Nastolatki w Polsce mogą wykonywać prace wakacyjne. Jednak warunki są ściśle określone

Małoletni w Polsce mogą wykonywać prace sezonowe, jednak są to ściśle określone branże i zajęcia. Zatrudnienie nastolatków, którzy ukończyli 16. rok życia, jest obłożone pewnymi ograniczeniami, głównie przez wzgląd na ochronę życia i zdrowia małoletnich. – Na pewno prace przy sprzedaży alkoholu i papierosów czy przy obsłudze urządzeń mechanicznych to są prace, których co do zasady małoletni wykonywać nie może – mówi Aleksandra Zagajewska z Państwowej Inspekcji Pracy.

Lato to szczyt prac sezonowych, na których chcą zarobić także małoletni mający wolne od szkoły. To popularna forma spędzania wakacji wśród młodych osób, którzy łączą w ten sposób przyjemne z pożytecznym. Ożywienie na rynku ofert prac wakacyjnych widoczne było już w maju. Jak wynika z zestawienia firmy Personnel Service, wśród najczęściej poszukiwanych zawodów wiele było związanych z turystyką, organizacją imprez, gastronomią, ale też rolnictwem. Pracodawcy najchętniej chcieli zatrudnić m.in. kelnerów, animatorów, pomocników do prac ogrodniczych i rolniczych. Poszukiwali także pracowników do hoteli, małej gastronomii, obsługi festiwali czy sprzedawców. Zatrudnienie małoletniego jest często dla pracodawcy atrakcyjną opcją, ale niesie ona ze sobą pewne ograniczenia, przede wszystkim wiekowe.

– Jeżeli młoda osoba chce sobie dorobić w wakacje, musi mieć skończone 16 lat i może być zatrudniona wyłącznie do prac lekkich, czyli takich, które nie narażają życia czy zdrowia młodocianego, nie wiążą się z pracą w ekstremalnych warunkach, z narażeniem na czynniki szkodliwe lub przy urządzeniach mechanicznych – wymienia w rozmowie z agencją informacyjną Newseria Biznes Aleksandra Zagajewska.

Prace, których nie powinien podejmować nastolatek, są związane przede wszystkim z wysiłkiem i wysokimi temperaturami, zatrudnienie nie powinno negatywnie wpłynąć na zdrowie psychiczne i fizyczne małoletniego, a także zagrażać jego życiu. To głównie prace dotyczące obsługi urządzeń mechanicznych, ale także przy sprzedaży używek takich jak alkohol czy papierosy.

Młodsi nastolatkowie, przed ukończeniem 16. roku życia, także mogą podjąć zatrudnienie, ale wyłącznie w określonych branżach: kulturalnej, artystycznej, sportowej i reklamowej. Pracodawca prowadzący działalność w tych obszarach może zlecić wykonanie pracy lub innych zajęć zarobkowych dziecku przed ukończeniem 16. roku życia, jeśli uzyska zgodę rodzica lub opiekuna oraz zezwolenie właściwego inspektora pracy.

– Pracodawca, który zatrudnia młodocianego, musi mieć opracowany wykaz prac lekkich, do których może zatrudnić młodocianego. Wykaz jest opracowywany w uzgodnieniu z lekarzem medycyny pracy i musi być zatwierdzony przez okręgowego inspektora pracy – wyjaśnia ekspertka Państwowej Inspekcji Pracy.

Małoletni, podobnie jak starsi pracownicy, przed podjęciem pracy muszą być poddani badaniom lekarskim. Potrzebują orzeczenia lekarskiego o tym, że są zdolni do wykonywania danej pracy.

– Małoletni jest pod szczególnym kloszem ochronnym ustawodawcy, w związku z tym na pewno musi być przeszkolony w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, co musi się wiązać z tym, że uzyskuje zaświadczenie o ukończeniu szkolenia – mówi Aleksandra Zagajewska. – Oczywiście musi być zawarta umowa, czy to jest umowa o pracę, czy umowa cywilnoprawna. Umowa o pracę zawsze musi być na piśmie, umowa-zlecenie dla celów dowodowych też powinna być na piśmie. Młodociany, który nie ma jeszcze ukończonych 18 lat, a ma skończone 13, ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych. I o ile umowę o pracę do wykonywania prac lekkich może podpisać, o tyle zawsze opiekun prawny może zakwestionować zawarcie tej umowy. Natomiast przy umowach cywilnoprawnych zawsze konieczna jest zgoda opiekuna prawnego.

Prawo ogranicza również liczbę godzin, które nastolatek może każdego dnia poświęcić na pracę zarobkową. To 7 godz. na dobę i 35 godzin tygodniowo. Nawet pracując sezonowo, osoba taka ma prawo do urlopu.

– Co jest ważne, młodociany ma zapewniony co najmniej 14-godzinny odpoczynek dobowy, czyli przerwa nocna musi obejmować co najmniej 14 godzin, a także co najmniej 48-godzinny odpoczynek tygodniowy obejmujący niedzielę – tłumaczy ekspertka. – Jeżeli młodociany pracuje w ciągu doby dłużej niż 4,5 godz., oprócz standardowej 15-minutowej przerwy na 8 godz. pracy przysługuje mu dodatkowe pół godziny przerwy.

Młodociany nie może też wykonywać pracy w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej.