Kaucja a podstawa opodatkowania

W celu zabezpieczenia zwrotu opakowania przez klienta przedsiębiorcy pobierają często kaucję, która stanowi pieniężne zabezpieczenie roszczeń w sytuacji braku zwrotu w określonym terminie. Taki model obniża finalną wartość produktu o wartość opakowania, co sprawia, że produkt jest bardziej konkurencyjny, a działania przedsiębiorcy proekologiczne. W przypadku zwrotu opakowań w terminie pobrana kaucja powinna podlegać zwrotowi. Co jednak w przypadku, gdy kontrahent nie zwróci opakowania albo zwróci je z opóźnieniem? Jak ewidencjonować wydania i zwroty opakowań przy sprzedaży detalicznej? Zagadnieniem tym zajął się Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 10 września 2021 r., sygn. akt 0112-KDIL3.4012.50.2021.1.MS.

Stan faktyczny interpretacji

W związku ze sprzedażą towarów spółka planowała wydawać każdemu klientowi opakowanie zwrotne, za które pobierana byłaby kaucja. Sprzedaż będzie odbywała się w głównej mierze na rzecz osób fizycznych i będzie ewidencjonowana na kasie fiskalnej. Wydanie opakowania oraz pobranie kaucji ma być wyszczególnione na paragonie w części niefiskalnej, ponieważ sprzedawca nie chce wliczać kosztów opakowania zwrotnego do podstawy opodatkowania. Dzięki rejestrowaniu na kasie liczby opakowań wydanych oraz zwróconych podatnik będzie mógł ustalić dokładną liczbę niezwróconych opakowań w danym okresie.

Przepisy prawa

Kwestia zaliczenia wartości opakowań zwrotnych do podstawy opodatkowania została uregulowana w art. 29a ust. 11 i 12 ustawy o VAT. Zgodnie z ustępem 11 „do podstawy opodatkowania nie wlicza się wartości opakowania, jeżeli podatnik dokonał dostawy towaru w opakowaniu zwrotnym, pobierając kaucję za to opakowanie lub określając taką kaucję w umowie dotyczącej dostawy towaru”. Zatem co do zasady wartość opakowań zwrotnych nie powinna być zaliczana do podstawy opodatkowania, a tym samym nie powinna być opodatkowana.

Ustawodawca przewidział jednak sytuację, gdy podatnik nie dokona zwrotu opakowania, o którym mowa powyżej. Zgodnie z ustępem 12 w przypadku niezwrócenia przez nabywcę opakowania podstawę opodatkowania podwyższa się o wartość tego opakowania w dniu następującym po dniu, w którym umowa przewidywała zwrot opakowania albo jeżeli w umowie nie określono terminu zwrotu tego opakowania – sześćdziesiątego dnia od dnia wydania opakowania. Ustawodawca określił zatem maksymalny okres, w którym podatnik powinien otrzymać zwrot opakowania.

Z kolei art. 106i ust. 5 ustawy o VAT reguluje terminy na wystawienie faktur z tytułu braku zwrotu opakowania. Jest to termin nie późniejszy niż siódmego dnia od określonego w umowie dnia zwrotu opakowania lub, jeżeli w umowie nie określono terminu zwrotu opakowania, sześćdziesiątego dnia od dnia wydania opakowania.

Brak zwrotu towaru a ewidencja na kasie fiskalnej

W związku z takim brzmieniem przepisów podatnik nabrał wątpliwości, czy ewidencjonując kaucję za opakowania zwrotne wydane do klientów detalicznych na kasie fiskalnej, będzie zobowiązany do podwyższenia kwoty opodatkowania w przypadku braku zwrotu opakowań o wysokość kaucji. W jego ocenie nie będzie takiego obowiązku, ponieważ art. 106i ust. 5 ustawy o VAT nie będzie miał zastosowania do sprzedaży detalicznej, a poza tym wnioskodawca, ewidencjonując wydania jedynie na kasie rejestrującej, nie ma możliwości ustalenia, kiedy upłynął termin 60 dni od dnia wydania opakowania, ponieważ ewidencjonuje wartości bez podziału na konkretne opakowania. Organ co prawda wskazał, że rozumie powyższe ograniczenia, jednak uznał, że w jego ocenie nie zwalniają one podatnika z podwyższenia podstawy opodatkowania. W konsekwencji pomimo ewidencjonowania na kasie rejestrującej w sposób bardzo uproszczony wydań i zwrotów opakowań oraz braku wystawiania faktur w związku ze sprzedażą detaliczną podatnik i tak powinien ustalić, o jaką kwotę ma podwyższyć zobowiązanie podatkowe.

Jak to zrobić?

W pierwszej kolejności Dyrektor KIS wskazał, że w sytuacji ewidencjonowania wydania opakowania jedynie w części niefiskalnej paragonu nie można mówić o zawarciu umowy w zakresie zwrotu opakowania, a zatem co do zasady klient detaliczny może zwrócić opakowanie w każdym momencie, a podatnik powinien je przyjąć. Idąc dalej, organ przyjął bardzo rygorystyczne stanowisko, oparte o literalną wykładnię przepisów, że skoro podatnik pobrał kaucję, której nie wliczył do podstawy opodatkowania, to powinien podwyższyć podstawę opodatkowania w terminie 60 dni od dnia wydania opakowania. W przypadku zwrotu opakowań po tym terminie podatnik będzie miał możliwość obniżenia podwyższonej wcześniej podstawy opodatkowania, ale powinien wykazać, że obniżenie dotyczy tych opakowań, za które wcześniej zostało dokonane podwyższenie podstawy. W tym celu podatnik będzie musiał wystawiać odpowiednie dokumenty wewnętrzne, ponieważ takich rozliczeń co do zasady nie można dokonywać na kasie fiskalnej.

Interpretacja przedstawia zatem bardzo rygorystyczne stanowisko, dlatego podatnicy, którzy sprzedają towar w opakowaniach zwrotnych na rzecz klientów detalicznych, powinni zastanowić się nad prowadzeniem ewidencji wydań i zwrotu opakowań albo uprościć rozliczenia i wliczać wartość opakowań zwrotnych do podstawy opodatkowania, tj. nie pobierać za nie zwrotnej kaucji.

Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.