Wszystkie newsy

Według opublikowanego przed COP30 raportu Światowej Organizacji Meteorologicznej (WMO) rok 2025 ma szansę być drugim lub trzecim najcieplejszym rokiem w historii pomiarów. Poprzedni rok został oficjalnie uznany za rekordowo ciepły, a stężenie gazów cieplarnianych osiągnęło najwyższe wartości. Rośnie presja, by na rozpoczynającym się szczycie klimatycznym Organizacji Narodów Zjednoczonych COP30 w brazylijskim Belém deklaracje przełożyły się na konkretne działania.

Estonia jest unijnym liderem w dziedzinie cyfryzacji usług publicznych. Jako pierwszy kraj na świecie uruchomiła w 2014 roku program e-Residency dla osób spoza swojego terytorium. Cyfrowa tożsamość wydawana przez estoński rząd pozwala przedsiębiorcom, freelancerom, start-upowcom prowadzić działalność gospodarczą w 100 proc. zdalnie, z dowolnego miejsca na świecie. Do tej pory kartę e-rezydencji uzyskało nieco ponad 130 tys. osób, w tym 2,6 tys. z Polski.

Wielka Brytania pozostaje szóstą największą gospodarką świata. Mimo brexitu relacje handlowe Polski i Wielkiej Brytanii pozostają bardzo bliskie. Polska żywność jest numerem jeden w eksporcie do Wielkiej Brytanii i na stałe gości w brytyjskich sieciach handlowych. Polska jest dziewiątym co do wielkości rynkiem eksportowym dla brytyjskiej branży spożywczej i napojów. Carrefour Polska i Ambasada Wielkiej Brytanii ruszyły właśnie z akcją promującą brytyjską żywność.

Europejski Semestr Praworządności to propozycja nowego unijnego mechanizmu, który ma przeciwdziałać łamaniu praworządności przez państwa członkowskie. Istniejące dziś instrumenty, choć pełnią istotne funkcje, nie są wystarczająco skoordynowane i – co istotne – mogą się wzajemnie wykluczać. – Stąd pomysł na ich uzupełnienie, aby instytucje UE mogły szybciej i skuteczniej reagować na nieprawidłowości – podkreśla Michał Wawrykiewicz, który wspólnie z eurodeputowanymi Sophie Wilmès i Alessandro Zanem przedstawił w Parlamencie Europejskim ten projekt.

86 proc. Polaków deklaruje, że ze względów bezpieczeństwa woli kupować na sprawdzonych marketplace’ach – wynika z badań Amazon.pl. Tak wysoki odsetek może oznaczać, że duże serwisy sprzedażowe będą przyciągać coraz większy ruch w sieci, co daje małym i średnim przedsiębiorcom nowe możliwości dotarcia do klientów, bez konieczności inwestowania we własny e-sklep i logistykę. W sklepie Polskie Marki na Amazon.pl jest ich już 1,2 tys. Wielu polskich sprzedawców wykorzystuje tę obecność także do rozpoczęcia eksportu swoich produktów.

W 2024 roku na Wyspy Kanaryjskie szlakiem zachodnioafrykańskim przybyło prawie 47 tys. nielegalnych migrantów. To o 18 proc. więcej niż w 2023 roku i jednocześnie największa liczba od początku pomiarów w 2009 roku – wynika z danych Fronteksu. Tegoroczne statystyki wskazują na wyraźny spadek – o 58 proc. w ujęciu rocznym, ale problem pozostaje poważny. Członkowie Komisji Petycji (PETI) Parlamentu Europejskiego niedawno odwiedzili Teneryfę i Gran Canarię jako odpowiedź na petycję dotyczącą konieczności wspólnego działania Wspólnoty w sprawie sytuacji migrantów.

Komisarz ds. Morza Śródziemnego Dubravka Šuica podczas posiedzenia plenarnego Parlamentu Europejskiego zapowiedziała, że Unia Europejska jest gotowa na pomoc w realizacji planu pokojowego prezydenta Trumpa, który ma doprowadzić do zakończenia konfliktu w Strefie Gazy. Michał Kobosko, poseł do PE z Polski 2050 i Renew Europe, podkreśla jednak, że do tej pory Wspólnota nie wykazała się dużą inicjatywą w kontekście stabilizacji politycznej w Strefie Gazy. – Realia są takie, że na tę chwilę udział Unii Europejskiej jest minimalny. Na następnym etapie musi być dużo bardziej obecna.

