Wszystkie newsy

Chiny w październiku zapowiedziały wprowadzenie kolejnych ograniczeń w eksporcie metali ziem rzadkich, obejmując licencjami nie tylko eksporterów, lecz także zagraniczne firmy wykorzystujące chińskie surowce lub technologie na nich oparte. Po niedawnym spotkaniu przywódców Państwa Środka i USA zapowiedziano tymczasowe zawieszenie tych restrykcji, które ma obowiązywać także odbiorców z Unii Europejskiej. Polscy politycy podkreślają, że tego typu decyzje Chin to dla Unii poważny sygnał ostrzegawczy, który powinien skłonić wspólnotę do przyspieszenia prac nad alternatywnymi źródłami dostaw. Kraje członkowskie są bowiem w dużej mierze zależne od dostaw surowców krytycznych z tego kraju.

Przed rozpoczęciem szczytu klimatycznego COP30 w Belém w Brazylii zarówno Komisja Europejska, Parlament Europejski, jak i Rada UE podkreślały, że Unia potwierdzi na nim swoje zaangażowanie na rzecz ochrony klimatu. Chce nadal być liderem w globalnych wysiłkach, jednocześnie deklarując wsparcie ambicji innych państw, w szczególności małych i słabiej rozwiniętych, które najmocniej odczuwają skutki zmian klimatu. W opinii Bogdana Rzońcy, posła do PE z PiS, to przywództwo jest kłopotliwe dla unijnej gospodarki i na szczycie powinno dojść do urealnienia celów klimatycznych.

Polski sektor kosmiczny coraz mocniej angażuje się w europejskie projekty. Wśród priorytetowych są te związane z bezpieczeństwem. – Przed Polską nowy etap myślenia o bezpieczeństwie i wykorzystania danych satelitarnych w tym celu – mówi dr Marta Wachowicz, prezes Polskiej Agencji Kosmicznej. Według niedawnych zapowiedzi MON jeszcze w tym miesiącu planowane jest wyniesienie na orbitę pierwszych polskich satelitów wojskowych.

Estonia jest unijnym liderem w dziedzinie cyfryzacji usług publicznych. Jako pierwszy kraj na świecie uruchomiła w 2014 roku program e-Residency dla osób spoza swojego terytorium. Cyfrowa tożsamość wydawana przez estoński rząd pozwala przedsiębiorcom, freelancerom, start-upowcom prowadzić działalność gospodarczą w 100 proc. zdalnie, z dowolnego miejsca na świecie. Do tej pory kartę e-rezydencji uzyskało nieco ponad 130 tys. osób, w tym 2,6 tys. z Polski.

Unia Europejska pracuje nad nową strategiczną wizją rozwoju sportu. W jej kształtowaniu ma pomóc sprawozdanie na temat europejskiego modelu sportu, które niedawno przyjął Parlament Europejski. Dokument wzywa do działań w czterech obszarach: społecznym, zachowania wspólnych wartości i solidarności, zbiorowego zarządzania oraz wzmocnienia praw zawodników, kibiców i pracowników sektora sportu. Wśród największych wyzwań, na które nowa strategia powinna odpowiadać, raport wymienia rosnącą komercjalizację rozgrywek, zaburzającą zrównoważony rozwój sportu, oraz potrzebę ochrony praw i dobrostanu sportowców.

Europejski Semestr Praworządności to propozycja nowego unijnego mechanizmu, który ma przeciwdziałać łamaniu praworządności przez państwa członkowskie. Istniejące dziś instrumenty, choć pełnią istotne funkcje, nie są wystarczająco skoordynowane i – co istotne – mogą się wzajemnie wykluczać. – Stąd pomysł na ich uzupełnienie, aby instytucje UE mogły szybciej i skuteczniej reagować na nieprawidłowości – podkreśla Michał Wawrykiewicz, który wspólnie z eurodeputowanymi Sophie Wilmès i Alessandro Zanem przedstawił w Parlamencie Europejskim ten projekt.

Europejski Program Przemysłu Obronnego (EDIP) to kolejna inicjatywa UE, która ma wzmocnić ten sektor gospodarki Starego Kontynentu. Zgodnie z założeniami 1,5 mld euro w postaci dotacji ma trafić na wspólne europejskie zamówienia publiczne w obszarze obronności i zwiększenie produkcji sektora, ale też na wsparcie dla Ukrainy (300 mln euro). Program zaprojektowano tak, by służył zbiorowym interesom Unii, a nie poszczególnych krajów członkowskich. Środki te powinny zostać wykorzystane w ciągu najbliższych dwóch lat.

