Mówi: | dr Zofia Łapniewska |
Firma: | Uniwersytet Jagielloński, Polska Sieć Ekonomii |
Ogromne koszty polskiej transformacji energetycznej. Fundusze unijne nie wystarczą, żeby zapełnić lukę
Większość Polaków chce przyspieszenia transformacji energetycznej – w badaniu YOTTA przeprowadzonym na zlecenie Polskiego Komitetu Energii Elektrycznej tylko 1/3 badanych oceniła, że jej tempo jest obecnie wystarczające. Pytani o to, kto powinien finansować tę transformację, Polacy w równym stopniu wskazują zaś środki krajowe – rząd, spółki energetyczne i odbiorców energii – jak i Unię Europejską. Ta ma przelać do Polski na ten cel łącznie ok. 26,6 mld euro, czyli prawie 1/4 wszystkich, unijnych funduszy przeznaczonych na transformację energetyczną w Europie. To może jednak nie wystarczyć, aby zapełnić lukę inwestycyjną w polskiej elektroenergetyce, która według szacunków EY ma sięgnąć nawet 135 mld euro do końca obecnej dekady.
– Transformacja energetyczna wymaga oczywiście ogromnych nakładów – mówi dr Zofia Łapniewska, adiunkt w Zakładzie Ekonomii i Innowacji Uniwersytetu Jagiellońskiego, Polska Sieć Ekonomii. – Sądzę jednak, że tutaj nie pieniądze są największym problemem, tylko wola polityczna i myślenie w kategoriach przyszłości, w jakim czasie ta inwestycja nam się zwróci i kto dokładnie miałby dzisiaj ponieść te koszty transformacji. Oczywiście państwo jest tutaj istotnym graczem, w naszym przypadku również Unia Europejska, być może też prywatna przedsiębiorczość. Najważniejsze, żeby wszyscy oni działali wspólnie i kopali piłkę do jednej bramki.
Z raportu „Polska ścieżka transformacji energetycznej”, przygotowanego przez Polski Komitet Energii Elektrycznej i firmę doradczą EY, wynika, że Polska zrealizowała unijne cele wyznaczone na 2020 rok, ograniczając całkowitą emisję gazów cieplarnianych o 20 proc. w porównaniu z 1990 rokiem. Z kolei udział OZE w końcowym zużyciu energii wzrósł w Polsce do poziomu ok. 16,1 proc., przekraczając cel wyznaczony przez UE na poziomie 15 proc. – i to pomimo znaczącego wzrostu gospodarczego i wypracowania ponad 10-krotnie wyższej wartości PKB w 2020 roku względem wartości z 1990 roku.
Zgodnie z rządowymi założeniami do 2049 roku planowane jest w Polsce odejście od wydobycia węgla, co będzie stanowić duże wyzwanie dla całego sektora energetycznego. Będzie też wymagać gruntownych, kosztownych przemian społeczno-ekonomicznych głównych regionów górniczych. Równolegle z ograniczaniem udziału węgla i innych paliw kopalnych w miksie energetycznym Polska będzie też inwestować w niskoemisyjne źródła – najwięcej w elektrownie wiatrowe na morzu i energetykę jądrową.
Ta transformacja będzie jednak wymagać ogromnych środków finansowych. Według szacunków BloombergNEF inwestycje w transformację polskiego miksu energetycznego mogą sięgnąć 100–120 mld euro do 2030 roku. Zbliżone wyliczenia podają analitycy EY, według których nakłady na transformację sektora energetycznego z uwzględnieniem działań osłonowych do 2030 roku mogą wynieść 135 mld euro, czyli ok. 600 mld zł. Na tyle szacowane są kompleksowe potrzeby inwestycyjne polskiej energetyki wraz z ciepłownictwem. Z kolei w dłuższej perspektywie czasowej skala inwestycji i wyzwań polskiej energetyki, dążącej do osiągnięcia zeroemisyjności, będzie jeszcze większa – według wyliczeń zawartych w raporcie EY do 2050 roku może sięgnąć nawet 200 mld euro, czyli ponad 900 mld zł.
Dużo wyższe szacunki zawierała pierwotna wersja „Polityki energetycznej Polski do 2040 roku”, w której koszty transformacji energetycznej w latach 2021–2040 zostały z kolei oszacowane na ok. 1,6 bln zł. PEP 2040 jest jednak w trakcie kompleksowej aktualizacji (w czerwcu odbyły się ogłoszone przez MKiŚ prekonsultacje, prace najprawdopodobniej zostaną wznowione po wyborach – przyp. red.), ponieważ powstała przed planowanym zwiększeniem celów redukcyjnych i efektywnościowych zawartych w pakietach „Fit for 55” oraz REPowerEU. Nowa, zaktualizowana strategia ma m.in. stawiać większy akcent na suwerenność energetyczną, infrastrukturę sieciową i magazynową oraz wyznaczać ambitniejsze cele w zakresie rozwoju OZE.