– Wschodnie województwa kraju wymagają specjalnego wsparcia ze strony Unii Europejskiej – ocenia Jacek Protas, poseł do PE. Bliskość wojny z Ukrainą i sąsiedztwo z Rosją i Białorusią powodują odpływ inwestycji i kapitału, a także grożą depopulacją na większą skalę niż w innych regionach kraju. Wsparcie powinno dotyczyć nie tylko bezpieczeństwa, ale i lokalnych gospodarek i przedsiębiorców. Delegacja Komisji Rozwoju Regionalnego PE odwiedziła trzy województwa – lubelskie, podlaskie i warmińsko-mazurskie, by ocenić ich nową sytuację i potrzeby, a także możliwości wsparcia w długoletnim budżecie unijnym.

Komisja Europejska przygotowuje nową perspektywę programu Erasmus+ na lata 2028–2034. Jego budżet ma wzrosnąć o około 50 proc. do blisko 41 mld euro. Program ma być łatwiej dostępny, między innymi poprzez uproszczenie procedur, i lepiej odpowiadać na potrzeby społeczne. Ma się ponadto stać jednym z filarów unijnej strategii rozwoju umiejętności i wspierania młodych ludzi w całej Europie. Pojawiają się też sygnały, że do Erasmus+ wróci za około 1,5 roku Wielka Brytania, która utraciła status uczestnika po brexicie.

Inwestycjom w odnawialne źródła muszą towarzyszyć duże nakłady na stabilność sieci – pokazał to przykład kwietniowego blackoutu na Półwyspie Iberyjskim. Dlatego w strategiach polskich spółek energetycznych zarezerwowane są miliardy złotych nie tylko na OZE, lecz również na modernizację i rozwój sieci dystrybucji oraz budowę magazynów energii. Tauron w ciągu 10 lat przeznaczy na te wszystkie priorytety ok. 90 proc. swoich nakładów inwestycyjnych.

– Sytuacja praw człowieka na Białorusi pozostaje dramatyczna – wskazuje Swiatłana Cichanouska, liderka białoruskiej opozycji. Cały czas trwają represje po protestach, które wybuchły w 2020 roku po sfałszowanych wyborach prezydenckich, a ludzie są aresztowani za swoje poglądy. Według danych Centrum Praw Człowieka „Wiasna” w białoruskich więzieniach przebywa ponad 1,2 tys. więźniów politycznych. Opozycja apeluje o dalsze wsparcie Zachodu dla społeczeństwa białoruskiego i walczących instytucji demokratycznych za granicą oraz utrzymanie sankcji na reżim.

Naukowcy ze Stanfordu doszli do wniosku, że dwukrotna zmiana czasu w roku zaburza rytm dobowy, co w długim terminie prowadzi do częstszego występowania udarów i otyłości. Korzystniejszym rozwiązaniem byłoby zniesienie zmiany czasu, bez względu na to, czy zostaniemy przy czasie letnim, czy zimowym. Mimo głosów poparcia ze strony mieszkańców państw członkowskich i Parlamentu Europejskiego dla zniesienia obowiązku przestawiania zegarów na czas letni i zimowy w UE wciąż nie ma porozumienia w tej kwestii.

Przedstawiciele mediów i polityki wskazują na trudną sytuację dziennikarstwa śledczego w Europie. Redakcje informacyjne niechętnie inwestują w ten segment z uwagi na wysokie koszty i duży nakład czasu oraz pracy. Przede wszystkim obawiają się jednak postępowań sądowych, które mogą się wiązać z dziennikarskimi śledztwami, presji ze strony władz i objęcia ich nadzorem. Dlatego zdaniem przedstawicieli PE dziennikarstwo śledcze wymaga instytucjonalnego wsparcia i zachęt. Jedną z nich może być przyznawana przez PE nagroda im. Daphne Caruany Galizii.

Od 1 października 2025 roku w Polsce obowiązuje system kaucyjny, który na razie jest w fazie przejściowej. Codzienne podpisywane są umowy między sklepami, sieciami handlowymi a operatorami i pojawiają się nowe punkty zbiórek w kolejnych gminach w Polsce. Tempo rozwoju systemu w dużej mierze zależy od producentów napojów i wprowadzania przez nich odpowiednio oznaczonych kaucjonowanych opakowań na rynek. W okresie przejściowym kary za brak takich opakowań są nieznaczne, ale od przyszłego roku wzrosną.

Andrzej Poczobut został tegorocznym laureatem Nagrody Sacharowa za wolność myśli, która przyznawana jest przez Parlament Europejski od 1988 roku. Dziennikarz i działacz mniejszości polskiej w Białorusi został skazany na kolonię karną za krytykę reżimu Łukaszenki. Europarlamentarzyści z Polski, którzy niemalże jednogłośnie poparli kandydaturę Andrzej Poczobuta do nagrody, liczą, że ocieplenie stosunków między Białorusią a Stanami Zjednoczonymi i Unią Europejską przyczyni się do jego uwolnienia. Nagrodę Sacharowa otrzymała w tym roku również gruzińska dziennikarka Mzia Amaglobeli, więziona przez władze Gruzji.