Właściciel należności licencyjnych a rzeczywiste dysponowanie nimi

Opodatkowanie zagranicznych należności podatkiem u źródła staje się w ostatnich latach coraz bardziej problematycznym tematem. Przy opodatkowaniu podatkiem u źródła pod uwagę należy wziąć nie tylko krajowe ustawodawstwo, lecz także przepisy umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Sytuacji nie ułatwiły zmiany wprowadzone w podatku u źródła w 2019 r., wśród których za najważniejsze należy uznać wprowadzenie definicji beneficjenta rzeczywistego, wprowadzenie kategorii należytej staranności, zmianę zasad wypłaty podatku w przypadku płatności przekraczających 2 mln zł (regulacja była odkładana w czasie, a teraz ulegnie znaczącej zmianie w związku z wdrożeniem przepisów Polskiego Ładu). Jedna z ostatnich spraw przed Naczelnym Sądem Administracyjnym dotyczyła uznania zagranicznej organizacji zrzeszającej artystów i sprzedającej prawa autorskie do ich utworów za beneficjenta rzeczywistego otrzymywanych należności (wyrok z dnia 12 sierpnia 2021 r., sygn. akt II FSK 126/19).

Przedmiot sporu

Spór z polskim stowarzyszeniem filmowców dotyczył poboru podatku dochodowego od wypłat dokonywanych na rzecz meksykańskiej organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Polski podmiot specjalizował się w legalnym pozyskiwaniu dzieł twórców zagranicznych. W związku z tym nawiązał współpracę z meksykańską agencją zajmującą się dysponowaniem prawami autorskimi tamtejszych artystów. Taki model współpracy miał na celu ułatwienie sprzedaży praw autorskich. Następnie meksykański podmiot dzielił otrzymane wynagrodzenie pomiędzy artystów i wypłacał im należności. Wysokość wypłacanych środków mogła różnić się od tych, które podmiot meksykański otrzymywał od polskiego stowarzyszenia.

Polski podmiot wystąpił o interpretację Krajowej Izby Skarbowej, podnosząc, że w opisanym przypadku powinna mieć zastosowanie preferencyjna stawka podatku u źródła. W postępowaniu interpretacyjnym Dyrektor KIS nie podzielił stanowiska stowarzyszenia, wskazując, że polsko-meksykańska umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania uprawnia do zastosowania preferencyjnej stawki jedynie w sytuacji, gdy odbiorca należności jest także ich właścicielem. Natomiast w związku z faktem, iż meksykańska organizacja przekazuje następnie otrzymane wynagrodzenie konkretnym twórcom, zdaniem organu należy uznać, że nie jest właścicielem należności licencyjnych i wobec tego nie może korzystać z niższej stawki podatku u źródła. Organ wskazał, że meksykański podmiot nie jest beneficjentem rzeczywistym wypłacanych należności, ponieważ „nie dochodzi do trwałego, bezzwrotnego i definitywnego przysporzenia”.

Odpowiednie zapisy z polsko-meksykańskiej umowy UPO

Zgodnie z art. 12 ust. 2 polsko-meksykańskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania: „Należności licencyjne mogą być opodatkowane również w Umawiającym się Państwie, w którym powstają, i zgodnie z jego prawem, ale jeżeli odbiorca jest właścicielem należności licencyjnych, to wysokość podatku nie może przekroczyć 10 procent kwoty należności licencyjnych brutto”.

W toku postępowania dużą rolę odegrał art. 3 ust. 2 powyżej wspomnianej umowy, zgodnie z którym: „Przy stosowaniu niniejszej Konwencji przez Umawiające się Państwo, jeżeli z kontekstu nie wynika inaczej, każde określenie w niej niezdefiniowane będzie miało takie znaczenie, jakie ma ono w odniesieniu do podatków, do których ma zastosowanie niniejsza Konwencja, zgodnie z ustawodawstwem danego Państwa obowiązującym w danym czasie (…)”. W konsekwencji takich zapisów umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania organ podatkowy w interpretacji odwołał się do definicji legalnej „rzeczywistego właściciela” wynikającej z art. 4a pkt 29 ustawy o CIT.

Stanowisko NSA

W wyroku z dnia 12 sierpnia 2021 r., sygn. akt II FSK 126/19, NSA wskazał, że w postępowaniu interpretacyjnym organ podatkowy źle zinterpretował art. 3 ust. 2 polsko-meksykańskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, ponieważ zgodnie z tym przepisem w pierwszej kolejności powinny być brane pod uwagę definicje i określenia wynikające z umowy, a dopiero wobec braku jakiejś definicji powinno się odwoływać do krajowych aktów prawnych. Takie podejście jest też zgodne z hierarchią aktów prawnych, w której krajowe ustawy mają niższą pozycję niż obowiązujące umowy międzynarodowe. Tym samym, NSA potwierdził wcześniejsze stanowisko WSA w tej sprawie i wskazał, że na gruncie polsko-meksykańskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania właścicielem należności licencyjnych jest podmiot mający prawo do dysponowania należnościami licencyjnymi w znaczeniu rzeczywistym, a nie jedynie formalnym. NSA podkreślił, że takie rozumienie przepisów jest zgodne z wykładnią celowościową, ponieważ nie sprzyja powstawaniu sztucznych struktur z wykorzystaniem pośredników, których jedynym zadaniem byłoby korzystanie z preferencyjnej stawki podatku w innym kraju. NSA zaznaczył, że w tym przypadku nie dojdzie do transferu należności do innych jurysdykcji, ponieważ organizacja przekazuje tantiemy jedynie meksykańskim artystom.

Ponadto NSA potwierdził, że organizacje takie jak stowarzyszenie filmowców czy meksykańska organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi nie są sztucznymi podmiotami, lecz podmiotami utworzonymi w konkretnym celu, jakim jest ochrona praw autorskich. W szczególności takich organizacji nie można uznać za pośredników funkcjonujących w sztucznej strukturze. Ponadto taka organizacja nie może być porównywana do statusu zastępcy (agenta), podmiotu nominowanego (nominee) czy spółek podstawionych (conduit company).

Podsumowując, należy zaznaczyć, że podejście NSA jest korzystne dla podatników, ponieważ jest zdroworozsądkowe i promuje realne struktury biznesowe.

Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.