Mówi: | Marek Wąsiński |
Funkcja: | kierownik zespołu gospodarki światowej |
Firma: | Polski Instytut Ekonomiczny |
Duże zmiany w globalnym handlu. Polska może stracić nawet 0,43 proc. PKB
Cła nakładane na UE przez administrację Trumpa mogą znacząco wpłynąć na kondycję polskiej gospodarki, mimo że bezpośredni eksport z Polski do USA ma stosunkowo niewielkie rozmiary, a sama Polska odnotowuje deficyt handlowy w wymianie z tym krajem. Stany Zjednoczone są jednak drugim po Niemczech odbiorcą polskiej wartości dodanej na świecie – wskazują wyliczenia Polskiego Instytutu Ekonomicznego. Eksperci ostrzegają, że wojna handlowa uderzy we wszystkie kraje ze Stanami włącznie i we wszystkie sektory.
– Stany Zjednoczone są drugim partnerem Polski, jeśli chodzi o eksport wartości dodanej, więc są naszym istotnym partnerem i rzeczywiście cła nakładane przez Stany Zjednoczone na Unię Europejską będą miały wpływ na polską gospodarkę. Te na stal i aluminium, a także w sektorze motoryzacyjnym mogą łącznie doprowadzić do spadku polskiego PKB o 0,12–0,15 proc. PKB – mówi agencji informacyjnej Newseria Marek Wąsiński, kierownik zespołu gospodarki światowej w Polskim Instytucie Ekonomicznym. – Najbardziej negatywny możliwy scenariusz, czyli cła wyłącznie na Unię Europejską w wysokości 25 proc., mógłby doprowadzić do spadku polskiego PKB o około 0,4 proc. Ten wpływ przede wszystkim będzie miał znaczenie przez kanały pośrednie, nie tylko eksport bezpośredni do Stanów Zjednoczonych, ale i inne państwa na świecie. Do USA polska wartość dodana trafia też przez Meksyk czy Kanadę.
Popyt finalny USA odpowiadał w 2023 roku za 2,6 proc. polskiego PKB i ok. 3 proc. zatrudnienia. Większość (57 proc.) tych powiązań wynika z eksportu pośredniego przez inne państwa, m.in. Niemcy, Meksyk i Kanadę. W eksporcie bezpośrednim z Polski Stany Zjednoczone są dopiero naszym ósmym partnerem. Wartość tego eksportu do USA w 2024 roku wzrosła do 12,6 mld dol. (o 6,3 proc. r/r) i stanowiło to 3,3 proc. łącznego eksportu towarów z Polski. Szczególnie istotne w wymianie handlowej są towary z sektora maszynowego oraz silniki turboodrzutowe i turbośmigłowe. Eksport usług stanowił porównywalną do eksportu towarów część wymiany handlowej – w 2023 roku Polska sprzedała USA usługi o wartości 10,4 mld dol.
– Przeanalizowaliśmy trzy scenariusze, ten, z którym mieliśmy do czynienia do 3 kwietnia, czyli cła na stal i aluminium oraz cła na Chiny w wysokości 20 proc. Drugim scenariuszem, który analizowaliśmy, jest rozszerzenie tych ceł o sektor motoryzacyjny w wysokości 25 proc., a także sytuację, w której Unia Europejska i inne państwa na świecie odpowiedziały na cła amerykańskie, w sektorze motoryzacyjnym również w wysokości 25 proc. – wyjaśnia Marek Wąsiński. – Trzeci scenariusz, gdyby Stany Zjednoczone nałożyły cła wyłącznie na Unię Europejską w wysokości 25 proc. W tym scenariuszu właśnie największe potencjalne straty polskiej gospodarki wynosiłyby 0,4 proc. PKB.
Najbardziej dotkliwy okazał się scenariusz ostrej wojny handlowej między USA a UE, w którym cła ze strony administracji Trumpa spotkałyby się z odwetem. Skutkowałoby to spadkiem PKB Polski o 0,43 proc. To skutek zakłócenia łańcuchów dostaw w wyniku ograniczeń w handlu międzynarodowym, co przełoży się na wyższe koszty produkcji i mniejszą dostępność rynków zbytu oraz pogłębienie niepewności na rynkach. Cła spowodują także ograniczenie inwestycji i eksportu polskich firm uczestniczących w globalnych łańcuchach dostaw. W pozostałych scenariuszach spadki PKB Polski są bardziej umiarkowane (od -0,11 proc. do -0,15 proc.), lecz każdy z nich wskazuje na istotny negatywny wpływ wprowadzanych ceł na polską gospodarkę.
– Najbardziej z perspektywy tych ceł, z którymi mamy obecnie do czynienia, zagrożony może być sektor wydobywczy, ale także odczuje ten wpływ między innymi sektor motoryzacyjny. Chociaż ze względu na bardziej elastyczne formy dostaw, jeśli chodzi o jego eksport, to on ucierpi w mniejszym stopniu – przewiduje kierownik zespołu gospodarki światowej w Polskim Instytucie Ekonomicznym. – Skala współpracy Unii Europejskiej ze Stanami Zjednoczonymi jest tak duża, że straty poniesie cała Unia. Na dobrą sprawę też Stany Zjednoczone bardzo mocno same negatywnie odczują cła, ponieważ pogarszają warunki prowadzenia biznesu, a także pogarszają warunki dla konsumentów, więc należy się spodziewać wzrostu cen w Stanach Zjednoczonych.
