Mówi: | Michał Myck |
Funkcja: | dyrektor i członek zarządu |
Firma: | Centrum Analiz Ekonomicznych (CenEA) |
Utrzymanie wyższych stawek VAT będzie kosztować gospodarstwa domowe 4 mld zł rocznie
Dodatkowe 4 mld zł rocznie przekażą do budżetu gospodarstwa domowe z powodu utrzymania wyższych stawek VAT do 2016 roku – wynika z raportu Centrum Analiz Ekonomicznych. Najbardziej podatkiem obciążona jest grupa 10 proc. najbiedniejszych gospodarstw – w ramach VAT oddają ponad 16 proc. swoich dochodów do dyspozycji. W grupie 10 proc. najbogatszych udział ten spada poniżej 7 proc.
– Reforma z 2011 roku oznacza dodatkowe bezpośrednie obciążenie podatkiem VAT gospodarstw domowych w wysokości około 4,4 mld zł rocznie – wskazuje w rozmowie z agencją informacyjną Newseria Biznes Michał Myck, dyrektor i członek zarządu Centrum Analiz Ekonomicznych. – Efektem utrzymania wyższych stawek w wysokości 8 i 23 proc. przez kolejne trzy lata (2014-2016) jest wzrost obciążenia o ok. 4 mld zł.
Obowiązek odprowadzania VAT leży na przedsiębiorcach, jednak to konsumenci ponoszą jego ostateczny koszt. W 2011 roku rząd podjął decyzję o tymczasowym podniesieniu stawki podstawowej VAT z 22 do 23 proc., a obniżonej stawki z 7 do 8 proc. Wprowadzono również stawkę 5 proc. na nieprzetworzoną żywność, w związku z wygaśnięciem okresów przejściowych w UE. W listopadzie 2013 roku zadecydowano o utrzymaniu tych stawek do końca 2016 roku.
W wartościach bezwzględnych, jak wynika z raportu instytutu CenEA, zmiany w wysokości podatku VAT w największym stopniu dotknęły najbogatsze gospodarstwa domowe, dla których obciążenie wzrosło o 35,4 zł miesięcznie (w grupie najuboższej – o 7,6 zł). Ale porównując te wzrosty do dochodów, widać, że w najuboższej grupie gospodarstw podwyżka stanowiła 0,8 proc. dochodu do dyspozycji, podczas gdy w najbogatszej – 0,3 proc.
Poziom obciążeń VAT-em poszczególnych gospodarstw domowych zależy przede wszystkim od wysokości sum wydawanych na bieżące utrzymanie, jak również struktury wydatków (jaką część dochodu gospodarstwa domowe przeznaczają na dobra obciążone poszczególnymi stawkami tego podatku).
– Miesięcznie gospodarstwa domowe wydają przeciętnie 325 zł w ramach obciążenia VAT-em i względem całkowitych wydatków jest to średnia stawka w wysokości ok. 12,5 proc. – wyjaśnia Myck. – Natomiast obciążenie podatkiem od towarów i usług różni się w zależności od wysokości dochodów gospodarstw domowych. Najwyższe dotyczy pierwszej grupy decylowej, czyli najbiedniejszych 10 proc. populacji, gdzie odprowadzana stawka stanowi średnio ok. 16,3 proc dochodu. Po drugiej stronie skali, wśród 10 proc. najzamożniejszych gospodarstw domowych, jest to tylko około 7 proc.
Zdaniem analityków CenEA na wysokość płaconego podatku VAT wpływ ma również struktura demograficzna gospodarstw domowych. Wyższy podatek płacą wprawdzie te większe i posiadające dzieci, ale nie rośnie on wprost proporcjonalnie do liczby znajdujących się w gospodarstwie osób.
– Porównując np. gospodarstwo jednoosobowe do dwuosobowego, wzrost VAT wynosi około 15 proc. w przypadku gospodarstw większych. Ale nie rośnie bardziej wraz ze wzrostem zarówno liczby osób dorosłych i dzieci. Gospodarstwa domowe z dziećmi płacą więcej VAT-u – o około 9 proc., natomiast wysokości obciążenia nie jest zależna od liczby dzieci czy ich wieku – wyjaśnia Myck.
Jak podkreśla, gdy pojawia się w gospodarstwie więcej dzieci albo ich wiek jest zróżnicowany, struktura konsumpcji idzie bardziej w kierunku dóbr i usług objętych niższymi stawkami podatku, w związku z czym całkowite obciążenie VAT-em mniej więcej pozostaje na podobnym poziomie.
– Wydaje się, że bardziej efektywnym gospodarczo rozwiązaniem jest jedna stawka podatku VAT – przekonuje dyrektor CenEA. – Przemawia za tym szereg argumentów dotyczących efektywności zarówno konsumpcji, jak i produkcji. Takie rozwiązanie w większym stopniu obciążałoby gospodarstwa o niższych dochodach, więc należałoby pomyśleć o rekompensacie tych strat, np. w postaci ulg w systemie podatku dochodowego albo świadczeń.
Z szacunków Centrum wynika, że aby nie zwiększać całkowitego obciążenia gospodarstw domowych, jednolita stawka VAT musiałaby wynosić 15,5 proc. Jednak gdyby była wyższa, dodatkowe wpływy do budżetu mogłyby pokryć koszty ewentualnych ulg i świadczeń dla najbiedniejszej grupy.
Podatek od towarów i usług jest jednym z najważniejszych źródeł dochodu budżetu państwa. W 2013 r. wpływy z tego tytułu stanowiły 41 proc. całkowitego dochodu sektora finansów publicznych i jednocześnie 47 proc. wpływów z podatków. W ubiegłym roku dochody budżetu z tytułu VAT przekroczyły 120 mld zł.
Czytaj także
- 2025-03-04: Przedsiębiorcy apelują o deregulację i stabilny system podatkowy. Obecne przepisy są szczególnie uciążliwe dla małych i średnich firm
- 2025-02-25: Trwa nabór wniosków do programu dopłat do elektryków. Bez zmiany systemu podatków może być krótkotrwałym mechanizmem wsparcia rynku
- 2025-02-06: OECD chwali Polskę za sprawne przejście przez kryzysy. Rekomenduje też rewizję podatków i wydatków budżetowych
- 2025-02-18: Europejski przemysł czeka na Clean Industrial Deal. Dekarbonizacja jest potrzebna, ale innymi metodami
- 2025-01-14: Eksperci apelują o zmiany w konstrukcji podatków od nieruchomości. Danina od wartości byłaby bardziej sprawiedliwa i transparentna
- 2025-01-03: W Polsce brakuje ośrodków interwencji kryzysowej. Rzecznik Praw Obywatelskich apeluje o zmiany w prawie i zwiększenie finansowania
- 2024-11-05: Polacy boją się obniżenia poziomu życia na emeryturze. 40 proc. na ten cel oszczędza
- 2024-10-16: Mołdawia zdecyduje o dalszym kursie. Rosja próbuje wpłynąć na wyniki wyborów i referendum
- 2024-08-28: Po e-papierosy sięgnęła już ponad połowa polskich nastolatków. Szara strefa znacząco napędza sprzedaż nieletnim [AUDIO]
- 2024-08-01: Co jedenasta osoba na świecie głoduje, a jednocześnie gwałtownie przybywa ludzi otyłych. Dużym problemem jest marnowanie żywności
Kalendarium
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii

Prawo

Przedsiębiorcy apelują o deregulację i stabilny system podatkowy. Obecne przepisy są szczególnie uciążliwe dla małych i średnich firm
Deregulacja pozostaje jednym z najważniejszych wyzwań dla polskiej gospodarki. Uproszczenie przepisów i zmniejszenie biurokracji to czynniki, które mogą się przyczynić do wzrostu konkurencyjności polskich przedsiębiorstw i poprawy warunków prowadzenia działalności gospodarczej – wynika z analiz Business Centre Club. Na potrzebę deregulacji i stabilnego systemu podatkowego wskazywali przedsiębiorcy nagrodzeni w finale 32. edycji konkursu Lider Polskiego Biznesu, którego organizatorem jest Business Centre Club.
Konsument
W tym roku 70 proc. odpadów szklanych powinno trafić do recyklingu. Polska sporo poniżej tego poziomu

W Polsce co roku zbierane jest ok. 750 tys. t szkła, czyli nieco ponad połowa szklanych opakowań wprowadzonych na rynek. W dodatku 20 proc. zebranego surowca to zanieczyszczenia innymi materiałami, np. ceramiką czy porcelaną, które nie nadają się do recyklingu. Polska traci na tym ok. 400 tys. t szkła, które mogłoby zostać ponownie przetworzone i wykorzystane. Duża część tej straty to efekt nieodpowiedniej segregacji i niskiej świadomości konsumentów. Zgodnie z wymogami UE w tym roku odsetek zebranego szkła powinien sięgnąć 70 proc.
Firma
Coraz więcej firm decyduje się na automatyzację procesów. Zwroty z inwestycji są możliwe już w ciągu kilku miesięcy

Chociaż odsetek firm wdrażających automatyzację rośnie, to wciąż wiele przedsiębiorstw nie wie, czym ten proces jest i jakie się z nim wiążą korzyści. Tymczasem badania rynkowe wskazują, że przedsiębiorstwa inwestujące w obszar automatyzacji i sztucznej inteligencji są bardziej efektywne i osiągają lepsze wyniki, a zwrot z inwestycji możliwy jest już w ciągu pierwszych kilku miesięcy od wdrożenia. – Warunkiem jest jednak wybór właściwego procesu do zautomatyzowania i odpowiednie przygotowanie go do tej zmiany – podkreślają eksperci platformy FlowDog.
Partner serwisu
Szkolenia

Akademia Newserii
Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.