Kiedy zapłacić VAT od wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw - wyrok TSUE

W 2016 r. do polskiego prawodawstwa wszedł tzw. pakiet paliwowy, zakładający szereg zmian w przepisach prawa podatkowego, których głównym celem było zapobieganie wyłudzeniom podatku VAT w wewnątrzwspólnotowym handlu paliwami ciekłymi, co ograniczałoby negatywne konsekwencje tego procederu dla funkcjonowania rynku paliw ciekłych. Przepisy miały uszczelnić podatek VAT oraz ograniczyć szarą strefę. W praktyce stały się jednak utrapieniem i powodem licznych problemów dla podatników prowadzących legalnie przedsiębiorstwa, którzy nie zamierzali unikać opodatkowania. Ostatecznie przepisy te trafiły do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który w wyroku z dnia 9 września 2021 r. rozstrzygnął sprawę C-855/19 o ich niezgodności z prawem Unii Europejskiej.

Przepisy krajowe

Zgodnie z art. 99 ust. 11 polskiej ustawy o VAT podatnicy muszą składać deklaracje w przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego paliw ciekłych o wysokości podatku należnego za okresy miesięczne w terminie do 5 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy. Oznacza to, że podatnik powinien prowadzić odpowiednią ewidencję i być w stanie na początku miesiąca wyliczyć należny podatek.

Z kolei art. 103 ust. 5a ustawy o VAT wskazuje, że w przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego paliw silnikowych wskazanych w ustawie akcyzowej podatnik musi obliczyć i wpłacić podatek w terminie 5 dni od dnia, w którym towary zostały wprowadzone do określonego we właściwym zezwoleniu miejsca odbioru lub w terminie 5 dni od dnia wprowadzenia do składu podatkowego z terytorium innego państwa, lub z chwilą przemieszczenia tych towarów na terytorium kraju, jeżeli nie są objęte procedurą zawieszenia poboru akcyzy.

Wyrok TSUE

Sprawa zawisła przed TSUE dotyczyła podatnika, który dokonał 20 nabyć wewnątrzwspólnotowych oleju napędowego o kodzie CN 27101943. Nabycia polegały na wprowadzeniu do składu towarów z terytorium innego państwa członkowskiego. Podatnik nie uiścił zobowiązania podatkowego w kwocie 1.530.766 zł w terminie 5 dni od wprowadzenia oleju oraz nie złożył odpowiedniej miesięcznej deklaracji. W konsekwencji organ podatkowy wezwał podatnika do natychmiastowej zapłaty podatku wraz z odsetkami. Ostatecznie sprawa trafiła do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który skierował pytanie prejudycjalne do TSUE w zakresie zgodności przepisów krajowych z prawem Unii Europejskiej.

TSUE w wyroku z dnia 9 września 2021 r., sprawa C-855/19, orzekł, że przepisy art. 69, 106 oraz 273 Dyrektywy VAT (dyrektywa Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r.) stoją na przeszkodzie przepisowi prawa krajowego (art. 103 ust. 5a ustawy o VAT), który zobowiązuje podatnika do zapłaty podatku VAT w związku z wewnątrzwspólnotowym nabyciem paliw, zanim ten podatek stanie się wymagalny.

TSUE podkreślił w szczególności, że obowiązujący art. 103 ust. 5a ustawy o VAT wymaga od podatnika zapłaty podatku, niezależnie od posiadania przez niego faktury lub upływu terminu, kiedy podatek staje się wymagalny, tj. z chwilą wystawienia faktury lub do 15 dnia miesiąca po dokonaniu dostawy. W efekcie Państwo Polskie korzystało z możliwości poboru zaliczek na podatek, który nie był jeszcze wymagalny, co jest niezgodne z przepisami Dyrektywy VAT.

Skutek wyroku TSUE

Wyrok TSUE został wydany w konkretnej sprawie i dopiero jego opublikowanie w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej spowoduje, że stanie się on częścią porządku prawnego UE, który powinien być respektowany także przez Polskę. Na chwilę obecną przepisy wprowadzone pakietem paliwowym nie tracą mocy, a podatnik co do zasady będzie mógł wybrać, jak chce rozliczyć podatek od wewnątrzwspólnotowego nabycia (w zależności od tego, co będzie dla niego korzystniejsze).

Podatnicy w związku z tym wyrokiem przesądzającym o niezgodności polskich przepisów z prawem Unii Europejskiej mogą domagać się zwrotu odsetek, które zapłacili w związku z brakiem możliwości rozliczenia podatku VAT należnego w terminie 5 dni.

Ponadto, pomimo że wyrok TSUE dotyczył tylko art. 103 ust. 5a ustawy o VAT, to jednak należałoby przyjąć, że ma on szerszy skutek. W szczególności w zakresie art. 17a ustawy o VAT definiującego płatnika podatku (zarejestrowany odbiorca lub podmiot prowadzący skład podatkowy) czy art. 99 ust. 11 dotyczącego obowiązku składania odpowiednich deklaracji podatkowych.

Kolejne kroki MF

Wyrok wydany przez TSUE jest źródłem sporych problemów dla Ministerstwa Finansów. Przepisy, które obowiązywały od 2016 r., były źródłem wpływów z podatku VAT. W związku z tym Ministerstwo Finansów już zapowiedziało, że wniesie do Komisji Europejskiej o wyrażenie zgody na dalsze stosowanie tych przepisów na zasadzie wyjątku. Taka zgoda wydawana jest najczęściej po kilku miesiącach, a do czasu jej uzyskania przez Polskę podatnicy mogą stosować zasady ogólne i rozliczać podatek VAT od takich nabyć w deklaracjach podatkowych, pomijając przepisy o pięciodniowym terminie.

Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.