– Ta transformacja energetyczna już się dzieje, na dachach domów są montowane panele fotowoltaiczne, dużo mówi się teraz o farmach wiatrowych, więc to już się dokonuje. Ale oczywiście potrzebne jest przyspieszenie z uwagi na klimat, który szybko się zmienia. Musimy inwestować m.in. w energię jądrową, nawet jeżeli w przyszłości będziemy z niej rezygnować – mówi dr Zofia Łapniewska. – Ważne jest to, aby potraktować to nie jako koszt, ale inwestycję w to, aby w przyszłości żyło się lepiej, żebyśmy byli zabezpieczeni energetycznie i mogli korzystać z czystej energii.
W procesie transformacji Polska może liczyć na duże, unijne środki pochodzące z dwóch źródeł: EU ETS, czyli unijnego mechanizmu sprzedaży uprawnień do emisji CO2, oraz budżetu UE. Jak wskazuje Polski Instytut Ekonomiczny, w unijnym planie finansowym na lata 2021–2027 środki do realizacji celów klimatycznych zostały alokowane w Europejskim Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Funduszu Spójności (FS) i Funduszu Sprawiedliwej Transformacji (FST). W ramach tych trzech funduszy Polska miałaby dostać z UE w latach 2021–2027 w sumie aż 26,6 mld euro na transformację energetyczną. Tym samym ma być największym beneficjentem wśród państw członkowskich – otrzyma prawie 25 proc. wszystkich, unijnych środków przeznaczonych na ten cel. Do naszego kraju ma trafić blisko 17 mld euro więcej niż do kolejnych, największych beneficjentów – Włoch (9,8 mld euro) i Hiszpanii (9,7 mld euro) – oraz pięciokrotnie większe środki niż do Niemiec i siedmiokrotnie większe niż do Francji.
– Niezbędne jest uruchomienie KPO i wszystkie pieniądze, jakie możemy dostać z Unii Europejskiej na zieloną transformację, będą nam potrzebne, ponieważ jesteśmy krajem zapóźnionym w sektorze elektroenergetyki – mówi dr Zofia Łapniewska. – W przyszłości będziemy musieli też przemyśleć, jak korzystamy z energii, czy możemy ograniczyć jej zużycie, jak przystosować nasze domy do tego, żeby były niskoenergetyczne i łączyć różne źródła energii.
Z majowego badania YOTTA, przeprowadzonego na zlecenie PKEE, wynika, że Polacy chcą przyspieszenia transformacji energetycznej. Tylko 1/3 badanych oceniła, że jej tempo jest obecnie wystarczające, natomiast 2/3 respondentów wskazało na konieczność zintensyfikowania działań w tym obszarze. Zdaniem 44 proc. będzie to mieć istotne przełożenie na ceny energii i stabilność jej dostaw w przyszłości. Ankietowani zostali zapytani również o to, kto ich zdaniem powinien finansować polską transformację energetyczną. Polacy w równym stopniu wskazali tu na Polskę (rząd, spółki energetyczne, odbiorców energii), jak i Unię Europejską – po 39 proc.
Czytaj także
- 2025-04-29: Rozwój sztucznej inteligencji drastycznie zwiększa zapotrzebowanie na energię. Rozwiązaniem są zrównoważone centra danych
- 2025-04-17: PGE mocno inwestuje w odnawialne źródła energii. Prowadzi też analizy dotyczące Bełchatowa jako lokalizacji drugiej elektrowni jądrowej
- 2025-04-24: Niepewność gospodarcza rosnącym zagrożeniem dla firm. Sytuację pogarszają zawirowania w światowym handlu
- 2025-04-22: Kwestie bezpieczeństwa priorytetem UE. Polska prezydencja ma w tym swój udział
- 2025-04-08: Projekt unijnego budżetu po 2027 roku będzie przedstawiony w lipcu. Polska może odegrać istotną rolę w pracach nad nim
- 2025-04-09: Jeszcze większe wsparcie dla konkurencyjności i rozwoju polskiej gospodarki. BGK prezentuje nową strategię
- 2025-04-03: Krakowska fabryka Philip Morris przestawia się na produkcję wkładów tytoniowych do nowych podgrzewaczy. Amerykański koncern ogłosił zakończenie inwestycji o wartości blisko 1 mld zł
- 2025-04-10: Pierwsze efekty prac deregulacyjnych możliwe już jesienią. Ten proces uwolni w firmach środki na inwestycje
- 2025-03-28: Enea zapowiada kolejne zielone inwestycje. Do 2035 roku chce mieć prawie 5 GW mocy zainstalowanej w OZE
- 2025-04-02: Cyfrowa transformacja wymaga od liderów biznesu nowych kompetencji. Wśród nich kluczowe są otwartość na zmianę i empatia
Kalendarium
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii

