Cichy morderca. Fakty i mity na temat azbestu

Krajobraz naszego kraju, zwłaszcza wsi i małych miasteczek, wciąż wypełnia widok eternitowych (azbestowych) dachów. Wielu właścicieli budynków mieszkalnych wychodzi z założenia, że skoro kiedyś stosowano takie pokrycia, to nie mogą być one szkodliwe. MIT. Azbest na dachu to niebezpieczeństwo. FAKT.

Azbest to grupa minerałów naturalnie występującego w przyrodzie. Cechą charakterystyczną tego tworzywa jest jego włóknista budowa.

Dlaczego w ubiegłym wieku azbest był tak bardzo popularny?

Posiadał unikalne właściwości chemiczne i fizyczne, takie jak odporność na bardzo wysokie temperatury, odporność na działanie chemikaliów, kwasów, zasad, wody morskiej. Wykazywał się dużą sprężystością i wytrzymałością mechaniczną. Dodatkową jego zaletą była jego niska cena i dlatego też znalazł on zastosowanie w wyrobie bardzo różnorodnych produktów. Niestety do dziś musimy oglądać faliste, szare, omszone lub poszczerbione tafle zalegające na dachach domów, budynków gospodarczych, garaży.

W latach 60 – 70-tych ubiegłego stulecia azbest stosowano nie tylko do produkcji płyt dachowych, lecz także okładzin na elewacje, rur, kanałów wentylacyjnych i spalinowych oraz innych elementów. Szacuje się, że zawiera go około 15,5 mln ton wyrobów. Samych pokryć dachowych jest około 1,5 mld m. kw.

Azbest = niebezpieczeństwo

Każda stara płyta włóknowo-cementowa (nazywana kiedyś eternitem) zawierała od 11 do 13% rakotwórczego azbestu.

– Niczym niezabezpieczone płyty są bardzo szkodliwe dla ludzkiego organizmu, nawet jeśli tylko leżą na dachu. Deszcze wymywają z nich bowiem spoiwo cementowe, przez co wiązki włókien azbestu zostają odsłonięte, rozszczepiają się i uwalniają do środowiska. Im bardziej zniszczony jest dach, tym więcej włókien się ulatnia – mówi Artur Łuniewski z Przedsiębiorstwa Usługowo-Asenizacyjnego "ASTWA" Sp. z o.o., które zajmuje się odbiorem płyt eternitowych.

Chorobotwórcze oddziaływanie azbestu powstaje w wyniku wdychania włókien zawieszonych w powietrzu. Dopóki włókna nie są uwalniane do powietrza i nie występuje ich wdychanie, wyroby z udziałem azbestu nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. Na typ patologii wpływa rodzaj azbestu, wymiary tworzących go włókien i ich stężenie oraz czas trwania narażenia.

Termin ostateczny

W 2032 r. zgodnie z dyrektywą Unii Europejskiej ostatecznie pożegnamy azbest. Właśnie do końca wspomnianego roku jest czas na pozbycie się tego niezwykle szkodliwego materiału. Narzucająca to decyzja została podjęta już dawno, bo w 2002 r. Zawarto ją w Programie usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski.

– Zdemontowanie azbestowego dachu to jedno i trzeba to zlecić uprawnionej do tego firmie, która działa zgodnie z ministerialnymi wytycznymi, a usunięcie szkodliwych materiałów to drugie. Tym też powinni zajmować się profesjonaliści dysponujący specjalistycznym sprzętem, dzięki czemu wszystko przebiegnie sprawnie i przede wszystkim bezpiecznie. Trzeba pamiętać o tym, że eternitu nie można wyrzucać w miejscu, które nie jest do tego specjalnie przeznaczone – podlega to ściśle określonej procedurze oraz grzywnie – dodaje Artur Łuniewski.

Trzeba jednak pamiętać o tym, że na właścicielu, zarządcy bądź użytkowniku nieruchomości ciąży obowiązek sporządzenia informacji o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystywania.

Informację przygotowuje się w dwóch egzemplarzach:

* osoby fizyczne nie będące przedsiębiorcami przedkładają informację odpowiednio wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta;

* podmioty prawne przedkładają informację bezpośrednio marszałkowi województwa, drugi egzemplarz należy przechować przez okres jednego roku, do czasu sporządzenia następnej informacji.

Co więcej co najmniej raz na 5 lat należy przeprowadzić okresową kontrolę nieruchomości w których znajdują się materiały zawierające azbest. Wymagane jest przygotowanie tego w formie ,,Oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest.” W przypadku wykrycia uszkodzenia należy zabezpieczyć niebezpieczne wyroby azbestowe i zgłosić się do firmy zajmującej się ich utylizacją.

Niewłaściwe składowanie odpadów azbestowych, niewłaściwe usuwanie z dachów lub elewacji domów płyt azbestowych (tzw. eternitu) powoduje, że z wdychanym powietrzem włókna azbestowe trafiają do organizmu. Największe zagrożenie stanowią te, które dostają się do pęcherzyków płucnych.