Wsparcie ze strony matki zwiększa inteligencję we wczesnym etapie życia dziecka. Bliskie relacje mają duże znaczenie w rozwoju mózgu

Wsparcie ze strony matki ma wpływ na rozwój nie tylko poszczególnych umiejętności dziecka, np. czytania, ale też jego ogólnej inteligencji. Efekt ten może się utrzymywać aż do późnego dzieciństwa, choć w dorosłym życiu prawdopodobnie zanika – wynika z badań opublikowanych w czasopiśmie „Intelligence”. W pierwszych latach życia mózg szybko się rozwija i tworzy połączenia, dlatego ważne są doświadczenia zdobyte w tym okresie, takie jak zabawa, komunikacja i interakcje społeczne, które odgrywają istotną rolę w jego dalszym rozwoju.

Naukowcy – Curtis Dunkel, Dimitri van der Linden z Holandii i Tetsuya Kawamoto z Japonii – przeanalizowali dane rodzin, które uczestniczyły w badaniu Early Head Start w latach 1996–2010. Próba wybrana do analizy obejmowała ponad 1 tys. dzieci. Badanie miało sprawdzić hipotezę, czy wsparcie ze strony matki pozytywnie wpływa na ogólną inteligencję dziecka. Zgodnie z tzw. efektem Wilsona indywidualne różnice w ogólnej inteligencji na wczesnym etapie życia wynikają w dużej mierze ze wspólnego środowiska, w jakim żyją osoby w jednym gospodarstwie domowym, a wraz z wiekiem w coraz większej mierze wynikają z genetyki. Badacze chcieli sprawdzić, czy jednym z wczesnych wpływów środowiskowych jest właśnie wsparcie ze strony matki.

– Stwierdziliśmy, że wsparcie ze strony matki było predyktorem inteligencji w wieku dziecięcym nie tylko, jeśli chodzi o poszczególne umiejętności – gdy matka spędza z dzieckiem czas na rozwijaniu umiejętności czytania czy liczenia. Zaobserwowany wpływ dotyczy ogólnych zdolności dziecka i utrzymuje się w dłuższej perspektywie czasowej – wyjaśnia w rozmowie z agencją Newseria Innowacje Curtis S. Dunkel z Uniwersytetu Zachodniego Illinois.

Dunkel i jego współpracownicy odkryli, że gdy matki okazywały większe wsparcie swoim dzieciom, zazwyczaj osiągały one wyższe wyniki w ogólnych ocenach inteligencji. Co więcej wpływ ten był niezależny od inteligencji matki.

– Nasze badania dotyczące dzieci wykazały, że ten wpływ utrzymywał się co najmniej do drugiej dekady życia. Nawet jeśli wygasa on w życiu dorosłym, w wieku nastoletnim i późnym wieku nastoletnim występują ważne zdarzenia, które dają przewagę w porównaniu do rówieśników – wskazuje Curtis Dunkel.

Analiza naukowców wykazała, że wsparcie ze strony matki wpływa na inteligencję ogólną bezpośrednio do czwartego roku życia i pośrednio do 10. roku życia, bo do tego wieku obserwowano dzieci. Natomiast wydaje się, że wczesne interakcje nie mają żadnego (lub niewielki) wpływu na inteligencję w wieku dorosłym. Jak podkreśla ekspert, trudno wyjaśnić, dlaczego te wczesne skutki środowiskowe wydają się całkowicie zanikać.

– Wsparcie jest ważne na wczesnym etapie, ale w perspektywie długoterminowej w zasadzie nie ma co do tego pewności. Jednak z perspektywy indywidualnej rodzice chcą dać dziecku lepszy start w życiu, a wpływ wsparcia matki zdaje się to zapewniać przez pierwsze kilka dekad jego życia – podkreśla naukowiec z Uniwersytetu Zachodniego Illinois. – Planuję zająć się oceną dziedziczenia wielogenowego, czyli genetycznych uwarunkowań inteligencji. Jeśli będziemy mogli rozpatrywać ten aspekt oddzielnie, możliwe będzie przyjrzenie się wyłącznie wpływowi wsparcia matki na inteligencję w wieku dziecięcym.

Podczas badania wsparcie matek mierzono w trakcie ich zabawy z dziećmi w wieku 14, 24 i 36 miesięcy. Wzajemne interakcje zostały ocenione na podstawie trzech aspektów zachowań matki: wrażliwości rodzicielskiej, stymulacji poznawczej i pozytywnego szacunku.

– Wrażliwość oznacza umiejętność rozpoznania potrzeb dziecka i ich spełnienia. Jeśli na przykład dziecko jest nieco marudne po południu i rodzic to zauważy, być może mała przekąska pomoże dziecku w tym trudnym etapie dnia. Stymulacja poznawcza oznacza uczenie dziecka i wskazywanie przedmiotów w otoczeniu, czytanie mu, ćwiczenie umiejętności matematycznych. Pozytywne nastawienie polega na wzmocnieniu pozytywnym, zauważaniu dobrego zachowania dziecka, chwaleniu go, byciu serdecznym rodzicem – tłumaczy Curtis Dunkel.