Trump został zaprzysiężony jako 47. prezydent USA 20 stycznia i już 4 lutego nałożył dodatkowe 10-proc. cło na import towarów z Chin (10 lutego weszły w życie działania odwetowe Chin), a miesiąc później dołożył kolejne 10-proc. taryfy. Wtedy także zaczęły obowiązywać 25-proc. cła na towary z Kanady i Meksyku, ale dwa dni później amerykańska administracja wykluczyła jednak towary spełniające wymogi USMCA, czyli umowy o wolnym handlu między USA, Kanadą i Meksykiem. Z kolei 12 marca weszły w życie 25-proc. cła na stal i aluminium, a dwa tygodnie później ogłoszono cła na sprowadzane z całego świata samochody (i prawdopodobnie ich części).
2 kwietnia Donald Trump zaprezentował listę tzw. ceł wzajemnych czy „ceł odwetowych” (reciprocal tariffs) tak, by odpowiadały stawkom celnym w imporcie partnerów. Zasadnicza stawka celna wyniosła 10 proc., jednak niektóre kraje, np. azjatyckie, zostały objęte ponadczterokrotnie wyższą stawką. W przypadku Unii Europejskiej wyniosła ona 20 proc., w przypadku Chin – 34 proc.
– Teoretycznie część produktów na rynku międzynarodowym może być tańsza, ze względu na to, że nie mogą trafić na rynek amerykański i będą szukać innych rynków zbytu. Jednak cła dotykają w dużej mierze też gospodarki chińskiej, z tej perspektywy jej nadprodukcja może być też ryzykowna dla europejskiej gospodarki. Należy więc rozważyć, na ile Unia Europejska będzie musiała chronić swój rynek przed potencjalnym zalewem tańszych produktów na rynku międzynarodowym, na przykład jeśli chodzi o stal czy aluminium – wskazuje Marek Wąsiński. – Z perspektywy wewnętrznej w Unii Europejskiej, w przypadku części produktów, zwłaszcza mniej przetworzonych, które miałyby trafiać do Stanów Zjednoczonych, możemy się spodziewać spadku ich cen, ponieważ będzie próba znalezienia popytu na te produkty w większym stopniu na innych rynkach, m.in. na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej, ale z perspektywy zagregowanej wojna celna pomiędzy sojusznikami nie będzie korzystna dla nikogo.
Chiny już ogłosiły dodatkowe 34-proc. cła na import z USA, które wejdą w życie 10 kwietnia. W piątek rynki akcji zarówno w USA, jak i w Europie czy Azji zanotowały wyraźne spadki. Teraz inwestorzy czekają na odpowiedź UE.
Czytaj także
- 2025-05-19: Doda: Zostawiłam po sobie niesamowite dzieło filmowe, ale nie myślę o powrocie do branży. Mam za dużą traumę
- 2025-05-15: Prof. L. Balcerowicz: Polska obok Turcji ma największy udział własności państwowej. Potrzebujemy odpolitycznienia gospodarki
- 2025-05-13: Senat zajmie się ustawą o jawności cen lokali na sprzedaż. W praktyce ustawa obejmie tylko 12 proc. rynku
- 2025-05-12: Coraz więcej Polaków widzi korzyści płynące z obecności w UE. Co ósmy wciąż jednak nie potrafi ich wskazać
- 2025-05-13: Dzięki sztucznej inteligencji przesyłki mogą trafiać do klientów tego samego dnia. Liczba takich dostaw w Amazon znacząco rośnie
- 2025-05-16: Nowy rozdział we współpracy Wielka Brytania – Unia Europejska. Bezpieczeństwo jedną z kluczowych kwestii
- 2025-05-05: Konkurs NCBR i Orlenu ma wesprzeć najciekawsze rozwiązania dla przemysłu rafineryjno-petrochemicznego. Na ich rozwój trafi blisko 200 mln zł
- 2025-04-28: Niepewna sytuacja zwracanych do Skarbu Państwa gruntów dzierżawnych. To może się wiązać z likwidacją infrastruktury rolniczej i miejsc pracy
- 2025-04-25: Członek RPP spodziewa się obniżki stóp procentowych już w maju, może nawet o 50 pb. Potem dyskusja o kolejnej obniżce możliwa w lipcu
- 2025-04-30: W Centralnym Rejestrze Umów znajdą się wydatki publiczne powyżej 10 tys. zł. Z powodu tak wysokiego progu wiele umów pozostanie niejawnych
Kalendarium
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii

