Gospodarowanie odpadami nieodłącznym elementem strategii firm. Brak jasnych przepisów utrudnia ich działania

Odpowiedzialne gospodarowanie odpadami stanowi integralną część biznesu, a działania w tym obszarze coraz częściej wchodzą w skład strategii ESG. Opóźniające się wdrożenie systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP) zgodnego z wymogami Unii Europejskiej stawia jednak przed polskimi przedsiębiorstwami wiele wyzwań.

– Gospodarowanie odpadami jest integralną częścią w biznesie, ponieważ jak patrzymy na nasz raport dobrych praktyk, który Forum Odpowiedzialnego Biznesu wydaje od 25 lat, to praktyki z tym związane dość często pojawiają się u różnych przedsiębiorstw. Nie jestem w stanie podać procentowo, ile one zajmują przestrzeni, ale są dość istotnym elementem wielu podmiotów, które są u nas zrzeszone – mówi agencji Newseria dr Daniel Kiewra, ekspert ds. klimatu i energii w Forum Odpowiedzialnego Biznesu.

Według danych z raportu przygotowanego przez FOB „Odpowiedzialny biznes w Polsce 2024” w obszarze środowiska znalazło się ponad 200 dobrych praktyk. Jedną z kategorii zgłaszanych inicjatyw jest właśnie gospodarka obiegu zamkniętego. Wśród dobrych praktyk z tej kategorii znalazły się m.in. GOZ w operacjach magazynowych, zawracanie obiegu folii, rozbiórka selektywna nieruchomości, punkty zbiórki e-odpadów, recykling folii i kartonów w magazynach, ograniczanie marnowania żywności.

– Gospodarowanie musi być częścią modelu całego biznesu, organizacji, która go wdraża. To nie może być element stojący z boku, traktowany jako dodatek. To musi być integralna część modelu biznesowego, najlepiej modelu transformowanego w nowym kierunku – odpowiedzialności środowiskowej, społecznej, zarządczej. Ma być oparty przede wszystkim na wiedzy, na danych, na doświadczeniach innych podmiotów – nie tylko biznesowych, ale NGOs-ów, think tanków czy organizacji samorządowych – ale oparty na twardych danych i na wpisaniu tego działania w szerszy kontekst długoterminowy – ocenia dr Daniel Kiewra.

Ekspert alarmuje, że nie może być to działanie jednorazowe, tylko powinno się wpisywać w długofalową strategię całej organizacji. Wszystko po to, aby działania z zakresu gospodarowania odpadami były efektywne, a tym samym realizowały cele ESG stawiane przez Wspólnotę. Regulacje są – zdaniem eksperta – jednym z najpoważniejszych wyzwań stojących przed firmami. Mowa o regulacjach i celach związanych z postępowaniem z odpadami – ilością tych zbieranych, zakresem ich selekcjonowania i ponownego wykorzystania w obiegu gospodarczym.

– Realizacja tych wszystkich celów, jeśli nadal nie mamy krajowych implementacji, krajowego ROP-u, bo cały czas się na jego temat spieramy ze stroną rządową, to jest wyzwanie, jak w tym obecnym modelu funkcjonować i jak on się zmieni. Aby można było realizować te cele, które Unia stawia przed biznesem, konieczna jest oczywiście stabilność całego systemu, regulacji, stabilność modelu oraz jego rozliczalność, czyli kto za co odpowiada, jak są wyceniane wszystkie elementy i jaka jest odpowiedzialność poszczególnych partnerów, interesariuszy tego systemu – tłumaczy ekspert ds. klimatu i energii w Forum Odpowiedzialnego Biznesu.

Wdrożenie systemu ROP w Polsce pierwotnie zostało zaplanowane na 2023 rok, jednak wciąż się opóźnia. Trwają prace nad nowelizacją ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, a planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to III kwartał 2025 roku. Wśród najważniejszych założeń nowego systemu ROP można wymienić m.in. wprowadzenie opłaty opakowaniowej, powierzenie kluczowych ról instytucjom publicznym, likwidację obecnego systemu DPR/EDPR od 2028 roku i zastąpienie go nowymi mechanizmami sprawozdawczymi, ułatwienia dla przedsiębiorców, w tym uproszczenie opłat, integrację przepisów z ustawą o obowiązkach przedsiębiorców z 2001 roku czy też dostosowanie bazy BDO (Baza Danych Odpadowych) do nowych wymogów.

– Mówi się, że czynnikami, które biznes „zmuszają” do działań, są przede wszystkim regulacje, ale nie zapominajmy też, że duży nacisk idzie ze strony konsumentów, zwłaszcza młodego pokolenia, które jest coraz bardziej świadome oddziaływania swojego i oddziaływania biznesu na otaczające nas środowisko. Ci młodzi ludzie wymagają nowego podejścia, bardziej odpowiedzialnego, bardziej dbającego o otaczające nas środowisko, korzystania w odpowiedzialny sposób z zasobów, żeby one starczyły nie tylko na najbliższą dekadę czy kilka dekad, ale też dla przyszłych pokoleń – mówi ekspert FOB. – To jest może trywialne, bo wszyscy ten slogan powtarzają, że Ziemię mamy jedną, ale to jest prawda: Ziemię mamy jedną i powinniśmy o nią dbać tak jak o własny dom, dbać o środowisko, w którym funkcjonujemy, o jego bioróżnorodność, gospodarkę wodną, o to, żeby optymalnie wykorzystywać w sposób zrównoważony te zasoby, którymi dysponujemy.

Ekspert jest przekonany, że bez odpowiedzialnego gospodarowania odpadami biznes nie może nazwać siebie odpowiedzialnym. Ważną motywacją są jednak możliwe do osiągnięcia oszczędności.

– Odpady nie powinny zostać wyrzucane na śmietnik, powinny wracać do obiegu, powinny być ponownie wykorzystywane, żebyśmy nie tracili nadmiernie zasobów, które i tak konsumujemy w bardzo dużych ilościach. To pozwoli biznesowi z jednej strony zaoszczędzić na kosztach, również środowiskowych, tych alternatywnych, które biznes musi ponosić i które potem raportuje w ramach swoich sprawozdań zrównoważonego rozwoju – wyjaśnia dr Daniel Kiewra.