Zakupy świąteczne 2021 – w tym roku skromniejsze i zrobione z wyprzedzeniem

Duże zakłócenia w realizacji łańcuchów dostaw i zastoje po stronie producentów mogą sprawić, że w tym roku zakupy świąteczne będą stanowić wyzwanie, zarówno dla kupujących, jak i sprzedawców. Odzwierciedleniem tego mogą być dane przedstawione przez firmę Pymnts[1], z których wynika, że blisko połowa (48 proc.) konsumentów zrealizuje zakupy świąteczne jeszcze przed Black Friday, a wydatki na ten cel będą mniejsze niż w ubiegłym roku.

Tegoroczny krajobraz zakupów świątecznych rysuje się w nieco ciemniejszych barwach niż jeszcze rok temu. Zachowania konsumentów się zmieniają, a wiele wskazuje na to, że oni sami, w obawie przed wyczerpaniem zapasów i deficytem towarów, jak również szalejącą inflacją, rozpoczną w tym roku zakupy nieco wcześniej, jednocześnie z większą uwagą patrząc w swoje portfele. 

Silny popyt, ale też duże wyzwania

Ostatni kwartał roku to dla przedstawicieli handlu najważniejszy okres i czas największych żniw, a przyspieszona cyfryzacja i rozwój sektora e-commerce sprawiają, że zainteresowanie konsumentów zakupami przedświątecznymi zaczyna kształtować się już dużo wcześniej. Jak podaje Pymnts, przed Black Friday tę aktywność planuje 48 proc. konsumentów, a konkretnie tego dnia – 25 proc. Na zakupy świąteczne w Cyber Monday decyduje się 11 proc. osób, a później, ale jeszcze przed Bożym Narodzeniem – 9 proc.  Na tydzień przed świętami zakupy świąteczne planuje już jedynie 3 proc. konsumentów.

Zdaje się, że obecna sytuacja gospodarcza sprawiła, że część osób całkowicie zrezygnuje ze świątecznych zakupów – w porównaniu do ubiegłego roku odsetek konsumentów, którzy deklarują tego typu aktywność zmniejszył się o 8 proc. (91 proc. w 2020 vs. 83 proc. w 2021). W obawie przed brakiem produktów i pustymi półkami, poza wcześniej rozpoczętym sezonem na zakupy, nie dziwi także zachowanie klientów związane z wyborem tych sprzedawców, którzy aktualnie posiadają dany towar. Jak wynika z danych McKinsey[2], spośród 60 proc. konsumentów, którzy mieli do czynienia z produktami, których nie było w magazynie w ciągu ostatnich trzech miesięcy, tylko 13 proc. twierdzi, że czekało na powrót produktu, a ok. 70 proc. – zmieniło sprzedawców lub marki.

Skromnie i bezpiecznie

Już w III kwartale liczba zamówień online wyraźnie wyhamowała, a sprzedawcy detaliczni na całym świecie odnotowali w tym obszarze spadki o 2 proc. rok do roku[3]. W 2021 r. konsumenci szykują się na mniejsze wydatki w okresie przedświątecznym – według danych Pymnts, 19 proc. osób planuje wydać mniej niż w tym samym okresie w 2020 r., a dla 55 proc. zakupy świąteczne wiążą się z wydatkami na tym samym poziomie, co w ubiegłym roku. Z kolei tylko 18 proc. deklaruje, że wyda więcej – w tej grupie jest 31 proc. konsumentów z generacji Z oraz 28 proc. millenialsów. A jak wygląda sytuacja na naszym rodzimym gruncie?

- W czasie, kiedy mamy przed sobą zagrożenie związane z kolejną falą COVID, szybki wzrost cen produktów lub ograniczenie ich dostępności, kanał sprzedaży online, a tym samym również bezpieczeństwo zakupów online nabierają dla Polaków jeszcze większego znaczenia niż dotychczas. W obawie przed utratą swoich środków, zwracamy coraz większą uwagę na to, aby transakcje, których dokonujemy, były bezpieczne, a operator płatności zaufany. Jak wynika z badania zrealizowanego na zlecenie Tpay, podczas zakupów w sieci, aż dla 67 proc. Polaków operator płatności jest niezwykle istotny. Obawy związane z bezpieczeństwem i oszustwami są bardzo ważnymi czynnikami, decydującymi o tym, gdzie konsumenci będą robić zakupy – podkreśla Paweł Działak, CEO & co-founder Tpay, operatora płatności online.

