Mówi: | Katarzyna Wiśniewska, prezeska Konwentu Dyrektorów Ośrodków Interwencji Kryzysowej w Polsce, dyrektorka Zespołu Ośrodków Wsparcia w Piastowie Agnieszka Jarzębska, naczelniczka Wydziału Polityki Rodzinnej i Spraw Społecznych, Biuro RPO |
W Polsce brakuje ośrodków interwencji kryzysowej. Rzecznik Praw Obywatelskich apeluje o zmiany w prawie i zwiększenie finansowania
W 2023 roku w Polsce funkcjonowało 170 ośrodków interwencji kryzysowej, ale w wielu powiatach tego typu wsparcie wciąż nie jest dostępne. NIK już w 2021 roku alarmował, że ponad połowa powiatów nie powołała takich ośrodków. Tylko część istniejących placówek świadczy całodobowo wsparcie dla osób doświadczających kryzysów, a zapotrzebowanie na takie usługi stale rośnie. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich apeluje o zmiany w prawie dotyczącym interwencji kryzysowej oraz finansowaniu tych usług.
Interwencja kryzysowa zaliczana jest do świadczeń niepieniężnych z pomocy społecznej. W jej ramach potrzebujący otrzymuje adekwatną do potrzeb pomoc psychologiczną, medyczną, środowiskową, która ma mu umożliwić powrót do stanu sprzed kryzysu lub samodzielne funkcjonowanie. Działania interwencyjne realizują ośrodki interwencji kryzysowej. Udzielają one wsparcia osobom w trudnych sytuacjach wywołanych kryzysami rodzinnymi, trudnościami wychowawczymi, problemami psychospołecznymi czy kłopotami emocjonalnymi. Interwencje polegają zwłaszcza na udzieleniu interdyscyplinarnego wsparcia osobie lub rodzinie dotkniętej traumatycznym wydarzeniem, doświadczającej przemocy oraz czasowego schronienia w związku z sytuacją kryzysową.
– W dzisiejszym świecie rośnie liczba polikryzysów, czyli kryzysów łączonych, takich jak wojna w Ukrainie, pandemia, kryzysy klimatyczne czy inflacja. Nałożone na siebie kryzysy powodują bardzo silny stres, nie każdy może sobie z nim poradzić, mimo posiadanych zasobów. Po to jesteśmy my – ośrodki interwencji kryzysowej, abyśmy mogli wydobyć zasoby, które gdzieś pogubiły się w tej osobie – tłumaczy w rozmowie z agencją Newseria Katarzyna Wiśniewska, prezeska Konwentu Dyrektorów Ośrodków Interwencji Kryzysowej w Polsce, dyrektorka Zespołu Ośrodków Wsparcia w Piastowie.
Z danych MRPiPS wynika, że w roku 2023 w całej Polsce funkcjonowało 170 ośrodków interwencji kryzysowej. Rok wcześniej było ich 162, w tym z miejscami całodobowymi 125. Potrzeby są jednak znacznie większe.
– Osób w kryzysie przybywa. Patrząc na działalność ośrodka interwencji kryzysowej, którego mam zaszczyt być dyrektorem, zwiększa się liczba interwencji, zwiększa się też liczba konsultacji psychologicznych – mieliśmy 1,5–2 tys. konsultacji ambulatoryjnych rocznie, w tej chwili dochodzi już do 4 tys. – wskazuje Katarzyna Wiśniewska.
Wiele powiatów nie oferuje jednak osobom potrzebującym wsparcia w ramach ośrodka interwencji kryzysowej. Już w 2021 roku Najwyższa Izba Kontroli wskazywała, że 55 proc. powiatów nie powołało tego typu placówek. Zaledwie co trzeci istniejący ośrodek świadczył wsparcie przez całą dobę, tymczasem ustawa nakłada obowiązek udzielania natychmiastowej pomocy, a ta jest możliwa tylko wtedy, gdy instytucja działa non stop każdego dnia.
– Ośrodków interwencji kryzysowej w Polsce jest coraz mniej, zdecydowana większość wcielana jest w struktury powiatowych centrów pomocy rodzinie, miejskich ośrodków pomocy społecznej – zauważa ekspertka. – Nas jako ośrodków interwencji kryzysowej działających samodzielnie jest coraz mniej.
Zagadnienia związane z funkcjonowaniem ośrodków interwencji kryzysowej i niedostatki legislacyjne w tym obszarze były jednym z problemów sygnalizowanych rzecznikowi przez uczestników spotkania w Zespole Ośrodków Wsparcia w Piastowie oraz przez Konwent Dyrektorów Ośrodków Interwencji Kryzysowej. W październiku 2024 roku RPO skierował do ministra rodziny, pracy i polityki społecznej wystąpienie generalne, w którym przedstawił szereg postulatów zmiany prawa dotyczącego interwencji kryzysowej. Zdaniem przedstawicieli biura obowiązujące przepisy są niedoprecyzowane i nie określają np. szczegółowych zasad i norm funkcjonowania jednostek realizujących to zadanie, minimalnego zakresu zapewnianych usług czy kwalifikacji osób wykonujących usługi.
– Zarówno w aspekcie praw obywatelskich, jak i zwykłego funkcjonowania obywateli w społeczności lokalnej rola ośrodków interwencji kryzysowej jest nie do przecenienia. Zadanie w postaci tworzenia i prowadzenia ośrodka interwencji kryzysowej to zadanie własne powiatu, a rolą powiatu jest spełnianie obowiązków wobec własnych obywateli na terenie powiatu. Mamy nadzieję, że działania rzecznika doprowadzą do tego, że w każdym powiecie będzie ośrodek interwencji kryzysowej, a obywatele będą mieli pełny dostęp do pomocy i wsparcia w sytuacjach kryzysowych – mówi Agnieszka Jarzębska, naczelniczka Wydziału Polityki Rodzinnej i Spraw Społecznych w Biurze RPO.
Eksperci Biura RPO wskazują, że niezbędne jest dofinansowanie powiatów w formie dotacji, bo z uwagi na trudną sytuację ekonomiczną wielu z nich funkcjonowanie ośrodków staje się niemożliwe. Zdaniem Konwentu Ośrodków Interwencji Kryzysowych udzielenie powiatom dotacji zagwarantowałoby rozwój infrastruktury i wysoki poziom świadczonych usług, poprawiając ich dostępność.
– Do ośrodków interwencji kryzysowej przyjmujemy ludzi nie tylko z danego powiatu. Na przykład w Zakopanem przyjmowane są osoby z Warszawy. Pytanie, kto ma pokryć koszty pobytu, jeżeli jest rejonizacja ośrodków interwencji kryzysowej w Zakopanem, a środki na ten ośrodek wykłada w tym momencie starosta danego powiatu. Gdybyśmy mogli być dofinansowani z administracji rządowej, powiat byłby wzmocniony – tłumaczy prezeska Konwentu Dyrektorów OIK w Polsce.
RPO wskazuje też na zagrożoną pozycję ośrodków interwencji kryzysowej w systemie pomocy społecznej – niepokój uczestników rozmów wzbudzała zachodząca na mocy ustawy o pomocy społecznej możliwość włączenia ośrodków interwencji kryzysowej do struktury organizacyjnej powiatowych centrów pomocy rodzinie. Jak podnosił Konwent Dyrektorów, takie działanie znacząco utrudnia realizację zadań, do których wykonywania ośrodki interwencji kryzysowej są powołane. W związku z tym, że PCPR-y nie pracują całodobowo, trudniej jest świadczyć w nich wsparcie w warunkach pełnej intymności.
– Jednostki organizacyjne pomocy społecznej pracują do godziny 16.00, więc jak włączać w struktury PCPR-u czy MOPS-u ośrodki, które mają działać całodobowo? Tylko ośrodek samodzielnie działający może być w pełni otwarty dla osób, które znajdują się w kryzysie, a niestety kryzysów jest coraz więcej – podkreśla Katarzyna Wiśniewska.
Zdaniem RPO przeglądu wymaga także obszar współdziałania instytucji szeroko rozumianego systemu wsparcia. Wobec licznych przypadków kryzysów zdrowia psychicznego, bezdomności, doświadczania przemocy, klęsk żywiołowych, problemów uchodźców wojennych to właśnie ośrodki interwencji kryzysowej stanowią ważne ogniwo w systemie oparcia społecznego.
– Trzeba podkreślić wyjątkowość interwencji kryzysowej. To jest pomoc udzielana bezpłatnie każdemu siedem dni w tygodniu, dlatego tak ważna jest do organizacji na terenie powiatu – przekonuje Agnieszka Jastrzębska.
Odpowiedzi na zgłoszone przez RPO uwagi i wnioski udzieliła wiceminister Katarzyna Nowakowska. Jak wynika z jej oświadczenia, ministerstwo planuje prace nad opracowaniem standardów udzielania wsparcia w formie interwencji kryzysowej. Jednym z zadań projektu realizowanego w ramach FERS w perspektywie finansowej UE na lata 2021–2027 „Wsparcie instytucji zajmujących się pomocą i integracją społeczną” będzie opracowanie standardu kształcenia kadr udzielających wsparcia w ramach interwencji kryzysowej, w tym wypracowanie modelowych procedur wsparcia osób w kryzysie i funkcjonowania ośrodków interwencji kryzysowej w zakresie standardu świadczonych usług. Wypracowane w ramach projektu standardy mają posłużyć do dalszych analiz regulacji prawnych w tym obszarze. Wiceminister poinformowała również, że interwencja kryzysowa jest jednym z obszarów pracy zespołu do spraw reformy systemu pomocy społecznej, organu opiniodawczo-doradczego MRPiPS, który został powołany w czerwcu 2024 roku.
