Mówi: | dr hab. Łukasz Ambroziak |
Funkcja: | prof. Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowego Instytutu Badawczego – Państwowego Instytutu Badawczego |
Polskie produkty rolno-spożywcze za granicą drożeją. Eksporterzy tracą dotychczasowe przewagi kosztowe
W ubiegłym roku eksport produktów rolno-spożywczych wyniósł 53,5 mld euro i był o 2,7 proc. większy niż rok wcześniej, podczas gdy import wzrósł o 6,7 proc. – wynika ze wstępnych danych GUS. Na wyhamowanie tempa wzrostu eksportu wpłynęło umocnienie się złotego wobec euro, co sprawiło, że polskie produkty sprzedawane za granicą podrożały. Polscy eksporterzy żywności tracą stopniowo przewagi kosztowo-cenowe, które napędzały sprzedaż zagraniczną przez ostatnie dwie dekady, więc szukają innych.
– Na zmianę wartości składają się zazwyczaj dwa elementy: zmiana wolumenu i zmiana cen. Ten wolumen po raz pierwszy od 2016 roku tak słabo wypadł, bo w 2024 roku wolumen sprzedanych za granicą produktów rolno-spożywczych Polski był zaledwie o 1 proc. wyższy niż w 2023 roku, widzimy wyraźne wyhamowanie – wyjaśnia w rozmowie z agencją Newseria dr hab. Łukasz Ambroziak, prof. Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowego Instytutu Badawczego. – Rok 2024 był rokiem trudnym dla polskich eksporterów rolno-spożywczych. Złoty umocnił się wobec euro w 2024 roku o ponad 5 proc., co oznacza, że produkty sprzedawane na rynkach zagranicznych w euro były droższe.
W ubiegłym roku to rosnące ceny zdecydowały więc o tym, że wartość eksportu produktów rolno-spożywczych wzrosła. Nie był to jednak imponujący wzrost – dynamika w euro wyniosła 2,7 proc., a wartość sięgnęła 53,5 mld euro. Wstępne dane GUS wskazują, że wartość eksportu wyrażona w złotych zmalała o 2,9 proc. w porównaniu do 2023 roku. W tym czasie import tej kategorii produktów wzrósł o 6,7 proc. w ujęciu rocznym, do 35,6 mld euro.
– Dodatnie saldo w handlu rolno-spożywczym Polski po raz pierwszy od 2016 roku zmalało o 820 mln euro w porównaniu z rokiem poprzednim i wyniosło blisko 17,9 mld euro – mówi prof. Łukasz Ambroziak.
Jak podkreśla, do zmniejszenia nadwyżki najbardziej przyczyniła się sytuacja w handlu pszenicą, kukurydzą i rzepakiem oraz półproduktami kakaowymi i kawą.
– W ostatnich kilku latach, wskutek pandemii i inwazji rosyjskiej na Ukrainę, doszło do wyraźnego rozchwiania rynków rolno-spożywczych i do wzrostu cen surowców rolnych i energetycznych. Mimo że na rynkach surowcowych mamy teraz do czynienia z pewnego rodzaju stabilizacją, to jednak koszty ponoszone przez producentów w sektorze spożywczym są nadal wyższe, niż były przed pandemią. To znaczy, że te przewagi cenowo-kosztowe, które mieliśmy do tej pory i które były głównym źródłem wzrostu polskiego eksportu rolno-spożywczego, osłabiły się właśnie w wyniku wzrostu cen surowców i innych czynników produkcji, jak chociażby energia czy wynagrodzenia, oraz w wyniku aprecjacji złotego wobec euro w 2024 roku – wyjaśnia ekspert IERiGŻ.
Od momentu wejścia do Unii Europejskiej Polska zyskiwała kolejne zagraniczne rynki dzięki niższym kosztom produkcji, niższym cenom surowców i energii oraz niższym wynagrodzeniom w porównaniu do krajów Europy Zachodniej. Ten model coraz bardziej ciąży na polskim eksporcie i rozwoju branży rolno-spożywczej.
– Polscy producenci, eksporterzy żywności powinni się skupić na rozwijaniu takich przewag pozacenowych, które pozwolą im się wyróżniać na tle innych producentów na rynku unijnym. Chodzi tutaj przede wszystkim o wzrost znaczenia strategii konkurowania jakością produktów, czyli wzrost znaczenia żywności wysoko przetworzonej czy żywności funkcjonalnej. Są to obszary, w ramach których polscy producenci powinni poszukiwać przewag konkurencyjnych, aby móc konkurować inaczej niż ceną sprzedawanych wyrobów na rynkach zagranicznych – ocenia prof. Łukasz Ambroziak.
Mimo ubiegłorocznego spowolnienia kategoria produktów rolno-spożywczych wciąż odgrywa ważną rolę w polskiej sprzedaży zagranicznej w ogóle. Jej udział wzrósł z 14,8 proc. w 2023 roku do 15,3 proc. w ubiegłym roku. Przyczynił się do tego wynik eksportu pozostałych produktów, innych niż produkty rolno-spożywcze, który w ubiegłym roku był niższy o 1,4 proc. w ujęciu rocznym (wyrażony w euro).
– Udział 15,3 proc. to rekordowy poziom, jaki notowaliśmy w ostatnich latach, i prawdopodobnie będzie się on utrzymywał bądź nawet może w najbliższych latach nieco wzrosnąć – prognozuje ekspert IERiGŻ. – Ważne jest też, że nadwyżka w handlu rolno-spożywczym, którą posiada Polska, w coraz większym stopniu przyczynia się do poprawy ogólnego salda w handlu zagranicznym towarami. W 2024 roku udało się osiągnąć nadwyżkę w handlu towarami w wysokości 700 mln euro.
Jak wynika z opracowania KOWR, w strukturze towarowej polskiego eksportu produktów rolno-spożywczych w 2024 roku dominowało mięso, przetwory mięsne i żywiec (10,8 mld euro, 20 proc. udziału w wartości). Kolejne pozycje zajmowały: ziarno zbóż i przetwory (6,5 mld euro, 12 proc.), tytoń i wyroby tytoniowe (5,6 mld euro, 10 proc.), cukier i wyroby cukiernicze (4,5 mld euro, 8 proc.), produkty mleczne (3,5 mld euro, 7 proc.), ryby i przetwory (3,1 mld euro, 6 proc.) oraz warzywa i przetwory (2,7 mld euro, 5 proc.).
Udział unijnego rynku w polskim eksporcie rolno-spożywczym wyniósł 74 proc. Do krajów UE trafiajś głównie: tytoń i wyroby tytoniowe, mięso drobiowe, ryby i przetwory, produkty mleczne. Największym odbiorcą są Niemcy, Francja, Niderlandy, Włochy i Czechy. Poza UE z Polski eksportowano przede wszystkim mięso i przetwory, produkty mleczne, czekoladę i wyroby czekoladowe, pieczywo i wyroby piekarnicze. Wśród odbiorców przoduje Wielka Brytania, a następne są Ukraina i Stany Zjednoczone.
Czytaj także
- 2025-05-27: SUV-y dominują rynek motoryzacyjny. Hyundai wprowadzi latem do sprzedaży nowy siedmioosobowy model
- 2025-05-13: Senat zajmie się ustawą o jawności cen lokali na sprzedaż. W praktyce ustawa obejmie tylko 12 proc. rynku
- 2025-05-21: Finansowanie Europejskiego Banku Inwestycyjnego wspiera rozwój OZE czy infrastruktury drogowej. Wśród nowych priorytetów bezpieczeństwo i obronność
- 2025-05-12: Coraz więcej Polaków widzi korzyści płynące z obecności w UE. Co ósmy wciąż jednak nie potrafi ich wskazać
- 2025-05-20: Ważą się losy nowej umowy między Unią Europejską a Ukrainą na temat zasad handlu. Obecne przepisy wygasają 5 czerwca
- 2025-05-20: Rosyjskie surowce przestaną płynąć do UE. Spóźniony, ale ambitny i istotny plan ma być wdrożony do 2027 roku
- 2025-05-12: Parlament Europejski zdecydował ws. zasad handlu stalą z Ukrainą. Przedłużono liberalizację o kolejne trzy lata
- 2025-05-22: Negocjacje między UE i USA w sprawie ceł trwają. Przełom możliwy podczas czerwcowej wizyty Trumpa w Europie
- 2025-04-28: Niepewna sytuacja zwracanych do Skarbu Państwa gruntów dzierżawnych. To może się wiązać z likwidacją infrastruktury rolniczej i miejsc pracy
- 2025-04-18: Rzecznik MŚP: Obniżenie składki zdrowotnej to nie jest szczyt marzeń. Ideałem byłby powrót do tego, co było przed Polskim Ładem
Kalendarium
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii

Jedynka Newserii

Motoryzacja

UE dąży do większej samodzielności w dostępie do surowców krytycznych. Częściowo pozyska je z recyklingu baterii
Zgodnie z aktem o surowcach krytycznych władze unijne dążą do zwiększenia niezależności w zakresie ich dostaw od Chin i innych krajów trzecich. Do 2030 roku ze źródeł zewnętrznych ma pochodzić nie więcej niż 65 proc. rocznego zużycia każdego z surowców. Z kolei 25 proc. ma pochodzić z recyklingu. – Te cele nie są nadambitne, bo recykling to relatywnie młoda część gospodarki, więc legislacja, która narzuca te poziomy odzysku i recyklingu to jedno, a realia to drugie – mówi Paweł Jarski, prezes zarządu Elemental Holding. Podkreśla jednak, że Europa ma duży potencjał w zwiększeniu odzysku i przetwarzania cennych surowców
Konsument
Konsumenci doceniają działania firm na rzecz środowiska i społeczeństwa. Dla przedsiębiorstw to szansa na rozwój

Zrównoważony rozwój staje się coraz ważniejszym elementem strategii biznesowych firm. Podmioty wdrażające długofalową strategię ESG mogą liczyć na korzyści finansowe, większe zainteresowanie inwestorów oraz poprawę klimatu i społecznej akceptacji. Spółki i przedsiębiorcy, którzy realizują inwestycje zgodnie z najwyższymi standardami środowiskowymi i społecznymi otrzymali Diamenty Zrównoważonej Gospodarki podczas konferencji Sustainable Economy Summit.
Edukacja
Poziom kompetencji cyfrowych Polaków na bardzo niskim poziomie. Spowalnia to cyfryzację gospodarki i firm

Na tle mieszkańców innych państw UE poziom kompetencji cyfrowych Polaków utrzymuje się na bardzo niskim poziomie – wynika z ostatnich danych Eurostat. Niecała połowa deklaruje posiadanie przynajmniej podstawowych umiejętności cyfrowych, a 20 proc. – więcej niż podstawowe. Staje to na drodze do cyfryzacji gospodarki i zwiększenia produktywności przedsiębiorstw.
Partner serwisu
Szkolenia

Akademia Newserii
Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.