Za oceanem, odsetek konsumentów, którzy doświadczyli oszustw podczas świątecznych zakupów online, wyniósł w ubiegłym roku aż 64 proc. Największą grupę stanowili baby boomers i seniorzy (aż 75 proc.) oraz pokolenie Z (70 proc.). W trakcie płatności za zakupy świąteczne, najwięcej Amerykanów używa karty – 39 proc. kredytowej, a 34 proc. debetowej. Z kolei jak podaje Salesforce, w ciągu ostatniego roku globalnie wzrósł udział płatności ratalnych – w porównaniu rok do roku, w III kwartale 2021 r. odsetek ten wzrósł aż o 45 proc.

- Nie zawsze możliwości finansowe pozwalają na to, aby móc skorzystać z atrakcyjnej oferty tu i teraz. W takich przypadkach płatności ratalne są dobrym rozwiązaniem, pozwalającym na szybkie dokonanie zakupu. W Polsce, wśród wszystkich możliwych form płatności, przez polskich e-konsumentów preferowany na pierwszym miejscu jest BLIK (71%), a na drugim – karta (36%). Jak sytuacja będzie wyglądać podczas tegorocznych zakupów świątecznych? Z danych dotyczących zakupów Black Friday, zebranych przez Tpay w zeszłym roku wynika, że połowa internautów najchętniej płaciła BLIKIEM, co pozwala prognozować, że w tym roku, zarówno w Czarny Piątek, jak i okres przedświąteczny, może wyglądać podobnie – dodaje Paweł Działak.

Po inspiracje do social mediów

Wielu konsumentów zakupowych inspiracji poszukuje w mediach społecznościowych. Jak podaje McKinsey, 58 proc. osób deklaruje, że social media wpłyną na ich decyzje dotyczące zakupów świątecznych, a spośród tych konsumentów platformy, które mają największy wpływ na zachowanie, to Facebook (67 proc.), YouTube (57 proc.) i Instagram (52 ​​proc.) Największą grupę, w której social media odgrywają znaczącą rolę na preferencje zakupowe stanowi pokolenie Z (87 proc.), a najbardziej prawdopodobnymi źródłami inspiracji będą YouTube, Instagram oraz TikTok.

W siłę rośnie również social commerce, czyli zakupy dokonywane za pośrednictwem mediów społecznościowych. W Polsce już 27 proc. osób dokonało tego typu zakupów, a blisko 44 proc. deklaruje, że taką aktywnością będzie wykazywało się częściej[4]. Ponadto, co czwarta osoba przyznała, że zakupiła produkt w trakcie trwania transmisji na żywo w social mediach.

- Tpay rozpoczął już działania w kierunku rozwoju social commerce, będącego obecnie jednym z ciekawszych trendów. We współpracy z KODA Bots opracowaliśmy i wdrożyliśmy pierwsze w Polsce rozwiązanie chatbotowe, które umożliwia dokonywanie płatności bezpośrednio w Messengerze i innych komunikatorach, wykorzystując bezpieczne płatności BLIK. Pierwszymi partnerami, które już oferują tę formę zakupów, są Myszojeleń oraz Kubota – mówi Paweł Działak.

Wygląda na to, że konsumenci stali się bardziej świadomi zakupów online, tworząc wyraźne preferencje co do tego, czego oczekują od sprzedawców internetowych oraz czego potrzebują. Wydaje się zatem, że sezon świątecznych zakupów będzie udany dla tych pierwszy wtedy, gdy dostosują się do zachowań zakupowych klientów, a dla tych drugich – gdy doświadczenia zakupowe ze sprzedawcami będą pozytywne.

[1] The 2021 Holiday Shopping Outlook: Why Convenience and Personalization Will Be Key, PYMNTS & Kount, 2021

[2] McKinsey & Company COVID-19 US Consumer Pulse Survey, 2021

[3] Salesforce Shopping Index Q3 2021

[4] Raport Fundacji Kobiety e-biznesu – Siła handlu w social commerce