W 2024 roku na Wyspy Kanaryjskie szlakiem zachodnioafrykańskim przybyło prawie 47 tys. nielegalnych migrantów. To o 18 proc. więcej niż w 2023 roku i jednocześnie największa liczba od początku pomiarów w 2009 roku – wynika z danych Fronteksu. Tegoroczne statystyki wskazują na wyraźny spadek – o 58 proc. w ujęciu rocznym, ale problem pozostaje poważny. Członkowie Komisji Petycji (PETI) Parlamentu Europejskiego niedawno odwiedzili Teneryfę i Gran Canarię jako odpowiedź na petycję dotyczącą konieczności wspólnego działania Wspólnoty w sprawie sytuacji migrantów.

Komisarz ds. Morza Śródziemnego Dubravka Šuica podczas posiedzenia plenarnego Parlamentu Europejskiego zapowiedziała, że Unia Europejska jest gotowa na pomoc w realizacji planu pokojowego prezydenta Trumpa, który ma doprowadzić do zakończenia konfliktu w Strefie Gazy. Michał Kobosko, poseł do PE z Polski 2050 i Renew Europe, podkreśla jednak, że do tej pory Wspólnota nie wykazała się dużą inicjatywą w kontekście stabilizacji politycznej w Strefie Gazy. – Realia są takie, że na tę chwilę udział Unii Europejskiej jest minimalny. Na następnym etapie musi być dużo bardziej obecna.

– Wschodnie województwa kraju wymagają specjalnego wsparcia ze strony Unii Europejskiej – ocenia Jacek Protas, poseł do PE. Bliskość wojny z Ukrainą i sąsiedztwo z Rosją i Białorusią powodują odpływ inwestycji i kapitału, a także grożą depopulacją na większą skalę niż w innych regionach kraju. Wsparcie powinno dotyczyć nie tylko bezpieczeństwa, ale i lokalnych gospodarek i przedsiębiorców. Delegacja Komisji Rozwoju Regionalnego PE odwiedziła trzy województwa – lubelskie, podlaskie i warmińsko-mazurskie, by ocenić ich nową sytuację i potrzeby, a także możliwości wsparcia w długoletnim budżecie unijnym.

Komisja Europejska przygotowuje nową perspektywę programu Erasmus+ na lata 2028–2034. Jego budżet ma wzrosnąć o około 50 proc. do blisko 41 mld euro. Program ma być łatwiej dostępny, między innymi poprzez uproszczenie procedur, i lepiej odpowiadać na potrzeby społeczne. Ma się ponadto stać jednym z filarów unijnej strategii rozwoju umiejętności i wspierania młodych ludzi w całej Europie. Pojawiają się też sygnały, że do Erasmus+ wróci za około 1,5 roku Wielka Brytania, która utraciła status uczestnika po brexicie.

Po latach stagnacji temat rozszerzenia Unii Europejskiej na północ wraca do europejskiej debaty. Zarówno w Islandii, jak i w Norwegii coraz głośniej mówi się o ponownym rozważeniu członkostwa w UE. W tle są zmiany geopolityczne, w tym zagrożenie ze strony Rosji, polityka Donalda Trumpa, napięcia na północy Europy oraz rosnące znaczenie bezpieczeństwa energetycznego.

Inwestycjom w odnawialne źródła muszą towarzyszyć duże nakłady na stabilność sieci – pokazał to przykład kwietniowego blackoutu na Półwyspie Iberyjskim. Dlatego w strategiach polskich spółek energetycznych zarezerwowane są miliardy złotych nie tylko na OZE, lecz również na modernizację i rozwój sieci dystrybucji oraz budowę magazynów energii. Tauron w ciągu 10 lat przeznaczy na te wszystkie priorytety ok. 90 proc. swoich nakładów inwestycyjnych.

Przyjęta w ubiegłym tygodniu przez Parlament Europejski dyrektywa o europejskim prawie jazdy przewiduje m.in. wprowadzenie okresu próbnego dla początkujących kierowców, który ma wynosić co najmniej dwa lata. W tym czasie będą ich obowiązywać surowsze przepisy i kary oraz zasada zero tolerancji dla alkoholu czy narkotyków. Nowe przepisy mają na celu zwiększenie bezpieczeństwa na drogach, ale też unowocześnienie dokumentu, jakim jest prawo jazdy.

Parlament Europejski na listopadowej sesji zajmie się uproszczeniem wymogów dotyczących sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju. To część pakietu Omnibus I przedstawionego przez Komisję Europejską w lutym br. Według Tomasza Bocheńskiego zaproponowane przez KE zmiany są kosmetyczne i nie wprowadzą realnych uproszczeń, dlatego trzeba się tym zająć podczas sesji plenarnej, a nie tylko na forum komisji parlamentarnych.