Mówi: | prof. Grit Hein |
Firma: | Uniwersytet w Würzburgu |
Empatii można się nauczyć przez obserwowanie innych empatycznych osób. Środowisko społeczne może też wpłynąć na jej utratę
Nie tylko dzieci, ale również osoby dorosłe mogą się nauczyć empatii. Badanie Uniwersytetu w Würzburgu udowadnia, że umiejętność współodczuwania może być przekazywana społecznie. Ten proces jest uruchamiany przez obserwację innych empatycznych osób. Stworzenie empatycznego środowiska może więc wzmocnić prospołeczne zachowania. Ale jest też druga strona medalu – przebywanie w nieempatycznym otoczeniu może zmniejszyć poziom współodczuwania.
– Celem naszego badania było ustalenie, czy ludzie dorośli mogą się uczyć empatii od innych. Wiemy, że jest to możliwe u małych dzieci, które uczą się empatii od swoich głównych opiekunów, na przykład rodziców. W naszym badaniu chcieliśmy się przekonać, czy ma to zastosowanie również do osób dorosłych oraz czy dorośli mogą się uczyć empatii od nieznajomych – tłumaczy w rozmowie z agencją Newseria Biznes prof. Grit Hein z Uniwersytetu w Würzburgu.
Społeczne przekazywanie empatii oparte jest na procesie uczenia się, który uruchamia się poprzez obserwację empatycznych reakcji innych. Zgodnie z teorią uczenia się przez obserwację ludzie uczą się na podstawie różnic między reakcjami empatycznymi, które obserwują u innych, a tymi, które spodziewają się zobaczyć. Niedopasowanie między obserwowanymi i oczekiwanymi reakcjami generuje tak zwane błędy przewidywania obserwacyjnego, które powodują zmiany w działaniach związanych z uczeniem się.
– Uczestnikom badania pokazaliśmy film, w którym widzieli dłoń poddawaną bodźcom bólowym. Były to bodźce, jakich uczestnicy sami wcześniej doświadczyli. Nie mówimy tu o niczym drastycznym, ale niewielkim, spiczasto zakończonym przedmiocie wystrzelonym w kierunku palca z pewną siłą, powodującym nieprzyjemne, bolesne uczucie. Nagranie obserwowali nasi uczestnicy, którzy mieli za zadanie określić stopień empatii, jaką odczuwali wobec przedstawionych w nim osób – mówi prof. Grit Hein.
W czterech badaniach uczestnicy najpierw obejrzeli filmy i wskazali na skali oceny własne odczucia podczas tego doświadczenia. Po wystawieniu oceny pokazano im empatyczne lub nieempatyczne reakcje innych osób na te same filmy. Na koniec uczestnicy ponownie ocenili swoją empatię.
– W wyniku badania stwierdziliśmy, że nawet ludzie dorośli odczuwają większą empatię, kiedy widzą osobę empatyczną, a gdy mają do czynienia z osobami wykazującymi brak empatii, ich własna empatia słabnie. Dotyczy to nie tylko oceny subiektywnej opartej na odpowiedziach respondentów, ale potwierdza się również w aktywności mózgu – wskazuje badaczka Uniwersytetu w Würzburgu.
Podczas badania zbadano również aktywność mózgu za pomocą funkcjonalnego obrazowania rezonansu magnetycznego. Pozwoliło to zaobserwować zmiany w przedniej części mózgu. Za pomocą modeli matematycznych zespół wykazał, że zmiany empatii opierają się na rzeczywistym uczeniu się, a nie na naśladowaniu czy zadowalaniu innych.
– Badania mózgu potwierdziły, że przy reakcjach na ból innych osób empatia uczestników rosła, kiedy obserwowali oni osoby empatyczne, i malała, kiedy patrzyli na osoby niewykazujące empatii – zauważa prof. Grit Hein. – Jest wiele różnych czynników wpływających na poziom odczuwanej empatii. Co ważne, nasze badanie wskazuje, że uczenie się odgrywa tutaj istotną rolę.
Empatia odgrywa kluczową rolę w budowaniu więzi altruistycznych i spójności społecznej. Wyniki badania podkreślają potencjał kształtowania zdolności empatycznych u dorosłych poprzez odpowiednie modele.
– Na zdolność odczuwania empatii u dzieci wpływ ma kontekst społeczny: opiekunowie, szkoła, przedszkole i wiele innych czynników. Jak wynika z badania, również na późniejszym etapie życia w odpowiednim otoczeniu społecznym możemy się uczyć empatii i ją rozwijać. Może się jednak zdarzyć, że pozbawione empatii otoczenie społeczne prowadzi do utraty empatii – wyjaśnia badaczka.
Z badania przeprowadzonego przez prof. Williama Chopika z Michigan State University wynika, że w rankingu empatii Polska wypada na trzecim miejscu od końca. Najmniej empatycznym krajem okazała się Litwa. Generalnie kraje Europy Wschodniej wypadły źle – stanowią większość w ostatniej dziesiątce. Tymczasem atmosfera pozbawiona empatii wpływa na całe społeczności. W miejscu pracy może na przykład sprawić, że pracownicy będą mniej troskliwi i mniej skłonni do myślenia o innych.
– Badanie pokazuje, że możemy wpływać na empatię innych ludzi. Jeśli stworzymy empatyczne środowisko w naszych szkołach i społecznościach, jest większa szansa na to, że ludzie będą się wykazywać empatią i współpracować. Jeśli mamy do czynienia z wieloma pozbawionymi empatii wzorcami, my również możemy ją utracić. Empatii można się więc oduczyć – osoby początkowo wykazujące empatię tracą ją na podstawie swoich obserwacji i wyciąganych z nich wniosków – podkreśla prof. Grit Hein.
Czytaj także
- 2025-04-18: Rzecznik MŚP: Obniżenie składki zdrowotnej to nie jest szczyt marzeń. Ideałem byłby powrót do tego, co było przed Polskim Ładem
- 2025-04-09: Sejmowa Komisja Zdrowia ciągle czeka na projekt ustawy o reformie szpitali. Po raz trzeci nie został zatwierdzony przez rząd
- 2025-04-04: Spada spożycie alkoholu wśród młodzieży. Coraz mniej nastolatków wskazuje na jego łatwą dostępność
- 2025-04-02: Cyfrowa transformacja wymaga od liderów biznesu nowych kompetencji. Wśród nich kluczowe są otwartość na zmianę i empatia
- 2025-02-28: Polsko-brytyjska współpraca gospodarcza nabiera rozpędu. Dobre perspektywy dla wspólnych projektów energetycznych i obronnych
- 2025-03-12: Dostęp do wysoko wykwalifikowanej kadry przyciąga do Polski inwestorów. Kluczowymi partnerami stają się firmy z Wielkiej Brytanii
- 2025-02-28: Samotność coraz bardziej dotyka Polaków. Dla 90 proc. z nich problemem są też narastające podziały
- 2025-02-27: Malwina Wędzikowska: W dżungli przez miesiąc rewidowałam swoje życie. Przehulałam dużo czasu na toksycznych ludzi
- 2025-02-17: Cła Trumpa uderzają w Europę. UE zapowiada reakcję, ale wciąż nie wypracowała wspólnej strategii
- 2025-02-26: Przez brak więzi z rodzicami dziecko szuka wsparcia w smartfonie. Psychiatrzy ostrzegają przed taką pułapką
Kalendarium
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii

Jedynka Newserii

Polityka

PE przedstawił swoje priorytety budżetowe po 2027 roku. Wydatki na obronność kluczowe, ale nie kosztem polityki spójności
Parlament Europejski przegłosował w tym tygodniu rezolucję w sprawie priorytetów budżetu UE na lata 2028–2034. Europosłowie są zgodni co do tego, że obecny pułap wydatków w wysokości 1 proc. dochodu narodowego brutto UE-27 nie wystarczy do sprostania rosnącej liczbie wyzwań, przed którymi stoi Europa. Mowa między innymi o wojnie w Ukrainie, trudnych warunkach gospodarczych i społecznych oraz pogłębiającym się kryzysie klimatycznym. Eurodeputowani zwracają też uwagę na ogólnoświatową niestabilność, w tym wycofywanie się Stanów Zjednoczonych ze swojej globalnej roli.
Infrastruktura
Odbudowa Ukrainy pochłonie setki miliardów euro. Polskie firmy już teraz powinny szukać partnerów, nie tylko w kraju, ale i w samej Ukrainie

Według stanu na koniec 2024 roku odbudowa Ukrainy wymagać będzie zaangażowania ponad pół biliona euro, a Rosja wciąż powoduje kolejne straty. Najwięcej środków pochłoną sektory mieszkaniowy i transportowy, ale duże są także potrzeby energetyki, handlu czy przemysłu. Polski biznes wykazuje wysokie zaangażowanie w Ukrainie, jednak może ono być jeszcze wyższe w procesie odbudowy. Zdaniem wiceprezesa działającego w tym kraju Kredobanku należącego do Grupy PKO BP firmy powinny szukać partnerów do udziału w odbudowie i w Polsce, i w Ukrainie.
Polityka
Europoseł PiS zapowiada walkę o reparacje wojenne dla Polski na forum UE. Niemiecki rząd uznaje temat za zamknięty

Nowy kanclerz Niemiec Friedrich Merz podczas konferencji prasowej w Polsce ocenił, że temat reparacji wojennych w relacjach polsko-niemieckich jest prawnie zakończony. Nie zgadza się z tym europoseł PiS Arkadiusz Mularczyk, który chce do tego tematu wrócić na forum UE. Przygotowana za rządów PiS publikacja „Raport o stratach poniesionych przez Polskę w wyniku agresji i okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej” szacuje straty na ponad 6,2 bln zł.
Partner serwisu
Szkolenia

Akademia Newserii
Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.