Mówi: | dr Magdalena Rowicka |
Firma: | Zakład Metodologii Badań Psychologicznych Instytutu Psychologii w Akademii Pedagogiki Specjalnej |
Uzależnienie od ekranów i gier dotyczy nawet małych dzieci. Profilaktyka potrzebna jest już od najmłodszych lat
Ponad połowa maluchów do sześciu lat korzysta z urządzeń mobilnych – wynika z badania „Brzdąc w sieci”. Niemal dwie trzecie rodziców daje swoim pociechom urządzenia cyfrowe jako nagrodę lub gdy płaczą i marudzą, nieświadomie ucząc dzieci regulowania emocji za pomocą technologii. Zdaniem ekspertów to pierwszy krok do uzależnienia od urządzeń cyfrowych. W walce z uzależnieniami behawioralnymi kluczowa jest wczesna profilaktyka i wprowadzenie programów promocji zdrowia psychicznego dla najmłodszych.
– Uzależnienie od zachowania, czyli od technologii, mediów społecznościowych, grania w gry komputerowe, również jest niebezpieczne, nie tylko narkotyki i alkohol. Jest to coś, co jest dostępne dla dzieci i młodzieży w zasadzie od momentu ich urodzenia. Badania pokazują, że w Polsce już co 10. dziecko przed ukończeniem pierwszego roku życia korzysta z urządzeń cyfrowych, co oznacza, że dostęp i rozwijanie przyzwyczajenia, rozwijanie pewnych schematów używania zaczyna się, zanim jeszcze dzieci pójdą do przedszkola – mówi agencji Newseria Biznes dr Magdalena Rowicka z Zakładu Metodologii Badań Psychologicznych Instytutu Psychologii w Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Według badania „Brzdąc w sieci” przeprowadzonego wśród rodziców najmłodszych dzieci przez Akademię Pedagogiki Specjalnej w Warszawie już ponad połowa (54 proc.) maluchów w wieku od 0 do 6 lat korzysta z urządzeń mobilnych, jak smartfon, tablet czy laptop. Średni wiek inicjacji używania urządzeń cyfrowych wynosi dwa lata i dwa miesiące, ale po smartfony sięgają też młodsze maluchy. Średnio przed ekranem najmłodsi spędzają godzinę i 15 minut. Dotyczy to także maluchów, które nie ukończyły pierwszego roku życia.
Rodzice często udostępniają smartfony dzieciom, gdy nie mają pomysłu na spędzanie z nimi czasu. Niemal dwie trzecie rodziców daje swoim pociechom urządzenia cyfrowe jako nagrodę lub gdy płaczą i marudzą, w ten sposób nieświadomie ucząc dzieci regulowania emocji za pomocą technologii.
– Na etapie 13- czy 14-latka możemy mieć do czynienia z młodym człowiekiem, który w zasadzie nie zna żadnego innego sposobu poradzenia sobie z trudną sytuacją, ze stresem, z emocjami niż tylko ucieczka do ekranu. Wcześniej to były bajki, a teraz to mogą być media społecznościowe albo granie w gry komputerowe. To jest jeden z mechanizmów uzależnienia – tłumaczy ekspertka APS.
Z ogólnopolskich naukowych badań jakości życia dzieci i młodzieży zleconych przez Rzecznika Praw Dziecka wynika, że 13 proc. młodszych dzieci i 15 proc. młodzieży jest uzależnionych od social mediów. Tylko co ósmy drugoklasista szkoły podstawowej (12 proc.) nie korzystał z mediów społecznościowych w swoim wolnym czasie. W przypadku szóstoklasistów i młodzieży ze szkół ponadpodstawowych jest jeszcze gorzej – twierdziło tak już tylko odpowiednio 2 i 1 proc. z nich. Co trzeci nastolatek spędza w social mediach kilka godzin dziennie, a wielu z nich nawet 12 godzin.
Raport RPD wskazuje także na wysoki odsetek młodych, którzy chcą ograniczyć korzystanie z mediów społecznościowych, ale nie potrafią tego zrobić. W grupie najmłodszych uczniów takie próby kończyły się fiaskiem w przypadku jednej trzeciej uczniów. Podobny odsetek drugoklasistów przyznaje zaś, że korzysta z mediów społecznościowych, by lepiej się poczuć. Z kolei według raportu ThinkStat NASK „Nastolatki 3.0” co ósma młoda osoba ma objawy silnego uzależnienia od mediów społecznościowych.
