Wirtualne kasy fiskalne. Rozmowy w Ministerstwie Finansów na ostatniej prostej

W odpowiedzi na apel wystosowany przez ekspertów Ministerstwo Finansów organizuje spotkanie, podczas którego analizowane będą zagrożenia płynące z rozszerzenia pilotażu wirtualnych kas fiskalnych na branże wrażliwe podatkowo, jak gastronomiczna czy hotelarska. Zmiany mogą odbić się na wpływach do budżetu. Wątpliwości budzą także kwestie bezpieczeństwa takich kas.

Pilotaż wirtualnych kas fiskalnych według projektu rozporządzenia powinien ruszyć  już 1 czerwca. Docelowo mają one uzupełnić dotychczas stosowane kasy tradycyjne i kasy online, zabezpieczone na poziomie zarówno oprogramowania, jak i sprzętu, które raportują dane bezpośrednio do Centralnego Repozytorium Krajowej Administracji Skarbowej. Obecnie kasy online są wprowadzane stopniowo do wszystkich branż, w tym także do wrażliwych podatkowo, jak HoReCa czy handlu węglem.

Ministerstwo Finansów argumentuje rozszerzenie grupy pilotażowej tym, że ułatwi to wyjście podatników z szarej strefy. Nie zgadza się z tym prof. Witold Modzelewski.

– Teza, którą słyszymy, że kasa wirtualna będzie ułatwiała wyjście z szarej strefy, zakłada działanie podmiotów w dobrej wierze. I oczywiście trzeba zakładać, że większość obywateli działa w dobrej wierze. I ci, którzy będą chcieli wyjść z szarej strefy za pomocą kas rejestrujących, tych nieistniejących, czyli wirtualnych, zrobią to i nie oni są problemem. Problemem są ci, którzy działają w złej wierze. Jeżeli da się im wadliwe urządzenie, to staną się konkurentem dla ludzi uczciwych i ich po prostu wykończą, a żyjemy w świecie, w którym liżemy świeże rany po kwarantannie, która notabene jeszcze trwa, więc nie wprowadzajmy tego rodzaju wynalazków – mówi agencji Newseria Biznes prof. Witold Modzelewski, prezes Instytutu Studiów Podatkowych. 

W piątek 22 maja grono specjalistów w osobach: prezesa Instytutu Studiów Podatkowych, prof. Witolda Modzelewskiego, twórcy ustawy o podatku VAT, dr. Mariana Szołuchy, eksperta Instytutu Prawa Gospodarczego, Marcina Monkiewicza, prezesa Organizacji Pracodawców Branży Fiskalnej, oraz Stefana Kamińskiego, prezesa Krajowej Izby Gospodarczej Elektroniki i Telekomunikacji, wystosowało apel o wstrzymanie nagłego dopisania do projektu rozporządzenia branż: restauracyjnej, hotelarskiej, cateringowej oraz handlu węglem.

Na apel odpowiedział pełnomocnik Ministra Finansów ds. informatyki Przemysław Koch. W wywiadzie udzielonym PAP zapewnił, że rozwiązanie, które wejdzie w życie 1 czerwca, będzie bezpieczne i zapewni szczelność systemu podatkowego. Jednak zapewnienia resortu nie rozwiewają obaw ekspertów.

Sygnatariusze apelu skierowanego do premiera podkreślają, że nie są przeciwnikami wirtualnych rozwiązań, jednak konieczna jest rozwaga przy ich wprowadzeniu.

– Jeśli już się na to decydujemy, to przede wszystkim warto porządnie przygotować to rozporządzenie także od strony technicznej, na co zwraca uwagę w drodze konsultacji również prezes Głównego Urzędu Miar. Warto również zacząć od niewielkiego obszaru naszej gospodarki, bo co, jeśli nagle się okaże, że dostępne w internecie, w sklepach z aplikacjami staną się wynalazki cofające licznik takiej kasy wirtualnej albo udające kasę wirtualną? I to wszystko w czasie, kiedy finanse publiczne zatrzęsły się w posadach, kiedy nastąpił kryzys gospodarczy. To nie jest czas na eksperymenty – podkreśla dr Marian Szołucha z Instytutu Prawa Gospodarczego.

W odpowiedzi na ten i wiele innych argumentów sformułowanych przez ekspertów pełnomocnik ministra, powołując się na szereg technicznych rozwiązań, zapewnił, że kasy wirtualne będą bezpieczne.

– Jeżeli wykryjemy nieprawidłowości, możemy centralnie sterować każdą kasą wirtualną – zapewniał w wywiadzie dla PAP Przemysław Koch.

Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji (KiGEIT) w wydanym oświadczeniu przypomina jednak, że Ministerstwo Finansów nie ma możliwości bezpośredniego sterowania kasami wirtualnymi. Centralne sterowanie kasą ograniczone jest jedynie do wymuszenia powtórnego odesłania danych oraz do zmiany częstotliwości przesyłania danych i pobierania kolejnych zadań.

Krytyczną opinię wobec projektu wyraził również minister cyfryzacji Marek Zagórski, który w grudniu 2019 roku poinformował o swoim stanowisku Ministerstwo Finansów.

– Przedmiotowy projekt nie wskazuje minimalnych wymagań bezpieczeństwa dla urządzeń mobilnych – powiedział minister cyfryzacji. – Nie określono także wymagań dla zarządzania bezpieczeństwem środowiska aplikacji (np. z poziomu systemu centralnego) oraz jej separacji od innych aplikacji uruchamianych na urządzeniu, które mogą umożliwiać zakłócenie funkcjonowania aplikacji fiskalnej.

Zdaniem Przemysława Kocha manipulację danymi gromadzonymi za pomocą oprogramowania ma uniemożliwić certyfikat wydany przez Główny Urząd Miar (GUM), w którego kompetencji jest stwierdzenie zgodności oprogramowania z wymaganiami określonymi przez Ministerstwo Finansów.

KIGEIT zwraca jednak uwagę, że GUM będzie badał jedynie oprogramowanie kas wirtualnych. Zatem potencjalni oszuści będą mogli bez przeszkód ingerować w system operacyjny lub sprzęt, na którym działa kasa wirtualna.

– Instalowanie oprogramowania na różnych systemach operacyjnych może stwarzać pokusę manipulacji – na przykład poprzez zmianę daty czy  nieuwzględnianie wszystkich transakcji, które się zapisują w tradycyjnych systemach. Tych ryzyk jest bardzo wiele. Kolejnym jest mnogość i różnorodność sprzętu dostępnego na rynku. Dzisiaj nie jesteśmy w stanie zagwarantować i przebadać wszystkich rodzajów urządzeń, na których będzie można to oprogramowanie wirtualnej kasy instalować. W związku z tym pojawia się kwestia, czy na niektórych z nich nie będzie można zmieniać tego oprogramowania, które ma służyć jako miejsce, gdzie będziemy mogli bezpiecznie zarejestrować każdą transakcję – podkreśla Stefan Kamiński, prezes Krajowej Izby Gospodarczej Elektroniki i Telekomunikacji.  

KiGEIT zwraca jednocześnie uwagę, że kasy wirtualne pozwalają na korzystanie na jednym urządzeniu z dwóch identycznych aplikacji: certyfikowanej kasy wirtualnej oraz aplikacji do złudzenia ją przypominającej, ale służącej jedynie do unikania rejestrowania sprzedaży. Dopuszczenie do tego rodzaju manipulacji może według izby rozszczelnić system fiskalny. Całość oświadczenia KiGEIT dostępna jest na stronie internetowej organizacji.