Mówi: | dr hab. Krzysztof Koźmiński, radca prawny i partner w kancelarii Jabłoński Koźmiński, prezes Fundacji Laboratorium Prawa i Gospodarki dr Michał Jabłoński, adwokat, partner w kancelarii Jabłoński Koźmiński, wiceprezes Fundacji Laboratorium Prawa i Gospodarki |
Przepisy dotyczące opłaty reprograficznej mogą być niezgodne z polskim i unijnym prawem. Projekt ustawy o uprawnieniach artysty zawodowego budzi wątpliwości prawników
Projekt ustawy o uprawnieniach artysty zawodowego to bubel prawny – alarmują prawnicy. Na początku czerwca zakończyły się konsultacje dotyczące propozycji przygotowanych przez Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu. Zgodnie z deklaracjami projektodawcy rozwiązania w nim zawarte mają służyć najmniej zarabiającym ludziom sztuki. Środki mają pochodzić z opłaty reprograficznej ściąganej od elektroniki. – Bardziej przypomina to zbiorową zrzutkę na artystów, niemającą jednak oczywistego związku z ponoszonymi przez nich stratami – podkreślają eksperci Fundacji Laboratorium Prawa i Gospodarki. Ich zdaniem konstrukcja tych przepisów za bardzo ingeruje w tę sferę działalności gospodarczej i chce zawładnąć w sposób urzędniczy działalnością artystów. Na mocy ustawy powstaną bowiem nowe instytucje z poważnymi uprawnieniami władczymi.
– Projektodawca planuje w sposób „twardy", za pomocą ustawy oraz nowych mechanizmów o charakterze publiczno-prawnym, wkroczyć w sferę do tej pory nieuregulowaną – tłumaczy w rozmowie z agencją Newseria Biznes dr hab. Krzysztof Koźmiński, radca prawny, partner w kancelarii Jabłoński Koźmiński, prezes Fundacji Laboratorium Prawa i Gospodarki. – Mimo że projektodawca w uzasadnieniu argumentuje, że jest to rozwiązanie nowatorskie i bezpieczne, wskazuje też na inspirowanie się doświadczeniami zagranicznymi, przede wszystkim Anglią, w której funkcjonują tzw. QUANGOs, czyli quasi administrative organizations (bodies), czyli podmioty oddolne, samorządne, które wykonują funkcję władzy publicznej. W rzeczywistości będziemy mieli do czynienia z nową biurokracją, nowymi urzędami, skomplikowanymi procedurami, nowymi etatami urzędniczymi i kosztami, które trzeba będzie ponieść.
Polska Izba Artystów ma być podporządkowana ministrowi kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, a zatem czynnemu politykowi. Zgodnie z projektem ustawy izba będzie urzędem skupiającym około 40 etatów, kolegialną i rozbudowaną radą, z prawem wydawania decyzji administracyjnych, a także m.in. prowadzenia systemu teleinformatycznego. Będą w nim zbierane i aktualizowane dane dotyczące imienia, nazwiska, PESEL-u, ale także miejsca zamieszkania artysty, a nawet jego przychodów uzyskiwanych z wykonywanej działalności.
Poza tym autorzy projektu przewidują, że Polska Izba Artystów stanowić będzie rodzaj „czapy” nad tzw. organizacjami reprezentatywnymi, zrzeszającymi artystów.
– Istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że za pomocą tych projektowanych rozwiązań władza publiczna wkroczy dalej, niż powinno mieć to miejsce zgodnie z normami konstytucyjnymi – przestrzega dr hab. Krzysztof Koźmiński. – Stawiam tezę, że ten projekt jest niezgodny nie tylko z szeregiem polskich uregulowań ustrojowych, takich jak np. zasada proporcjonalności, zasada ochrony i nieingerencji nadmiernej w prawo własności, a także reguł konstytucyjnych, m.in. zasadą wolności działalności gospodarczej oraz zasadą społecznej gospodarki rynkowej. Rodzi również niebezpieczeństwo polityzacji sfery kultury i aktywności artystycznej.
