów. Ogólnopolski rejestr pomoże zwalczać bezdomność i karać znęcających się nad zwierzętami
- 2023-12-15: Problem nielegalnej migracji do UE znów się nasila. Statystyki najwyższe od 2016 roku
- 2023-12-18: Konsumenci coraz częściej sięgają po owoce i warzywa z mniejszą ilością pestycydów. Sadownicy zmieniają podejście do produkcji
Kalendarium
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii
Jedynka Newserii
Infrastruktura
Padają kolejne rekordy generacji energii z OZE. Przez jakość sieci duży potencjał wciąż jest niezagospodarowany
W Polsce padają w ostatnim czasie kolejne rekordy generacji prądu z OZE. – Potencjał wzrostu wciąż jednak mamy bardzo duży – zauważa Krzysztof Cibor z Greenpeace Polska. W tej chwili ten potencjał pozostaje w dużej mierze niewykorzystany m.in. przez regulacje hamujące rozwój energetyki wiatrowej na lądzie i zły stan sieci elektroenergetycznych, który przekłada się na dużą liczbę odmów przyłączania nowych źródeł odnawialnych albo konieczność ich czasowego wyłączania. Ekspert wskazuje, że to dwa najważniejsze zadania dla nowego rządu, który na czerwiec br. zapowiedział już liberalizację tzw. ustawy wiatrakowej.
Edukacja
Polacy mało wiedzą o instytucji rodzicielstwa zastępczego. Dwie trzecie społeczeństwa nigdy nie spotkało się z tym pojęciem
Aż 64 proc. Polaków nigdy nie spotkało się z pojęciem rodzicielstwa zastępczego zawodowego – wynika z badania przeprowadzonego w marcu br. na zlecenie Fundacji Happy Kids. Najliczniejszą grupą, która nie zna tego pojęcia, stanowią respondenci między 18. a 22. rokiem życia. Co 10. badany nie wie, jaka jest różnica między rodzicem zastępczym a rodzicem adopcyjnym. Zdaniem ekspertów brak świadomości ma konsekwencje dla rozwoju instytucji pieczy zastępczej w Polsce.
IT i technologie
Nowy ośrodek w Krakowie będzie wspierać innowacje dla NATO. Połączy start-upy i naukowców z sektorem obronności
Połączenie najzdolniejszych naukowców oraz technologicznych start-upów z firmami z sektora obronnego i wojskowego – to główny cel akceleratora, który powstaje w Krakowie. Będzie on należał do natowskiej sieci DIANA, która z założenia ma służyć rozwojowi technologii służących zarówno w obronności, jak i na rynku cywilnym w krajach sojuszniczych NATO. Eksperci liczą na rozwiązania wykorzystujące m.in. sztuczną inteligencję, drony czy technologie kwantowe. Dla sektora to szansa na pozyskanie innowacji na skalę światową, a dla start-upów szansa na wyjście na zagraniczne rynki i pozyskanie środków na globalny rozwój.
Partner serwisu
Szkolenia
Akademia Newserii
Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.