Wyniki badania sytuacji osób z niepełnosprawnością na uczelniach wyższych

Osoby z niepełnosprawnością mają w Polsce coraz lepsze warunki do zdobywania wyższego wykształcenia, ale nie można jeszcze powiedzieć, że studia są dla nich tak samo dostępne jak dla ludzi zdrowych. Pokazuje to badanie przeprowadzone w ramach ogólnopolskiego projektu ,,Nauka bez Barier’’.

Żeby badanie było jak najbardziej wiarygodne, zostało wykonane wśród społeczności akademickiej na uczelniach różnych typów (m.in. uniwersytetach klasycznych, technicznych czy medycznych) w całym kraju. Jakie wyniki przyniosło badanie?

Przede wszystkim niepełnosprawni studenci i pracownicy z niepełnosprawnością wskazali, że nastawienie społeczeństwa do osób niepełnosprawnych pozytywnie się zmienia. Szczególnie jeśli chodzi o otwartość na problemy tej grupy społecznej. Swoje podejście zmienia również świat akademicki, który obecnie jest bardziej otwarty na potrzeby osób z niepełnosprawnością niż 20 czy nawet 10 lat temu. Podobne opinie prezentują także zdrowi studenci i  naukowcy. Większość ankietowanych - 55-60% - uważa, że w ciągu 10 ostatnich lat jesteśmy świadkami procesu stopniowej poprawy sytuacji osób niepełnosprawnych w  dostępie do edukacji na poziomie średnim i wyższym. W czym to się przejawia?

Uczelnie stają się w coraz większym stopniu dostosowane architektonicznie dla osób niepełnosprawnych - nie tylko jeżdżących na wózkach, ale i  np. niewidomych i niedowidzących (specjalne powierzchnie, taśmy, schematy na korytarzach). Ponadto coraz więcej szkół wyposaża sale wykładowe, ćwiczeniowe, biblioteki czy czytelnie w urządzenia przydatne osobom niepełnosprawnym (czytniki, pętle induktofoniczne, specjalne nagłośnienie, ekrany komputerów i rzutników z  wyższym kontrastem). Nie jest to co prawda wszędzie powszechny standard, ale na uczelniach przybywa miejsc przyjaznych dla osób niepełnosprawnych. Choć jest i  tak, że wiele sal wykładowych i ćwiczeniowych wciąż nie jest dostosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnością, gdyż mają za ciasno ustawione ławki i brakuje w nich odpowiedniego wyposażenia technicznego.

Nie bez znaczenia przy omawianiu tej sytuacji jest także wsparcie państwa, które zwiększa nakłady na finansowanie edukacji osób z niepełnosprawnością i wypłaca im stypendia, dopłaty do czesnego, zapomogi i inne świadczenia dzięki którym łatwiej jest podjąć decyzję o rozpoczęciu nauki. Również poza miejscem zamieszkania, gdyż część pokoi w  domach studenckich jest przygotowana do przyjęcia niepełnosprawnych mieszkańców.

Tak więc sytuacja niepełnosprawnych studentów i naukowców stale się poprawia, ale daleko nam jeszcze do osiągnięcia zadowalającego stanu. Za taki uznamy sytuację, gdy osoba z niepełnosprawnością będzie mogła podjąć naukę na dowolnie wybranym kierunku, gdyż teraz część z nich jest dla osób niepełnosprawnych z różnych względów niedostępna.

Innym problemem są uprzedzenia wobec osób niepełnosprawnych ze strony innych studentów i kadry naukowo-dydaktycznej, ale te na szczęście też są coraz rzadziej spotykane. Społeczność akademicka generalnie bowiem potrafi zachować się wobec niepełnosprawnych, wie jak budować z nimi relacje. I dlatego około 80% studentów i  pracowników naukowych z niepełnosprawnością nie czuje wykluczenia w środowisku akademickim. Natomiast tylko mniej niż 10% z nich takie wykluczenie odczuwa.

W Polsce nadal jednak studiuje zbyt mała liczba osób z niepełnosprawnością. Ten stan stara się zmienić kampania Nauka Bez Barier, która jest realizowana pod patronatem Ministerstwa Nauki i  Szkolnictwa Wyższego. Na portalu www.naukabezbarier.pl można znaleźć nie tylko wspomniane badanie w zakładce ,,Wyniki badania’’ ale również informacje przydatne kandydatom na studia, studentom i naukowcom. Docelowo będzie to także platforma służącą rozwijaniu badań naukowych i umożliwiająca kontakt biznesu studentami i naukowcami, również tymi z niepełnosprawnością.