Z badania Ośrodka Rozwoju Edukacji „Skuteczna profilaktyka uzależnień behawioralnych” wynika, że cechą uzależnienia – różniącą pewne zachowanie od pasji – jest utrata kontroli (odczuwanie przymusu) i powód, dla którego wykonujemy daną czynność. Utrata kontroli oznacza, że mimo prób nie można danej czynności przerwać. Powód uzależnienia jest w dużej mierze związany z tym, że nie radzimy sobie z emocjami lub stresem i niejako uciekamy w dane zachowanie, żeby nie myśleć o trudnościach. Różnica polega także na tym, że osoba uzależniona nie jest w stanie myśleć racjonalnie o swoim uzależnieniu.
Uzależnienie rozwija się wtedy, kiedy nasze myśli i zachowania krążą wyłącznie wokół określonej czynności. Taki stan, nazywany zaabsorbowaniem, jest jednym z kryteriów diagnostycznych zaburzenia. Innym jest poświęcanie coraz większej ilości czasu na wykonywanie danej czynności, ponieważ dotychczasowe ramy czasowe nie pozwalają osiągnąć wystarczającego poziomu zadowolenia. To kryterium nazywane jest przez ekspertów tolerancją. Wśród kryteriów diagnostycznych mamy też modyfikację nastroju, czyli angażowanie się w uzależniające zachowania po to, by uniknąć stresu czy trudnych myśli, a także negatywne konsekwencje zachowania – im więcej czasu dziecko spędza na grach, tym mniej czasu i energii pozostaje na odrabianie prac domowych, uczenie się, ale także na odpoczynek.
– Terapia z uzależnieniami behawioralnymi, zwłaszcza z tymi technologicznymi, różni się przede wszystkim tym od walki z uzależnieniami tradycyjnymi, że tutaj nie ma w ogóle mowy o abstynencji – podkreśla dr Magdalena Rowicka. – Nie możemy wymagać, aby dziecko już więcej nie korzystało nigdy w życiu z telefonu czy innego urządzenia, w związku z czym tutaj de facto naszym celem będzie przywrócenie zdrowego, funkcjonalnego, adaptacyjnego sposobu używania. A to jest trudniejsze, bo jeżeli non stop używamy ekranu, to czasami może być tylko chwila, kiedy przekroczymy tę granicę i będzie nawrót, z powrotem będziemy potrzebowali interwencji.
Do najbardziej skutecznych strategii profilaktycznych zalicza się trening kompetencji psychospołecznych, czyli naukę m.in. radzenia sobie z emocjami i stresem, porozumiewania się i utrzymywania dobrych relacji interpersonalnych czy podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów.
– Mamy dość dużą wiedzę co do tego, co działa na poziomie ogólnym, i są to najczęściej rozwijanie kompetencji psychospołecznych, co działa na poziomie szczegółowym. W jednym i drugim obszarze mamy programy, mamy możliwość ich finansowania z funduszy gminnych czy z funduszu miasta. W związku z tym bardzo dużo jest gotowe, do wzięcia, ale zawsze pozostanie pewien niedostatek, jeżeli chodzi o współpracę pomiędzy różnymi instytucjami i rodzicami – tłumaczy ekspertka APS.
W przypadku leczenia uzależnień behawioralnych najczęściej stosuje się terapię poznawczo-behawioralną, która pozwala dotrzeć do źródła problemu. W terapii istotne jest również wsparcie ze strony najbliższych. Zdaniem ekspertki konieczna jest jednak odpowiednia profilaktyka skierowana do najmłodszych, która może zmniejszyć liczbę uzależnionych.
