Samorządy inwestują w ekologiczne innowacje. Najczęściej w rozwiązania obniżające koszty utrzymania miasta

ONZ szacuje, że w połowie tego stulecia dwie trzecie światowej populacji będzie zamieszkiwać małe i duże miasta. To oznacza szereg wyzwań, związanych z rosnącym zapotrzebowaniem na wodę i energię, gospodarką odpadami czy organizacją miejskiego transportu. Samorządy potrzebują innowacji i ekologicznych rozwiązań, dzięki którym będą mogły im sprostać i się rozwijać. Przykłady najlepszych praktyk w polskich miastach pokazała tegoroczna, piąta edycja projektu ECO-MIASTO, która spotkała się z rekordowym zainteresowaniem samorządów. Celem projektu jest nagradzanie polskich miast, które najlepiej realizują koncepcję zrównoważonego rozwoju.

Przykłady najlepszych praktyk w polskich miastach wyłoniła tegoroczna, piąta edycja projektu ECO-MIASTO, który jest jedną z największych w Polsce inicjatyw promujących ideę zrównoważonego rozwoju.

– Celem tegorocznej edycji projektu ECO-MIASTO jest podtrzymanie, a nawet wzmożenie wysiłków na rzecz poprawy warunków środowiskowych. Mieszkańcy chcą lepiej żyć, oddychać czystym powietrzem, oszczędzać energię, korzystać z atrakcyjnych zielonych przestrzeni i  przemieszczać się w sposób bardziej ekologiczny. Chodzi o podkreślenie roli samorządów lokalnych, które włączają się w proces przemian energetycznych, aby sprostać tym oczekiwaniom. Drugi cel projektu to edukacja i wymiana dobrych praktyk pomiędzy samorządami – mówi agencji informacyjnej Newseria Biznes Pierre Lévy, Ambasador Francji w Polsce.

Piąta edycja projektu spotkała się z największym jak dotąd zainteresowaniem. Do konkursu zgłosiły się 63 miasta (w ubiegłym roku było ich 29), które nadesłały blisko setkę formularzy zgłoszeniowych. Część z nich rywalizowała w kilku kategoriach. Rekordziści – Gdynia i Zamość – zgłosiły projekty realizowane we wszystkich 6 kategoriach konkursowych: gospodarka wodna, gospodarka odpadami (najpopularniejsza w tym roku kategoria), efektywność energetyczna budynków i systemy energetyczne, mobilność zrównoważona oraz zieleń i powietrze (nowa kategoria w tegorocznej edycji). Najwięcej zgłoszeń nadeszło z województwa mazowieckiego – w konkursie brało udział w sumie 11 miast z Mazowsza.

– Pomysły samorządów są bardzo różnorodne. Dotyczą na przykład mobilności elektrycznej, wykorzystywania energii, terenów zielonych. W tej edycji ECO-MIASTA widzimy ogromną mobilizację podmiotów, które działają na rzecz ograniczenia skutków zmian klimatu. Mają one świadomość tego, jak pilnie potrzebne są zmiany. To bardzo ważne ze względu na kontekst – obywającą się w Bonn konferencję COP23 i zaplanowany na 12 grudnia w Paryżu szczyt. Z kolei grudniu przyszłego roku odbędzie się konferencja COP24 w Katowicach – podkreśla Pierre Lévy.

Zmiany klimatyczne, konieczność ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, rosnące zapotrzebowanie na wodę i energię elektryczną, skokowy przyrost liczby mieszkańców – to tylko część wyzwań, przed którymi stoją miasta i samorządy. Muszą postawić na innowacje, technologie oraz nowoczesne i przyjazne środowisku rozwiązania, aby rozwijać się w zrównoważony sposób.

– Samorządy coraz bardziej angażują się w działania na rzecz zrównoważonego rozwoju. Widzą w tym możliwość stworzenia lepszych warunków dla swoich mieszkańców i jednocześnie obniżenia kosztów utrzymania miasta. Innowacyjne i zielone technologie są potrzebne w każdym mieście, właśnie po to, aby stworzyć mieszkańcom jak najlepsze warunki życia – mówi Maria Andrzejewska, dyrektor warszawskiego Centrum UNEP/GRID, które wdraża w Polsce założenia Programu Środowiskowego ONZ.

