Polacy nie wiedzą, czym jest autyzm. Co dziesiąty uważa, że może zostać nabyty przez złe wychowanie

95 proc. Polaków nie potrafi dokładnie wyjaśnić, czym jest autyzm, a ponad połowa czerpie wiedzę o spektrum z filmów lub seriali. Co dziesiąty uważa, że autyzm może zostać nabyty przez złe wychowanie albo szczepienie dzieci. Polacy przypisują osobom z tym spektrum cechy związane z trudnościami w komunikacji, wycofaniem czy agresją. Z drugiej strony mylnie sądzą, że wszystkie osoby z autyzmem wykazują ponadprzeciętne zdolności. Negatywnie odbierają też zakładanie rodzin przez osoby z tym zaburzeniem – wynika z „Ogólnopolskiego badania świadomości autyzmu” Fundacji JiM.

– Polacy znają słowo autyzm głównie z seriali i starych filmów typu „Rain Man”. Natomiast 95 proc. Polaków nie potrafi wskazać, jakie są objawy autyzmu. Często posługują się stereotypami, kojarzą osoby autystyczne z nadzwyczajnymi zdolnościami, a to tylko część osób ze spektrum – mówi agencji informacyjnej Newseria Biznes Tomasz Michałowicz, prezes Fundacji JiM

Jak wynika z raportu Fundacji JiM – na podstawie badań przeprowadzonych dla Fundacji przez Maison & Partners – 83 proc. Polaków zetknęło się z autyzmem, jednak 95 proc. spośród badanych nie potrafi wyjaśnić, czym on właściwie jest. Polacy nie są też świadomi częstotliwości występowania autyzmu – tylko 10 proc. badanych wskazało właściwą odpowiedź. Reszta była przekonana, że występuje rzadziej niż ma to miejsce w rzeczywistości.

– Na świecie autyzm diagnozuje się u jednego dziecka na sto. W Polsce nie ma dokładnych danych, natomiast zakładamy, że jest podobnie. Polacy wiedzą, że jest takie zjawisko jak autyzm, ale nie do końca wiedzą, na czym ono polega i nie wiedzą, jak bardzo cała rodzina jest obciążona wychowywaniem takiego dziecka. Nie wiedzą, że ponad połowa osób ze spektrum autyzmu jest jednocześnie niepełnosprawna intelektualnie, że będzie potrzebowała wsparcia przez całe życie. To są osoby, którymi często opiekują się rodzice – oni mają ogromne problemy, zastanawiają się, co stanie się z ich dziećmi, kiedy ich zabraknie – mówi Tomasz Michałowicz.

Problemem było też zdefiniowanie przyczyn występowania autyzmu – 74 proc. badanych nie wiedziało bądź wskazało nieprawidłową odpowiedź. Niepokojące jest to, że ponad 10 proc. badanych myśli, że autyzm jest następstwem złego wychowania albo szczepień.

Elementem badania realizowanego dla Fundacji JiM był test wiedzy dotyczącej autyzmu, w którym co drugi respondent nie udzielił nawet połowy poprawnych odpowiedzi. Polacy przypisują osobom z autyzmem cechy głównie negatywne – najczęściej te związane z trudnościami w nawiązywaniu kontaktów z innymi (59 proc.), problemami z komunikacją, z wycofaniem czy agresją. 70 proc. ma błędne przeświadczenie o otoczeniu, jakie osoby autystyczne preferują, a 44 proc. kojarzy autyzm z występowaniem ponadprzeciętnych umiejętności.

– Stosunek Polaków do osób z autyzmem jest taki, jak stosunek do osób nieznanych, obcych. Widzimy, że taka osoba zachowuje się dziwnie i reagujemy lękiem, który często też objawia się agresją. Jeśli rodzice są w sklepie z dzieckiem ze spektrum, które zachowuje się w sposób niestandardowy – macha rączkami, głośno krzyczy – to często rodzic spotyka się z agresywną reakcją otoczenia. Ludzie nie rozumieją tej sytuacji, reagują lękiem i podświadomie ten lęk przeradza się w agresję – podkreśla prezes Fundacji JiM

Blisko dwie trzecie Polaków (64–66 proc.) uważa, że osoby z autyzmem powinny mieć możliwość edukacji i pracy w zwyczajnym otoczeniu, z osobami zdrowymi. Z drugiej strony co trzeci nie wierzy, że dzieci z autyzmem są w stanie poradzić sobie w tradycyjnej szkole. Polacy negatywnie odbierają też zakładanie rodzin przez osoby ze spektrum – jedynie 52 proc. uważa, że powinny mieć prawo do zawierania małżeństw, a jeszcze mniej (38 proc.) do posiadania dzieci.

– Polacy akceptują osoby z autyzmem. Jeżeli wprost ich o to zapytać – teoretycznie nie mają problemu z tym, żeby takie osoby były w ich otoczeniu. Natomiast nie dają im już prawa do posiadania własnych dzieci czy zawierania związków małżeńskich, a przecież autyzm – co podkreślamy – to całe spektrum: są też osoby wysoko funkcjonujące, które w pełni świadomie mogą wejść w związek z drugą osobą i mieć własne dzieci. Jednak Polacy na razie takiej sytuacji nie akceptują – mówi Tomasz Michałowicz.

Prezes Fundacji JiM podkreśla jednak, że pozytywnym sygnałem jest chęć Polaków do pomagania osobom z autyzmem – szczególnie dzieciom. 70 proc. wyraziło chęć przeznaczenia 1 proc. podatku na działania fundacji wspierających takie osoby.

– Polacy chcą pomagać osobom z autyzmem i organizacjom, które wspierają te osoby, w różnej formie – w postaci 1 proc. podatku czy darowizn. My także to odczuwamy, mamy kilkadziesiąt tysięcy darczyńców z całej Polski, którzy regularnie przekazują nam drobne kwoty, ale dzięki skali tworzą one budżet, z którym możemy naprawdę dużo rzeczy zmienić – mówi Tomasz Michałowicz.

Na całym świecie 2 kwietnia obchodzony jest Światowy Dzień Świadomości Autyzmu, usankcjonowany przez ONZ. Przed tą datą prowadzone są kampanie, których zadaniem jest zwiększanie wiedzy i świadomości na jego temat.

– Od wielu lat prowadzimy kampanię „Polska na niebiesko”, która jest coraz bardziej rozpoznawalna. Cieszymy się, że w tym roku patronat nad akcją objęła małżonka Prezydenta RP Agata Kornhauser-Duda. Świadomość Polaków się podnosi, dużo nad tym pracujemy. Nie jest łatwo ją zmieniać, ale jestem przekonany, że w tym roku efekty będą jeszcze większe – mówi Tomasz Michałowicz.

„Ogólnopolskie Badanie Świadomości Autyzmu”, przeprowadzone przez Maison & Partners dla Fundacji JiM w grudniu 2017 roku, to pierwsze w Polsce tak obszerne opracowanie poruszające tematykę tego zaburzenia. Publikacja powstała w ramach rozpoczynającej się akcji „Polska na niebiesko”, organizowanej z okazji Światowego Dnia Świadomości Autyzmu.