– To, czego jeszcze potrzebujemy, to przede wszystkim w każdej szkole, a nawet w każdym przedszkolu program promocji zdrowia psychicznego. Wyposażanie najmłodszych w kompetencje psychospołeczne, które są standardową i podstawową kompetencją przeciwdziałającą wchodzeniu w jakiekolwiek uzależnienie. Drugą kwestią są programy profilaktyki na początku szkoły, które powinny być realizowane na dużo większą skalę. Nie są one wcale bardzo drogie, ale wymagają przeszkolenia nauczycieli, kadry pozanauczycielskiej w szkołach, ale także czasu i akceptacji ze strony rodziców – przekonuje dr Magdalena Rowicka.
Czytaj także
- 2024-10-30: Kompetencje społeczne są kluczowe w świecie pełnym ekranów. Można je rozwijać już u przedszkolaków
- 2024-10-29: Trudno gojące się rany to problem miliona Polaków. System ochrony zdrowia go bagatelizuje
- 2024-11-06: 4 mld zł z KPO na e-zdrowie. Trafią m.in. na ucyfrowienie dokumentacji medycznej oraz narzędzia przyspieszające diagnostykę
- 2024-10-24: Polacy świadomi wpływu ćwiczeń fizycznych na zdrowie. Branża fitness notuje zwiększony ruch
- 2024-10-22: Rząd pracuje nad nowymi przepisami o płacy minimalnej. Zmienią one sposób jej obliczania
- 2024-10-10: Już sześciolatki korzystają z bankowości elektronicznej. Często nie są świadome cyberzagrożeń
- 2024-10-07: Nowotwór wykryty na wczesnym etapie może być całkowicie wyleczalny. Tylko co trzeci Polak wykonuje jednak regularne badania profilaktyczne
- 2024-10-03: Qczaj: Alkohol niszczył moją rodzinę i moje dzieciństwo. Produkty z jego zawartością nie mogą być na wyciągnięcie ręki dla dzieci
- 2024-10-15: Trwa jesienna fala COVID-19. Według GIS jest najwięcej zachorowań od dwóch lat
- 2024-10-08: Już małe dziewczynki wiążą poczucie własnej wartości z wyglądem. Przykładają do tego większą wagę niż chłopcy [DEPESZA]
Kalendarium
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii
Jedynka Newserii
Ochrona środowiska
Polskę czeka boom w magazynach energii. Rząd pracuje nad nowymi przepisami
Brak magazynów energii to jedna z największych barier w rozwoju energetyki odnawialnej. Stopniowo zyskują one jednak zainteresowanie zarówno spółek energetycznych, jak i inwestorów indywidualnych. Nowe przepisy, które zapowiada rząd, mają pobudzić inwestycje w ten obszar, który może się okazać istotny także dla polskiego przemysłu.
Finanse
Ekstremalne zjawiska pogodowe będą coraz częstsze. To może pociągnąć za sobą problemy z dostępnością ubezpieczeń
Częstotliwość ekstremalnych zjawisk – takich jak powodzie, podtopienia, huragany, gradobicia, pożary, susze i fale upałów – nasila się wraz ze zmianami klimatycznymi. Rosną też spowodowane nimi straty finansowe: według danych PIU w krajach UE w ostatnich 40 latach wyniosły one 487 mld euro, a w przypadku Polski – 16 mld euro. Dla ubezpieczycieli oznacza to konieczność modyfikacji podejścia do wyceny ryzyka i uwzględnienia tej tendencji w wycenie zdarzeń ubezpieczeniowych. Z czasem może to też oznaczać spadek dostępności ochrony ubezpieczeniowej.
IT i technologie
Świadoma sztuczna inteligencja może powstać jeszcze w tej dekadzie. Tego dotyczy dzisiejszy wyścig zbrojeń
Entuzjaści idei AGI, czyli ogólnej sztucznej inteligencji, która będzie mieć atrybuty umysłu ludzkiego, przekonują, że powstanie ona już w ciągu najbliższych 5–10 lat. – Ten, kto tego dokona, przejmie władzę nad całym światem – ocenia Edi Pyrek, założyciel Global Artificial Intelligence Alliance. Siła wynikająca z połączenia dostępu do zasobu wszystkich globalnych informacji, gigantycznej mocy obliczeniowej i pewnego stanu świadomości nie będzie w stanie równać się z żadnym znanym ludziom rodzajem broni.
Partner serwisu
Szkolenia
Akademia Newserii
Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.