Jedynka Newserii

Handel

Ważą się losy nowej umowy między Unią Europejską a Ukrainą na temat zasad handlu. Obecne przepisy wygasają 5 czerwca
5 czerwca wygasa ATM, czyli wprowadzona przed trzema laty i potem z modyfikacjami przedłużana umowa między UE a Ukrainą, liberalizująca zasady wwozu ukraińskich towarów na teren Wspólnoty. Strona ukraińska chciałaby jej przedłużenia, na razie jednak Unia zgodziła się jedynie na przedłużenie bezcłowego przywozu żelaza i stali. Największe obawy, zwłaszcza w Polsce, budzi kwestia produktów rolnych. Zdaniem europosłanki Konfederacji Anny Bryłki należałoby wrócić do obowiązującej przed 2022 rokiem umowy stowarzyszeniowej DCFTA, ponieważ Ukraina może dziś eksportować swoje towary drogą morską poprzez porty na Morzu Czarnym, a dzięki darmowemu dostępowi do unijnego rynku bogacą się jedynie potentaci rolni.
Ochrona środowiska
Nowe technologie pomagają szybciej i dokładniej sortować odpady. Wciąż nie wszystkie da się jednak przetworzyć

Do 2030 roku 55 proc. odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych powinno trafiać do przetworzenia. W ubiegłym roku było to ok. 27 proc. Nowe technologie w coraz większym stopniu ułatwiają sortowanie odpadów, ale nie pozwalają jeszcze na przetworzenie wszystkich ich rodzajów. To pierwsze wyzwanie związane z zamykaniem obiegu. Kolejnym jest zwiększanie zawartości materiałów pochodzących z recyklingu w produkowanych opakowaniach, czego wymagają unijne przepisy. Choć w tym obszarze widać w ostatnich latach znaczące postępy, nie brakuje wyzwań.
Handel
Rosyjskie surowce przestaną płynąć do UE. Spóźniony, ale ambitny i istotny plan ma być wdrożony do 2027 roku

– Kupowanie surowców energetycznych z Rosji jest jak kupowanie broni przeciwko Ukrainie – uważa europosłanka PO Mirosława Nykiel. Dlatego KE planuje do 2027 roku ograniczyć do zera import rosyjskich paliw. Joanna Scheuring-Wielgus ocenia, że taka decyzja powinna zapaść już dawno, ale lepiej późno niż wcale. Co więcej, państwa członkowskie powinny być w tych deklaracjach zjednoczone najbardziej, jak się da.
Partner serwisu
Szkolenia

Akademia Newserii
Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.