Psychiatria w reformie. Resort zdrowia chce odbudować kadry i poprawić opiekę psychiatryczną dla dzieci i młodzieży

Psychiatria – przez lata zaniedbywana – jest na etapie głębokiej reformy, ale ten proces nie potrwa miesiąc czy nawet rok – mówi minister zdrowia Łukasz Szumowski. Jak ocenił, wprowadzony w ubiegłym roku pilotaż Centrów Zdrowia Psychicznego działa dobrze i zostanie rozszerzony. Niedługo ruszy też kompleksowa reforma psychiatrii dzieci i młodzieży, wśród których zaburzenia psychiczne są coraz częstszym problemem. Celem jest to, żeby opieka psychiatryczna była łatwiej dostępna, dostosowanego do indywidualnych potrzeb pacjentów i nie wiązała się z długimi pobytami na oddziałach psychiatrycznych.

– Zmiana jest fundamentalna, bo przechodzimy od opieki zinstytucjonalizowanej, gdzie pierwszym kontaktem często był oddział psychiatryczny, do opieki środowiskowej. Pilotaż działa od roku i objął swoim zasięgiem 3 mln osób. Jest to opieka populacyjna, są Centra Zdrowia Psychicznego, gdzie pacjent może przyjść do koordynatora z ulicy i zadać mu pytanie, dlatego że jest czegoś ciekawy, potrzebuje pomocy on sam lub ktoś z bliskich mu osób – mówi agencji Newseria Łukasz Szumowski, minister zdrowia.

W ramach Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego w lipcu ubiegłego roku wystartował pilotaż Centrów Zdrowia Psychicznego. Obecnie jest w Polsce 27 takich ośrodków, które obejmują swoim zasięgiem około 10 proc. populacji kraju, czyli ok. 3 mln Polaków. Do programu dołączane są w tej chwili kolejne placówki, część z nich rozszerza swoją działalność.

– Liczę, że po tym rozszerzeniu opieką środowiskową będzie objętych już około 5–6 mln osób. To jest rewolucja w psychiatrii, która jest niezbędna i która może przybliżyć nas do normalności, oczekiwanej przez polskich pacjentów. Liczę na efekt kuli śniegowej i na to, że za chwilę dołączą kolejne miejsca, w których pomoc będzie łatwo dostępna i nie będzie się wiązać z izolacją na oddziale – mówi Łukasz Szumowski.

Do Centrum Zdrowia Psychicznego można się zgłosić bez zapisów i bez skierowania (od pon. do pt. w godz. 8.00–18.00), żeby skonsultować dolegliwości i w razie potrzeby rozpocząć leczenie. Pomoc psychiatryczna jest udzielana także osobom nieubezpieczonym. Jeżeli przyjmujący w Punkcie Zgłoszeniowo-Koordynacyjnym psychiatra, psycholog bądź pielęgniarka psychiatryczna uzna, że przypadek jest pilny, pomoc jest udzielana w ciągu 72 godzin. W CZP pacjentowi stawiana jest wstępna diagnoza, a plan leczenia układany indywidualnie.

Wsparcie w ramach CZP kierowane jest do osób dorosłych, ale niedługo ruszy kompleksowa reforma psychiatrii dzieci i młodzieży, wśród których zaburzenia psychiczne są coraz częstszym problemem.

– Zaczynamy niedługo taki sam pilotaż, ale kierowany do dzieci i młodzieży, z trzema poziomami referencyjności. Pierwszy poziom będzie odmedykalizowany – dzieckiem będzie się zajmować nie psychiatra, tylko psycholog, psychoterapeuta lub pedagog. Dopiero na drugim poziomie wchodzi psychiatra i oddział dzienny, bez pobytu długoterminowego. Specjalistyczne oddziały psychiatryczne będą zarezerwowane dla najcięższych przypadków. To pozwoli wyjść szerzej do ludzi z pomocą psychiatryczną, a wiemy, że u dzieci i młodzież choroby, depresje, uzależnienia i zaburzenia odżywiania są coraz większym problemem – mówi Łukasz Szumowski.

Minister podkreśla też, że w Polsce psychiatria była dziedziną zaniedbywaną i pomijaną przez wiele lat i dopiero w tej chwili zaczyna się jej kompleksowa reforma, która jest jednak procesem trudnym i wymagającym czasu. W przyszłym roku powinien być gotowy projekt ustawy, która wprowadzi w Polsce nowy model opieki psychiatrycznej.

– Odrabiamy straty. Robimy to najszybciej, jak się da, ale na pewno nie da się tego zrobić w miesiąc czy rok – mówi minister zdrowia.

Jednym z kluczowych problemów w psychiatrii są w tej chwili m.in. braki kadrowe. Resort pracuje obecnie nad wytyczeniem ram dla tej specjalizacji i ocenia, że dostępność pomocy psychiatrycznej powinno poprawić wprowadzenie do systemu również psychologów i terapeutów.

– W tej chwili 70 proc. porad w Centrach Zdrowia Psychicznego i w poradniach psychiatrycznych jest udzielana przez psychiatrów. Mamy ich mało, ale być może te proporcje mogłyby zostać odwrócone i większość porad mogliby udzielać psycholodzy, psychoterapeuci czy pedagodzy, a psychiatra byłby tylko medyczną częścią zespołu terapeutycznego – mówi Łukasz Szumowski. – Z drugiej strony, odbudowujemy kadrę, liczba psychiatrów w Polsce rośnie i w tym kierunku kształci się znacznie więcej osób niż do tej pory, ale to trwa. Nie możemy pójść na skróty i dać uprawnień ludziom, którzy nie mają kompetencji i wiedzy, dlatego że jakość jest tutaj niezwykle ważna.