Jeden z budzących wątpliwości zapisów dotyczy opłaty reprograficznej odprowadzanej od urządzeń mogących służyć kopiowaniu i rozpowszechnianiu utworów artystów. To przede wszystkim tablety, komputery, dekodery czy laptopy, choć zgodnie z proponowanymi przepisami lista takich urządzeń będzie mogła być zmieniona w drodze rozporządzenia, podobnie jak wysokość opłaty. Mogą się więc na niej znaleźć także smartfony.
– Zgodnie z wymogami polskiej konstytucji, jeżeli władza publiczna wkracza w drodze podatków, danin czy innych opłat o charakterze publiczno-prawnym w nasze prawa i wolności majątkowe, powinno mieć to miejsce w drodze ustawy, a nie rozporządzenia – podkreśla prezes Fundacji Laboratorium Prawa i Gospodarki.
Ekspert zwraca uwagę na fakt, że prawo unijne dopuszcza doliczanie opłaty do elektroniki, na co powołuje się ustawodawca, ale wyłącznie jako formy rekompensaty, nie zaś należności o charakterze daniny solidarnościowej.
– Konstrukcja opłaty reprograficznej wydaje się odbiegać od deklarowanych założeń. Nie ma pewności, to z konstrukcji opłaty reprograficznej po prostu nie wynika, żeby rzeczywiście ten cel kompensacyjny był wypełniony. Bardziej to przypomina zbiorową zrzutkę na artystów, niemającą jednak oczywistego związku z ponoszonymi przez nich stratami – mówi dr Michał Jabłoński, adwokat, partner w kancelarii Jabłoński Koźmiński, wiceprezes Fundacji Laboratorium Prawa i Gospodarki.
Jak podkreśla, z konstrukcji opłaty reprograficznej wynika raczej, że podstawowymi jej beneficjentami będą organizacje powołane na podstawie nowej ustawy, czyli organizacje artystów, oraz m.in. Fundusz Wsparcia Artystów Zawodowych.
– Bardzo niejasna jest kwestia dalszego podziału tych środków. Przede wszystkim można mieć obawę, czy ta opłata nie będzie przede wszystkim finansowała tych grup artystów, którzy i tak mają znaczące przychody, natomiast ich straty związane z rozpowszechnianiem utworów na urządzeniach nie są wcale oczywiste. Czyli można się obawiać tego, czy ta opłata finalnie nie doprowadzi do stworzenia swoistej grupy trzymającej władzę w świecie artystów, która będzie przede wszystkim finansowana z tej opłaty. I że również ta grupa będzie decydowała o tym, kto jest artystą zawodowym – wyjaśnia dr Michał Jabłoński.
Projekt ustawy o uprawnieniach artysty zawodowego wywołał szereg głosów krytycznych, nie tylko ze strony ekspertów i przedsiębiorców. Poważne zastrzeżenia zaprezentowały m.in. organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.
