Tarcza 4.0. Co się zmienia?

Tarcza antykryzysowa w wersji 4.0 została uchwalona przez Sejm RP. Teraz projektem zajmie się Senat. Ustawa zawiera wiele zmian dotyczących prawa pracy m.in. pracy zdalnej, odpraw pracowniczych, zasiłku opiekuńczego, czy wykorzystania zaległego urlopu. Tomasz Czerkies, radca prawny firmy ADP wyjaśnia pojawiające się wątpliwości i odpowiada na najważniejsze pytania.

1. Kiedy pracodawca może zlecić pracę zdalną?

W świetle nowej ustawy, pracodawca może wysłać pracownika na tzw. home office, jeśli pozwala na to rodzaj pracy i o ile pracownik ma takie umiejętności i zdolności techniczne. Dodatkowo, musi on mieć odpowiednie warunki w miejscu, w którym praca ma być świadczona. Warto jednak pamiętać, że z pracy zdalnej możemy również zostać wezwani z powrotem do biura.

2. Czy pracownik może wykorzystywać do pracy prywatny sprzęt? Czy należy mu się za to rekompensata?

W trakcie home office możemy używać prywatnych sprzętów, jeśli zapewniają one ochronę informacji poufnych. Dodatkowo, pracodawca może polecić pracownikom prowadzenie „dziennika” wykonywanych czynności, który będzie zawierał opis wykonanych obowiązków, a także datę i czas ich wykonania. Z nowych zasad wynika, że pracodawca musi zapewnić pracownikowi sprzęt do pracy. Nie jest jednak jasne, czy i na jakich zasadach możemy domagać się rekompensaty za korzystanie z prywatnych komputerów. Zasady te powinny być uregulowane bezpośrednio przez pracodawcę.

3. Czy pracodawca może wysłać pracownika na urlop bez jego zgody?

Pracodawca może udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego, w terminie przez siebie wskazanym również w przypadku, gdy ten ma niewykorzystane dni urlopowe z 2019 roku bądź lat wcześniejszych. Jednostronna decyzja pracodawcy może obejmować maksymalnie 30 dni urlopu

4. Czy wysokość odpraw dla zwolnionych w czasie pandemii może być zmniejszona?

Niestety, jak wynika z zapisów ustawy, w okresie epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego wysokość odprawy, odszkodowania czy innych świadczeń pieniężnych wypłacanych w związku z rozwiązaniem umowy o pracę rzeczywiście może być niższa, jeśli u pracodawcy nastąpił spadek obrotów lub istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń. Warto dodać, że definicje spadku obrotów lub istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń są również określone w ustawie.

5. Jak interpretować „istotne obciążenie funduszu wynagrodzeń”?

O istotnym wzroście obciążenia mówi się, gdy iloraz kosztów wynagrodzeń pracowników i przychodów ze sprzedaży i towarów – w wybranym miesiącu, ale nie wcześniej niż przed 1 marca 2020 roku – wzrośnie o co najmniej 5 proc. w porównaniu do ilorazu tych wartości z miesiąca poprzedzającego (miesiąc bazowy). Udział kosztów wynagrodzeń w przychodach musi we wskazanym miesiącu wynosić więcej niż 30 proc. Taka sytuacja daje pracodawcy możliwość obniżenia czasu pracy pracowników maksymalnie o 20 proc. czy też obniżenie jego wynagrodzenia maksymalnie o 50 proc. przez objęcie pracownika postojem ekonomicznym.

6. Jak rozwiązana została kwestia dofinansowania z FGŚP?

W kwestii dofinansowania do wynagrodzeń pracowników został teraz doprecyzowany sposób liczenia spadku obrotów, obecnie jest on liczony od 1 stycznia 2020 roku. Dofinansowanie przysługuje obecnie także przedsiębiorcom, którzy nie wprowadzili przestoju czy nie obniżyli wymiaru czasu pracy. Obejmuje połowę wysokości wynagrodzeń pracowników, jednak nie może to być więcej niż 40 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia według GUS.

7. Czy pojawiają się jakieś zmiany związane zasiłkiem opiekuńczym?

Zasiłek opiekuńczy będzie wypłacany do 28 czerwca tego roku. Mają do niego prawo również rodzice, którzy nie zdecydują się na posłanie dziecka do żłobka, przedszkola czy szkoły, nawet pomimo faktu, że te placówki już przyjmują dzieci.

8. Czy pracodawca może zawiesić funkcjonowanie ZFŚS i wypłacanie świadczeń socjalnych?

Jak wynika z ustawy, jeśli przedsiębiorca w czasie epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego, odnotował spadek obrotów gospodarczych lub istotne obciążenie funduszu wynagrodzeń, rzeczywiście może zawiesić funkcjonowanie Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Wstrzymane mogą zostać również wypłaty świadczeń urlopowych czy dokonywanie odpisu podstawowego na ten Fundusz. Natomiast, jeśli wysokość odpisu w danej firmie była wyższa niż wynikało to z obowiązujących przepisów, to wówczas stosuje się wysokość odpisu wynikającą z ustawy.

Tomasz Czerkies jest związany z ADP Polska od 2007 roku. Jako radca prawny zajmuje się opracowywaniem ekspertyz, sporządzaniem opinii prawnych, reprezentowaniem firmy w kontaktach z organami państwowymi, jak również klientami oraz identyfikowaniem zmian prawnych. Na co dzień specjalizuje się w problematyce prawa pracy, prawa cywilnego, prawa podatkowego, ochrony danych osobowych i ubezpieczeń społecznych, a także w zagadnieniach związanych z zatrudnieniem i relacjami między pracodawcą a pracownikiem.