Katowice – miasto, które w przyszłym roku będzie gościć 24. szczyt klimatyczny ONZ – zostało laureatem w kategorii systemy energetyczne. Jury projektu ECO-MIASTO doceniło je za wykorzystanie i rozbudowę istniejącego systemu monitoringu i zarządzania nośnikami energii i wody oraz prężną organizację działań na rzecz efektywności energetycznej.

Łącznie przyznano w tym roku 12 nagród oraz 16 wyróżnień. W każdej z 6 konkursowych kategorii nagrodzono 2 miasta – jedno wielkości powyżej 100 tys. mieszkańców, a drugie poniżej tej liczby. Gdynia została laureatem aż w 3 kategoriach. Jury doceniło działania miasta na rzecz mobilności zrównoważonej, efektywności energetycznej budynków i gospodarki odpadami.

– Staramy się budować nowoczesny wymiar gospodarki miasta, która dotąd była ściśle związana ze stoczniami. Czerpiemy z tego do dziś, ale stawiamy też na nowe dziedziny, dbając o to, żeby każda nowa inwestycja w mieście spełniała najwyższe parametry ekologiczne, była przyjazna środowisku i tworzyła nowoczesne miejsca pracy – mówi Wojciech Szczurek, prezydent Gdyni. – Udział w projekcie ECO-MIASTO to bezcenna kopalnia pomysłów na działania, które chcemy realizować w przyszłości. Jednak one są możliwe tylko wtedy, kiedy są zrozumiane i akceptowane przez mieszkańców, bo wymagają ich aktywnego uczestnictwa.

Laureatami piątej edycji ECO-MIASTO w kategorii gospodarka wodna zostały Częstochowa i Leszno. Za efektywność energetyczną budynków nagrodzono Gdynię i Karlino. W kategorii mobilność zrównoważona zwyciężyły Gdynia i Jaworzno. Natomiast w kategorii zieleń i powietrze laureatami zostały Lublin i Kartuzy. Z kolei Gdynię i Wołomin doceniono za działania w zakresie gospodarki odpadami, a najlepsze w kategorii systemy energetyczne okazały się Katowice i Ostrów Wielkopolski. To ostatnie miasto wyróżniło się też działaniami na rzecz zmniejszenia strat wody oraz kampanią informacyjną dotyczącą racjonalnego gospodarowania zasobami. 

– Tendencja polegająca na tym, że ludzie wyprowadzają się z miast, w zasadzie odchodzi do lamusa. Wszystkie dane statystyczne i prognozy pokazują, że miasta będą się zagęszczać, ludzi w miastach będzie przybywać. Dlatego przed każdym liderem lokalnej społeczności musi pojawić się pytanie: co zrobić, żeby to miasto było wygodne do życia, bezpieczne, dobrze zarządzane i zrównoważone? Nie ma na to jednej recepty, każde miasto ma inne problemy i inny potencjał – mówi Beata Klimek, prezydent Ostrowa Wielkopolskiego.

Częścią projektu ECO-MIASTO jest też projekt edukacyjny dla szkół „Zakręceni w przestrzeni”. Zadaniem uczestników – dzieci i młodzieży – jest zaproponowanie zmian w najbliższym otoczeniu – szkole, bibliotece, świetlicy czy domu kultury. Do tegorocznej edycji nadeszło ponad 200 zgłoszeń uczniów z 27 placówek oświatowych. Jury doceniło w szczególności projekty (zrealizowane przez dwa zespoły z Gimnazjum nr 1 im. K. Jagiellończyka w Człuchowie). Autorzy zwycięskich pomysłów otrzymali po 10 tys. zł na realizację każdego z nich. Rozdanie nagród odbyło się podczas Międzynarodowej Konferencji „Innowacyjne ECO-MIASTO: zdrowe środowisko, zdrowi ludzie”.

Organizatorami projektu są Ambasada Francji w Polsce oraz Centrum UNEP/GRID-Warszawa, które wdraża w Polsce Program Środowiskowy Narodów Zjednoczonych. Partnerami są francuskie firmy operujące na polskim rynku: Renault Polska, Saur Polska, Saint-Gobain, Suez Polska, Engie oraz Grupa EDF reprezentowaną przez DK Energy i Tiru, a także Wspólnie – Fundacją LafargeHolcim.