Jedynka Newserii

Bankowość

Coraz mniej kredytów bankowych płynie do polskiej gospodarki. Przed sektorem duże wyzwania związane z finansowaniem strategicznych projektów
Polskie przedsiębiorstwa w coraz mniejszym stopniu finansują się kredytem bankowym, zwłaszcza w porównaniu z rosnącym PKB. Powoduje to wysoką nadpłynność sektora bankowego. Deregulacja mogłaby pomóc w skróceniu drogi firm do finansowania bankowego, zwłaszcza że Polskę czekają ogromne wydatki na transformację energetyczną i obronność. Sektor ma bardzo dobre wyniki finansowe, co powoduje, że politycy patrzą w stronę jego zysków. Ryzyko prawne, jakim wciąż są kredyty frankowe, pociąga za sobą brak zainteresowania ze strony zagranicznych inwestorów.
Firma
Bezrobocie może zacząć rosnąć. Ochłodzenie odczuwane szczególnie w branży budowlanej i automotive

W Polsce od kilku lat stopa bezrobocia utrzymuje się poniżej 6 proc., a według metodologii unijnej jest o połowę niższa i jedna z najniższych w Unii. Pracownicy przywykli już, że sytuacja na rynku pracy jest dla nich korzystna. Jednak zaczynają się pojawiać pierwsze niepokojące sygnały zwiastujące możliwą zmianę trendu. Część branż ucierpiała np. z powodu spowolnienia w Niemczech, inne rozważają wybór innej niż Polska lokalizacji ze względu na wysokie koszty pracy czy energii. Na razie ogromnym wyzwaniem pozostaje aktywizacja osób biernych zawodowo.
Ochrona środowiska
Rozwój sztucznej inteligencji drastycznie zwiększa zapotrzebowanie na energię. Rozwiązaniem są zrównoważone centra danych

Centra danych to jeden z dynamicznie rozwijających się, ale przy tym energochłonnych sektorów gospodarki. Prognozy PMR wskazują, że do 2030 roku operatorzy w Polsce będą dysponować centrami danych o mocy przekraczającej 500 MW, co oznacza, że wzrośnie ona ponad trzykrotnie względem 2024 roku. Przyspieszona cyfryzacja i dynamiczny rozwój sztucznej inteligencji sprawiają, że w ciągu kilku następnych lat zużycie energii elektrycznej w centrach danych tylko w Europie wzrośnie o 66 proc. Dlatego coraz więcej firm sięga po zrównoważone rozwiązania i energię pochodzącą ze źródeł odnawialnych.
Partner serwisu
Szkolenia

Akademia Newserii
Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.