Dramatyczna sytuacja w opiece długoterminowej. Kolejki oczekujących są coraz dłuższe [DEPESZA]

Ponad 20 tys. pacjentów czeka w kolejce do zakładów opiekuńczo-leczniczych, pielęgnacyjno-opiekuńczych i pielęgniarskiej opieki domowej. Wraz ze zmianami wprowadzonymi dla osób z orzeczoną niepełnosprawnością inni oczekujący pacjenci są przesuwani do tyłu w kolejce, nawet jeżeli są w stanie cięższym. Mimo apeli kierowanych od kilku lat do rządzących sytuacja sektora opieki długoterminowej zamiast się poprawiać, wciąż się pogarsza.

– Politycy nie tylko nie podjęli żadnych działań w celu poprawy dramatycznej sytuacji opieki długoterminowej w Polsce, ale nie wypracowali nawet żadnego stanowiska w tej sprawie. Od powołania nowego składu Rady Ministrów minęło już 16 miesięcy, a zamiast oczekiwanych zmian obserwujemy kontynuację nieefektywnej polityki poprzedniego rządu. Na dodatek, mimo szumnych zapowiedzi resortu zdrowia, opiekę długoterminową skreślono z listy priorytetów zdrowotnych polskiej prezydencji w Unii Europejskiej – mówi dr Beata Stepanow, wiceprezes Koalicji „Na pomoc niesamodzielnym”.

Usługi opieki długoterminowej w Polsce mogą być realizowane w trybie stacjonarnym, dziennym oraz środowiskowym lub domowym. W sektorze pomocy społecznej do placówek stacjonarnych zalicza się domy pomocy społecznej czy rodzinne domy pomocy dla osób wymagających stałej opieki. Z kolei opieka środowiskowa i domowa jest świadczona w ramach ośrodków wsparcia oraz usług opiekuńczych. W sektorze ochrony zdrowia funkcjonują zakłady opiekuńczo-lecznicze i pielęgnacyjno-opiekuńcze, a opieka środowiskowa i domowa jest świadczona poprzez pielęgniarską opiekę domową. Jednocześnie jednak system opieki długoterminowej w Polsce jest niedofinansowany, brakuje też koordynacji między sektorami ochrony zdrowia i pomocy społecznej, które odpowiadają za zarządzanie opieką długoterminową w Polsce.

– Wielu podopiecznych domów pomocy społecznej i domów seniora spełnia kryteria kwalifikujące do świadczeń medycznych w opiece długoterminowej. Niestety Ministerstwo Zdrowia i Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie są w stanie wypracować wspólnych standardów i rozwiązań, które wychodziłyby naprzeciw potrzebom starzejącego się społeczeństwa – podkreślają zgodnie Rafał Marek, prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Organizatorów i Menadżerów Pomocy Społecznej i Ochrony Zdrowia, oraz Andrzej Lejczak, prezes Krajowej Izby Domów Opieki.

Organizacje działające na rzecz osób przewlekle chorych, niepełnosprawnych i niesamodzielnych zwracają uwagę na brak standardów opieki, rosnące opóźnienia w płatnościach za zrealizowane świadczenia, blokowanie rozwoju domowych form specjalistycznej opieki oraz postępujący „szpitalocentryzm”. Destabilizuje to sektor opieki długoterminowej. Problemem jest brak współpracy między poszczególnymi resortami, które powołują zespoły o dublujących się kompetencjach.

– Przykładem jest Zespół ds. organizacji profilaktyki i opieki zdrowotnej dla osób starszych, powołany zarządzeniem Ministra Zdrowia z 13 czerwca 2024 roku, oraz Zespół ds. reformy systemu pomocy społecznej, który został ukonstytuowany na podstawie zarządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 27 czerwca 2024 roku –  podkreślają sygnatariusze apelu z 24 lutego br. skierowanego do liderów politycznych aktualnie rządzącej koalicji.

Fundamentem opieki długoterminowej powinna być opieka domowa. Zdaniem ekspertów jest jednak niemal całkowicie marginalizowana. Jak podkreśla dr Andrzej Tytuła, wiceprezes Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych, wciąż nie ma decyzji odnośnie do proponowanej zmiany modelu pielęgniarskiej opieki domowej. Przewiduje ona wprowadzenie opiekuna medycznego, który mógłby odciążyć pielęgniarki, a zmiany w organizacji pracy zwiększyłyby dostępność do świadczenia.

Z problemami boryka się również Ogólnopolski Związek Świadczeniodawców Wentylacji Mechanicznej, który domaga się wdrożenia nowego, zoptymalizowanego modelu wentylacji mechanicznej domowej, przygotowanego już dwa lata temu przez Agencję Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Uwzględnia nowoczesne rozwiązania technologiczne, takie jak telemonitoring i teleopieka, co pozwoliłoby na zoptymalizowanie kosztów opieki. Obecnie w Polsce pod opieką domowej wentylacji mechanicznej znajduje się ponad 14 tys. pacjentów. Problemem są nie tylko rosnące kolejki oczekujących na miejsce w systemie, ale także pogarszająca się z każdym miesiącem sytuacja finansowa świadczeniodawców.

– Oczekujemy działań, a nie ich pozorowania. Zmiana modelu opieki nad osobami z dysfunkcjami oddechowymi jest niezbędna w świetle pogłębiających się problemów kadrowych i rosnącej liczby chorych. Oczekujemy również objęcia wszystkich pacjentów znajdujących się aktualnie w domach pod respiratorami planami rzeczowo-finansowymi oddziałów wojewódzkich NFZ, a także włączenia wentylacji mechanicznej do katalogu świadczeń nielimitowanych – tłumaczy Robert Suchanke, prezes Ogólnopolskiego Związku Świadczeniodawców Wentylacji Mechanicznej.

Eksperci kilkukrotnie w ciągu ostatnich lat apelowali o podjęcie działań na rzecz poprawy systemu opieki długoterminowej w Polsce. Brakuje jednak jakiejkolwiek wizji kompleksowych i skoordynowanych zmian. Koalicja „Na pomoc niesamodzielnym” ostrzega, że jeżeli polityka zdrowotna i polityka społeczna nie zostaną skoordynowane oraz nie zostaną zmienione priorytety wydatków publicznych państwa, czeka nas poważny kryzys w opiece długoterminowej – finansowy, kadrowy i organizacyjny.

– Potrzebne są odważne decyzje, ale rząd w dzisiejszym składzie nie jest gotowy na szczery i otwarty dialog o przyszłości opieki długoterminowej. Straciliśmy do niego zaufanie. Mamy nadzieję, że tuż po wyborach prezydenckich dojdzie do jego rekonstrukcji i doczekamy się wreszcie kompleksowej i skoordynowanej strategii, która umożliwi rozwój opieki długoterminowej. Bez niej nie sprostamy wyzwaniom demograficznym i cywilizacyjnym – przestrzegają sygnatariusze apeli skierowanych do polityków: Koalicja „Na pomoc niesamodzielnym”, Krajowa Izba Domów Opieki, Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych, Ogólnopolski Związek Świadczeniodawców Wentylacji Mechanicznej, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Dyrektorów Samorządowych Domów Pomocy Społecznej, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Organizatorów i Menadżerów Pomocy Społecznej i Ochrony Zdrowia, Organizacja Rozwoju Leczenia Żywieniowego, Polskie Towarzystwo Opieki Długoterminowej i Stowarzyszenie Fizjoterapia Polska.