Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców chciałby zyskać nowe kompetencje. Wśród nich mediacje między przedsiębiorcami

W resorcie rozwoju trwają prace nad nowelizacją ustawy o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców. Agnieszka Majewska, która piastuje to stanowisko od połowy 2024 roku, podkreśla, że rzecznikowi potrzebna jest inicjatywa ustawodawcza, a nie tylko możliwość opiniowania procedowanych ustaw. Chciałaby także zajmować się prawami rolników oraz mediacjami między przedsiębiorcami.

– Sektor MŚP jest fundamentem naszej gospodarki, bo to jest ponad 2 mln przedsiębiorców, którzy stanowią prawie 50 proc. PKB. Niemniej jednak uważam, że ich głos jeszcze jest niewystarczająco słyszalny – mówi agencji Newseria Agnieszka Majewska, Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców.

Rzecznik MŚP działa na rzecz ochrony praw mikro-, małych i średnich przedsiębiorców. Monitoruje przepisy prawa i współpracuje z administracją publiczną, dążąc do usuwania barier w prowadzeniu działalności gospodarczej. Podejmuje działania o charakterze systemowym, dotyczące ogółu przedsiębiorców, takie jak żądanie wydania objaśnień prawnych do szczególnie skomplikowanych przepisów czy rozstrzygnięcia rozbieżności w orzecznictwie. W zakresie jego kompetencji są interwencje w indywidualnych sprawach, np. przez przystąpienie do postępowania administracyjnego, w tym podatkowego, albo wniesienie skargi do sądu administracyjnego. Rolą Rzecznika MŚP jest dziś opiniowanie projektów ustaw, które bezpośrednio wpływają na sektor. W resorcie rozwoju trwają prace nad zmianą ustawy o Rzeczniku MŚP, który miałby zyskać inicjatywę ustawodawczą na wzór UOKiK, który może opracowywać i przedkładać Radzie Ministrów projekty aktów prawnych dotyczących ochrony konkurencji i konsumentów.

– Chciałabym, aby rzecznik mógł mieć inicjatywę ustawodawczą, chociażby taką jak ma UOKiK, byłoby nam łatwiej przedstawiać projekty ustaw. Kolejna rzecz – zapomniano przy tworzeniu naszej ustawy wpisać, że rzecznik jest zwolniony z kosztów sądowych. To jest bardzo ważna rzecz, ponieważ na tę chwilę mamy ponad 200 spraw sądowych, jeżeli chodzi o Mały ZUS Plus, i niestety sądy nakładają na rzecznika koszty. To jest poważny problem, bo np. Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka, Rzecznik Finansowy są zwolnieni z kosztów – podkreśla Agnieszka Majewska. – Chciałabym również, aby nazwa została zmieniona z Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców na Rzecznik Praw Przedsiębiorców.

Nowelizacja ustawy pozwoliłaby rzecznikowi zajmować się nie tylko problemami małych i średnich przedsiębiorców, ale też większym biznesem. Urząd miałby nie tyle interweniować w sprawach wielkich graczy, ile na podstawie zgłaszanych problemów inicjować konkretne zmiany przepisów.

– Projekt w tej chwili jest w Ministerstwie Rozwoju, tam przechodzi wewnętrzną weryfikację i mam nadzieję, że lada chwila pójdzie już do poszczególnych resortów na konsultacje. Potrzebujemy zmian ustawy o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców. Przez ostatnie sześć lat zgłaszała się do rzeczników bardzo duża grupa rolników, która nie była objęta wsparciem żadnej instytucji. Nie ukrywam, że bardzo bym chciała i tę grupę wziąć pod swoją opiekę, aby również ich wspomóc – mówi Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców. – Zmiany mogą spowodować na pewno więcej pracy dla rzecznika, ale również to, że wszyscy przedsiębiorcy będą mogli się do nas zgłaszać z prośbą o wsparcie: rolnicy, mikro-, mali, średni przedsiębiorcy, ale również ci duzi. Duży przedsiębiorca zwykle ma swoją kancelarię, nie przyjdzie do nas, jeżeli chodzi o  pojedyncze sprawy interwencyjne, ale może nam zgłaszać sprawy dotyczące zmian legislacyjnych, a my chętnie każdy głos przyjmiemy.

W 2023 roku do Rzecznika MŚP wpłynęło ponad 4,5 tys. spraw. Wydział Interwencyjno-Procesowy w Biurze w Warszawie kontynuował prowadzenie 197 spraw rozpoczętych w latach 2019–2022, a w ciągu roku wpłynęły 352 nowe wnioski. Pracownicy wydziału wstąpili do 146 postępowań, a łącznie w 2023 roku podejmowali czynności w 558 sprawach.

– Na najbliższe miesiące stawiam sobie taki cel, żeby głównie zajmować się sprawami interwencyjnymi, których jest coraz więcej, bo przedsiębiorcy faktycznie mają coraz więcej problemów, ale również są to wyzwania legislacyjne. Jeżeli chodzi o opiniowanie projektów, wpływa ich do nas bardzo dużo, staramy się nad każdym pochylić i do każdego wnosić opinie, uczestniczyć w komisjach sejmowych. To też dialog z poszczególnymi ministrami – wskazuje Agnieszka Majewska.

Przykładem może być spór, który trwa od ponad roku między Rzecznikiem MŚP, przedsiębiorcami a Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Przedmiotem sporu jest interpretacja przepisów dotyczących preferencji składkowej tzw. Małego ZUS Plus, z której przedsiębiorcy mogą korzystać przez trzy lata. Pojawiły się rozbieżne interpretacje, ile lat wynosić ma przerwa, po upływie której przedsiębiorca może ponownie skorzystać z tego rozwiązania. Zdaniem rzecznika i przedsiębiorców intencją ustawodawcy było wprowadzenie dwóch lat przerwy. ZUS stanął natomiast na stanowisku, że przerwa powinna wynosić trzy lata. Sądy Okręgowe w całej Polsce, jako sądy I instancji, w ponad 60 wyrokach podzieliły interpretację rzecznika oraz przedsiębiorców.

Obecnie w ustawie o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców znajduje się zapis, że może on zapewniać „pomoc w organizacji mediacji”. O skorygowanie tego zapisu wnioskował już poprzedni rzecznik, proponując rozszerzenie kompetencji o „prowadzenie mediacji”.

– Mediacje są jak najbardziej potrzebne. W sądzie powszechnym rozstrzygnięcie trwa dwa, czasami trzy lata, w sądzie administracyjnym na etapie wojewódzkich sądów administracyjnych – rok, ale jak sprawa trafi już do NSA, to niestety ten okres przedłuża się do trzech lat. Dlatego będziemy wychodzili z mediacją i szkoleniem przedsiębiorców z mediacji, aby pokazać im, że to bardzo dobre rozwiązanie, chociażby ze względu na to, że nie ma kosztów procesu, sprawa będzie załatwiona szybciej i można się porozumieć i dalej prowadzić wspólne interesy, zachowując relacje i przyjazne stosunki – tłumaczy Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców.