News powiązane z szara strefa

Szara strefa może stanowić między 30 a 40 proc. wartości całej gospodarki odpadami i być warta nawet 6 mld zł rocznie – wynika z danych Departamentu Zwalczania Przestępczości Środowiskowej GIOŚ. Jej funkcjonowanie nie tylko zaburza konkurencję, ale ma też negatywne konsekwencje środowiskowe i finansowe. Może się też przyczynić do niewypełnienia przez Polskę unijnych wymogów dotyczących poziomów recyklingu odpadów. Jak wskazuje w swoim raporcie UN Global Compact Network Poland, mimo postępów w ostatnich latach polski system kontroli nad uczestnikami obrotu odpadów wciąż jest nieszczelny, a problemem jest niewielka wykrywalność przestępstw popełnianych na tym rynku. Dlatego eksperci postulują m.in. jego informatyzację i lepszą koordynację działań po stronie organów administracji.

– Po zniszczeniach wojennych gospodarka Ukrainy będzie w kryzysie i trzeba będzie postawić ją na nowo, w sposób wolny od korupcji. Najlepiej korzystając z modelu kraju, który jest blisko, ma podobną kulturę prawną i podobne doświadczenia z korupcją w przeszłości oraz podobne doświadczenia w zwalczaniu szarej i czarnej strefy w gospodarce – mówi Kamil Wyszkowski z UN Global Compact Network Poland. Jak wskazuje, po wojnie na odbudowę Ukrainy trafią ogromne fundusze, które muszą być wydatkowane transparentnie, dlatego ukraiński rząd będzie musiał wdrożyć w tym celu odpowiednie rozwiązania prawne. Polska – choć wciąż nie jest wolna od korupcji ani szarej strefy – w ostatnich latach odniosła jednak na tym polu duże sukcesy.

Na koniec 2022 roku szara strefa w Polsce prawdopodobnie przekroczyła 20 proc. PKB – wynika z raportu opublikowanego przez UN Global Compact Network Poland. Eksperci wskazują w nim, że do rozrostu szarej strefy przyczyniła się najpierw pandemia COVID-19, a obecnie wojna w Ukrainie, której skutkiem jest wysoka inflacja w niemal całej Europie. Mimo to kilka ostatnich lat i tak przyniosło znaczący postęp w walce z szarą strefą w polskiej gospodarce, zwłaszcza w branży paliw płynnych oraz tytoniowej. Jednak wyzwaniem wciąż pozostają nieuczciwi gracze w branży odpadowej, dystrybucji węgla czy w grach hazardowych, gdzie nowoczesne rozwiązania płatnicze przyczyniają się do coraz zręczniejszego omijania prawa przez nielegalnych operatorów gier.

Niestabilność systemu podatkowego jest od lat wskazywana przez polskie firmy jako jedna z głównych barier prowadzenia działalności gospodarczej. – Jedynym chyba przykładem tego, kiedy zmiany przepisów podatkowych były dokonywane w sposób skoordynowany i w uzgodnieniu ze środowiskiem, jest mapa akcyzowa na wyroby tytoniowe i alkoholowe – mówi Przemysław Ruchlicki z Krajowej Izby Gospodarczej. Jak wskazuje, harmonogram podnoszenia stawek akcyzy na te produkty do 2027 roku Ministerstwo Finansów przedstawiło i skonsultowało z przedsiębiorcami odpowiednio wcześniej, a efektem dotychczasowych zmian jest wzrost dochodów budżetu państwa i rekordowo niski udział szarej strefy, która w przypadku rynku tytoniowego nie przekracza w tej chwili 5 proc. –​ Przewidywalne, konsultowane z biznesem i rozplanowane na wiele lat podatki są potrzebne polskiej gospodarce – zgodnie komentowali eksperci uczestniczący razem z wiceministrem finansów Arturem Soboniem w debacie podatkowej podczas Krynica Forum 2022.

Zgodnie z założeniami rządu Polski Ład ma ograniczyć pracę na czarno oraz wypłatę wynagrodzeń „pod stołem". Od 2022 roku konsekwencje podatkowo-składkowe z tych tytułów ponosić będą nieuczciwi pracodawcy, ale przepisy przewidują również korzystne warunki legalizacji zatrudnienia. Z danych ZUS wynika, że największa skala nielegalnej pracy występuje wśród mikroprzedsiębiorstw i to właśnie od nich Zakład spodziewa się najwięcej wniosków o abolicję. Większa liczba ubezpieczonych oznacza też większe wpływy z tytułu składek.

Polacy wydają coraz więcej na hazard w internecie. Według analiz EY przeciętne polskie gospodarstwo domowe w 2020 roku wydało na niego blisko 243 zł, o prawie 40 zł więcej niż w 2019 roku. Co istotne, blisko 35 proc. tej kwoty wydano na nielegalny hazard online. – Zwiększające się wydatki gospodarstw domowych na nielegalny hazard to nie tylko problem budżetu państwa, który w ostatnich pięciu latach stracił 2 mld zł, lecz także ważny problem społeczny – mówi Katarzyna Mikołajczyk, prezes Stowarzyszenia Graj Legalnie. Najnowsze badania naukowców z Uniwersytetu Bristolskiego wskazują, że w czasie COVID-19 dotychczasowi gracze ponad sześciokrotnie chętniej obstawiali online rezultaty meczów i gier w porównaniu z okresem sprzed pandemii.

Według Głównego Urzędu Statystycznego tzw. szara strefa rynku pracy, której nie ujmują oficjalne dane, dokłada do produktu krajowego brutto około 12 proc. – to najnowsze dostępne dane za 2018 rok. Według Instytutu Prognoz i Analiz Gospodarczych rzeczywisty rozmiar pracy nierejestrowanej to przed pandemią 17 proc. PKB, a w dobie koronawirusa nawet 18,3 proc. Ten udział utrzyma się także w 2021 roku.

W odpowiedzi na apel wystosowany przez ekspertów Ministerstwo Finansów organizuje spotkanie, podczas którego analizowane będą zagrożenia płynące z rozszerzenia pilotażu wirtualnych kas fiskalnych na branże wrażliwe podatkowo, jak gastronomiczna czy hotelarska. Zmiany mogą odbić się na wpływach do budżetu. Wątpliwości budzą także kwestie bezpieczeństwa takich kas.

Możliwość stosowania wirtualnych kas fiskalnych, zgodnie z projektem rozporządzenia Ministerstwa Finansów, miała mieć tylko branża transportowa, ale w maju rozszerzono katalog podmiotów również o branżę gastronomiczną, hotelarską i handlu węglem. – Nie powinniśmy zaczynać od takich wrażliwych podatkowo sektorów – podkreślają eksperci. Ich zdaniem wprowadzenie wirtualnych kas rodzi pole do nadużyć i unikania rejestracji transakcji, co może prowadzić do wzrostu szarej strefy i zmniejszenia wpływów z VAT do budżetu. Ze względu na łatwość ingerencji w oprogramowanie rośnie też ryzyko wycieku danych i szpiegostwa gospodarczego.

Działalność nierejestrowa pomoże walczyć z szarą strefą i zwiększy przedsiębiorczość – ocenia Mariusz Rutke z Wyższej Szkoły Bankowej w Chorzowie i Katowicach. Na rozwiązaniu skorzystają przede wszystkim drobni usługodawcy, np. prowadzący korepetycje, świadczący drobne usługi krawieckie i osoby, dla których działalność gospodarcza ma charakter dorywczy. Obecnie w większości działają w szarej strefie, bo nie są w stanie z osiąganych przychodów zapłacić składek ZUS. Przy działalności nierejestrowej, jeśli nie przekroczą limitu, takie osoby są zwolnione ze składek społecznych.

Co drugi internauta w Polsce korzysta z nielegalnych źródeł treści. Największym zainteresowaniem cieszą się źródła plików wideo oraz audiobooków. Płacąc pirackim serwisom kilka lub kilkanaście złotych miesięcznie, Polacy zasilają je sumą około 900 mln zł rocznie. Choć dostępu do nielegalnych treści szukamy przede wszystkim w oficjalnym internecie, część internautów przenosi się do sieci TOR, gdzie możliwe jest ukrycie tożsamości. W otwartej sieci ślad zostaje zawsze. Zdaniem ekspertów, jeśli jednak zachowujemy odpowiednie środki bezpieczeństwa, braku anonimowości nie należy się obawiać.

Proponowane przez rząd ułatwienia podatkowe dla firm to prawdziwa rewolucja – ocenia Mariusz Rutke z Wyższej Szkoły Bankowej. Osoby zarabiające do tysiąca zł będą mogły nie rejestrować działalności. To dla nich szansa na wyjście z szarej strefy, do której wpychają je obecne przepisy. 22-proc. składka ZUS lub jednolita danina łącząca składki na ZUS, PIT i NFZ mogłyby odblokować przedsiębiorczość. Zdaniem eksperta zmniejszenie obciążeń dla mikrofirm w ciągu kilku miesięcy zwiększy wpływy do budżetu.

W Polsce rynek usług sprzątania nie jest tak dobrze rozwinięty jak na zachodzie Europy, ale ma duży potencjał i dynamicznie się rozwija. Wzrost ten jest szacowany na 20 proc. rocznie, a wartość rynku na 2 mld zł. Miesięcznie na najpopularniejszych polskich portalach ogłoszeniowych pojawia się ponad 6 tysięcy ogłoszeń o sprzątaniu.

Przeszło 36 proc. krajowych przedsiębiorstw było w ubiegłym roku ofiarą nadużyć. Na jednej siódmej firm próbowano wymusić łapówkę. Według oenzetowskiej inicjatywy Global Compact konieczna jest w Polsce powszechna krucjata przeciwko oszustwom. Nauka uczciwości powinna się zaczynać się w szkole podstawowej i dotyczyć najmłodszych obywateli.

Przeszło 8,8 tys. osób wykonuje obecnie zawód doradcy podatkowego. Zapotrzebowanie na ich usługi dynamicznie rośnie, więc i zainteresowanie karierą w tej branży jest coraz większe. Problem w tym, że po deregulacji przeprowadzonej w 2014 roku przedsiębiorcy są narażeni na działania osób bez odpowiednich kwalifikacji. – Dla swojego bezpieczeństwa przedsiębiorcy powinni powierzać swoje rozliczenia fachowcom o potwierdzonych kwalifikacjach. Przywrócenie wymogów kompetencyjnych zwłaszcza w zakresie prowadzenia ksiąg podatkowych mogłoby być jednym z elementów uszczelniania systemu podatkowego – oceniają przedstawiciele Krajowej Rady Doradców Podatkowych.