Działalność towarzystw naukowych zagrożona

Ponad 300 istniejących w Polsce towarzystw naukowych nie ma uregulowanego statusu, a gotowy projekt ustawy już od pięciu lat czeka na rozpatrzenie. Nowe przepisy są niezbędne w procesie budowy społeczeństwa opartego na wiedzy – przekonuje prof. Michał Kleiber, prezes Polskiej Akademii Nauk.

 – Przyjmowanie tej ustawy trwa od wielu lat. Została już parę lat temu zaproponowana, otarła się o parlament, ale nie przeszła nawet przez komisję. W tej chwili projekt jest w rękach Rady Towarzystw Naukowych, która działa przy prezydium PAN. W każdej chwili jest możliwe, żeby do tego projektu wrócić, ale do tego jest potrzebna wola polityczna, której ja dzisiaj nie dostrzegam. Jest obawa przed kosztami, które miałoby to za sobą pociągać, ale koszty są minimalne, a jednocześnie zyski duże – podkreśla prof. Michał Kleiber.

Projekt Ustawy o towarzystwach i stowarzyszeniach naukowych, zawierający definicje określające zakres i formy działalności towarzystw naukowych, a także zaproponowane przez resort nauki zmiany przepisów o finansowaniu nauki, powstał w 2008 roku. Ustawa miała m.in. poprawić sytuację towarzystw naukowych i zwiększyć ich wpływ na rozwój polskiej nauki. Projekt mówił także o sposobach ich finansowania, dając możliwość wsparcia zarówno z budżetu na naukę, jak i przez jednostki samorządu terytorialnego.

 – Samorządy często chcą wspomóc towarzystwa naukowe, ale nie mają możliwości prawnych. To jest sytuacja paradoksalna – mówi prof. Michał Kleiber. – Nie znaleźliśmy sposobu na prawidłowe wprowadzenie towarzystw naukowych do porządku prawnego.

Polskie Towarzystwa naukowe funkcjonują na podstawie ustawy o stowarzyszeniach z 1989 roku, a ta, jak przekonuje profesor, jest nieadekwatna do ich specyfiki.

 – Towarzystwa naukowe w Polsce są niedoceniane. Mimo że mają kilkuset letnią tradycję, a wiele z nich było jednymi z pierwszych w Europie, mimo że one dzisiaj mobilizują kilkaset tysięcy osób, ciągle nie ma dobrych regulacji, które by normowały ten ważny sektor – podkreśla w rozmowie z Agencją Informacyjną Newseria prof. Michał Kleiber. – A to jest klucz do tego, żebyśmy uwierzyli, że nauka może być ważnym elementem modernizacji kraju. Towarzystwa naukowe mają wielkie zadanie, jeśli chodzi o upowszechnianie wyników badań, są niezbywalnym elementem rozwoju cywilizacyjnego.

Wyjaśnia, że aby uregulować status towarzystw, można przyjąć ustawę o towarzystwach naukowych lub znowelizować ustawę o samorządzie gminnym, powiatowym czy wojewódzkim.