Do pobrania
Czytaj także
- 2024-04-23: Trwają prace nad szczegółami ścisłej ochrony 20 proc. lasów. Prawie gotowy jest także projekt ws. kontroli społecznej nad lasami
- 2024-04-19: Branża infrastrukturalna szykuje się na inwestycyjny boom. Projektanci i inżynierowie wskazują na szereg wyzwań w kolejnych latach
- 2024-04-24: 72 proc. firm IT planuje podwyżki. W branży wciąż ogromna jest różnica w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn
- 2024-04-19: Ponad 70 proc. budynków w Polsce wymaga gruntownej modernizacji. 1 mln zł trafi na granty na innowacje w tym obszarze
- 2024-04-11: Greenpeace: Prawie 6 tys. ciężarówek pełnych drzew wyjeżdża codziennie z polskich lasów. Wycinki trwają tam, gdzie nie wolno
- 2024-04-09: Samorządy mogą wreszcie ubiegać się o pożyczki z KPO. Do pozyskania jest w sumie 40 mld zł na zielone inwestycje
- 2024-04-25: Niska wiedza ekonomiczna Polaków może wpłynąć na większe zainteresowanie usługami doradców finansowych. Wciąż rzadko korzystamy z ich pomocy
- 2024-04-09: Polska w czołówce krajów UE pod względem odsetka kobiet badaczek. Ich udział spada jednak na wyższych szczeblach kariery naukowej
- 2024-03-19: Jan Wieczorkowski: Ktoś, kto w internecie udostępnia pracę aktorów, zarabia na tym, a my nie. Tantiemy dla aktorów to kluczowa sprawa
- 2024-03-26: Fundusze Norweskie wspierają polskie firmy. Dzięki nim powstało już wiele innowacyjnych technologii
Kalendarium
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii
Jedynka Newserii
Finanse
Zmiany klimatu i dezinformacja wśród największych globalnych zagrożeń. Potrzeba nowego podejścia do zarządzania ryzykiem
Niestabilność polityczna i gospodarcza, coraz większa polaryzacja społeczeństwa, kryzys kosztów utrzymania, rosnąca liczba konfliktów zbrojnych i ryzyka cybernetyczne związane z rozwojem sztucznej inteligencji – to największe zagrożenia dla biznesu wskazywane w tegorocznym „Global Risks Report 2024”. Z raportu wynika, że obawy o bliską i dalszą przyszłość wciąż są zdominowane przez ryzyka klimatyczne i środowiskowe. Jednak w tym roku przykryły je niebezpieczeństwa związane z dezinformacją, wspieraną przez AI, która może wywoływać coraz większe niepokoje społeczne. – W tym roku na świecie 3 mld ludzi weźmie udział w wyborach, więc konieczność zaradzenia temu ryzyku staje się coraz pilniejsza – podkreśla Christos Adamantiadis, CEO Marsh McLennan w Europie.
Ochrona środowiska
Ciech od czerwca będzie działać jako Qemetica. Chemiczny gigant ma globalne aspiracje i nową strategię na sześć lat
Globalizacja biznesu, w tym możliwe akwizycje w Europie i poza nią – to jeden z głównych celów nowej strategii Grupy Ciech. Przedstawione plany na sześć lat zakładają także m.in. większe wykorzystanie patentów, współpracę ze start-upami w obszarze czystych technologii i przestawienie biznesu na zielone tory. – Mamy ambitny cel obniżenia emisji CO2 o 45 proc. do 2029 roku – zapowiada prezes spółki Kamil Majczak. Nowej strategii towarzyszy zmiana nazwy, która ma podsumować prowadzoną w ostatnich latach transformację i lepiej podkreślać globalne aspiracje spółki. Ciech oficjalnie zacznie działać jako Qemetica od czerwca br.
Finanse
72 proc. firm IT planuje podwyżki. W branży wciąż ogromna jest różnica w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn
W ubiegłym roku rynek pracy IT był znacznie mniej dynamiczny niż w poprzednich latach – wynika z „Raportu płacowego branży IT w 2024” Organizacji Pracodawców Usług IT. Przy wysokim poziomie podwyżek specjaliści rzadziej zmieniali pracę, ale niektórych zmusiły do tego cięcia w zatrudnieniu wynoszące w zależności od wielkości firmy od 12 do 26 proc. Ten rok zapowiada się bardziej optymistycznie: 61 proc. przedsiębiorstw planuje zwiększać zatrudnienie, a 72 proc. – pensje. Eksperci zwracają uwagę na wciąż duży rozstrzał między wynagrodzeniami kobiet i mężczyzn w tej branży.
Partner serwisu
Szkolenia
Akademia Newserii
Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.