Czytaj także
- 2024-12-27: Zbiórki internetowe przestały się już kojarzyć wyłącznie z finansowaniem leczenia. Ludzie zbierają także na podstawowe potrzeby i realizację marzeń
- 2025-01-07: Kupujący nieruchomości mogą jeszcze liczyć na rabaty. Zwłaszcza w przypadku nowych inwestycji deweloperskich
- 2024-12-23: W lutym zmiana na stanowisku Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich. Co roku trafia do niego kilka tysięcy spraw związanych z instytucjami unijnymi
- 2025-01-07: W ciągu 10 lat w Polsce może brakować 2,1 mln pracowników. Ratunkiem dla rynku pracy wzrost zatrudnienia cudzoziemców
- 2024-12-27: Polscy producenci drobiu liczą na ponowne otwarcie chińskiego rynku. Kraje azjatyckie coraz ważniejszym importerem
- 2024-12-23: Rekordowy przelew dla Polski z KPO. Część pieniędzy trafi na termomodernizację domów i mieszkań
- 2024-12-19: Przed świętami Polacy wydają na ryby nawet dwa razy więcej niż w innych miesiącach. Konsumenci powinni sprawdzać, czy pochodzą one ze zrównoważonych połowów
- 2025-01-03: Dobre prognozy dla rynku kredytów mieszkaniowych. Mimo braku rządowego programu wsparcia
- 2024-12-17: W Parlamencie Europejskim ważne przepisy dla państw dotkniętych przez klęski żywiołowe. Na odbudowę będą mogły przeznaczyć więcej pieniędzy
- 2024-12-06: R. Metsola: Polska ma bardzo dobrą pozycję do bycia liderem UE na następne pół roku. Bezpieczeństwo w centrum uwagi prezydencji
Kalendarium
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii
Jedynka Newserii
Handel
Konsumenci w sieci narażeni na długą listę manipulacyjnych praktyk sprzedażowych. Zagraniczne platformy wymykają się unijnym regulacjom
Wraz z pojawieniem się na polskim i europejskim rynku platform sprzedażowych spoza UE rośnie też liczba przypadków stosowania tzw. dark patterns, czyli manipulacyjnych technik sprzedażowych. Nowe regulacje UE – w tym rozporządzenie w sprawie jednolitego rynku usług cyfrowych oraz akt o usługach cyfrowych – mają lepiej chronić przed nimi konsumentów, a podmiotom stosującym takie praktyki będą grozić wysokie kary finansowe. Problemem wciąż pozostaje jednak egzekwowanie tych przepisów od zagranicznych platform, które wymykają się europejskim regulacjom. – To jest w tej chwili bardzo duże wyzwanie dla całego rynku cyfrowego, że w praktyce regulacje nie dotyczą w takim samym stopniu wszystkich graczy – mówi Teresa Wierzbowska, prezeska Związku Pracodawców Prywatnych Mediów.
Fundusze unijne
Europejscy młodzi twórcy w centrum polskiej prezydencji w Radzie UE. Potrzebne nowe podejście do wsparcia ich karier
Wsparcie startu kariery młodych artystów i debata nad regulacjami dla sektora audiowizualnego, które będą odpowiadać zmieniającej się rzeczywistości technologicznej – to dwa priorytety polskiej prezydencji w Radzie UE z zakresu kultury. Najbliższe półrocze będzie także okazją do promocji polskich twórców w państwach członkowskich i kandydujących, a współpraca z artystami z innych krajów ma pokazać, że kultura może łączyć i być platformą dialogu międzynarodowego.
Ochrona środowiska
Tylko 1 proc. zużytych tekstyliów jest przetwarzanych. Selektywna zbiórka może te statystyki poprawić
Wraz z nowymi przepisami dotyczącymi gospodarki odpadami od stycznia 2025 roku gminy w Polsce wprowadziły selektywną zbiórkę zużytych tekstyliów. To oznacza, że przykładowo zniszczonych ubrań nie można już wyrzucić do frakcji zmieszane. Część gmin wprowadza ułatwienia dla mieszkańców w postaci dodatkowych kontenerów. W innych mieszkańcy będą musieli samodzielnie dostarczyć tekstylia do punktów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (PSZOK).
Partner serwisu
Szkolenia
Akademia Newserii
Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.