Mówi: | prof. Witold Orłowski, ekonomista, Akademia Finansów i Biznesu Vistula i Politechnika Warszawska prof. dr hab. Piotr Wachowiak, rektor Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie |
Wiedza Polaków o gospodarce i finansach niewystarczająca. To może się przekładać na błędne decyzje inwestycyjne
Przykłady kredytów frankowych czy Amber Gold pokazują, że w społeczeństwie brakuje rozumienia mechanizmów rządzących gospodarką i finansami. Pod względem wiedzy ekonomicznej Polacy sami siebie oceniają na trójkę, najgorzej w zakresie cyberbezpieczeństwa i inwestowania. Zdaniem ekspertów ekonomii zarządzania finansami i inwestowania warto uczyć już w szkole, choć nie w formule osobnego przedmiotu. Jednak pogłębianie wiedzy ekonomicznej potrzebne jest także wśród starszych grup społecznych.
– Polacy potrzebują lepszej edukacji ekonomicznej. Przypomnijmy sobie wszyscy, jak to było z kredytami frankowymi, kiedy większość tych, którzy je brali, twierdziła, że nie wiedzieli, że kurs może się zmienić. Podobnie jest z ryzykiem, ile mieliśmy wpadek w postaci zachęcenia ludzi do inwestowania w Amber Gold, bo „na złocie się nigdy nie straci”. To jest przekaz dla ludzi, którzy nie rozumieją mechanizmów rynku – mówi agencji informacyjnej Newseria prof. Witold Orłowski, ekonomista z Akademii Finansów i Biznesu Vistula i Politechniki Warszawskiej. – Dzisiaj wielu, zwłaszcza młodych ludzi wierzy, że na kryptowalutach można tylko zarobić. Po to, żeby rozumieć na przykład ryzyko związane z inwestowaniem, to trzeba sobie zdawać sprawę z tego, jak działają finanse. To jest więcej niż tylko proste policzenie stopy procentowej.
Co trzeci badany ocenia swoją wiedzę ekonomiczną jako małą lub bardzo małą, a 37 proc. jako przeciętną. 59 proc. Polaków po ostatnich 12 miesiącach uważa, że należy więcej i regularniej oszczędzać na tzw. czarną godzinę, a połowa z nich deklaruje, że oszczędności powinny być dywersyfikowane. 1/3 badanych wskazuje także, że należy ograniczać wydatki i prowadzić skromniejszy tryb życia. Co istotne, odpowiedź tę częściej wskazują mieszkańcy wsi – czterech na 10 badanych. To wyniki VIII edycji corocznego badania realizowanego przez pracownię Indicator na zlecenie Warszawskiego Instytutu Bankowości i Fundacji GPW – „Poziom wiedzy finansowej Polaków 2025”.
– Jak się pyta dzieci, skąd rodzice mają pieniądze, najczęściej się słyszy: z bankomatu, a nie to, że na przykład musieli zarobić. Jak się zadaje pytanie, czy rząd ma swoje pieniądze, często się słyszy odpowiedź, że tak, a oczywiście rząd nie ma swoich pieniędzy. Brak tej podstawowej wiedzy ekonomicznej ma duży wpływ zarówno na gospodarkę, bo są popełniane różnego rodzaju błędy, ale także na szerzenie się populizmu, nie tylko w Polsce, ale również w Europie i na świecie – mówi prof. dr hab. Piotr Wachowiak, rektor Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.
W ostatnich latach zmieniają się źródła, z jakich Polacy najchętniej czerpią wiedzę ekonomiczną. Stale rośnie popularność blogów i portali internetowych – 62 proc. badanych deklaruje, że z nich pozyskuje wiedzę (55 proc. w 2022 roku) oraz z podcastów i materiałów wideo w internecie – 27 proc. (19 proc. w 2022 roku). Zmniejsza się natomiast odsetek osób, które czerpią wiedzę z mediów tradycyjnych (34 proc. obecnie, 49 proc. w 2021 roku). Największe niedobory wiedzy Polacy odczuwają w zakresie cyberbezpieczeństwa (46 proc.). Na kolejnych miejscach znalazły się inwestowanie – 32 proc. oraz system podatkowy – 28 proc.
Za brakami w wiedzy idzie także świadomość, że należy ją stale poszerzać. 41 proc. badanych deklaruje, że chciałaby pogłębić swoją wiedzę z zakresu cyberbezpieczeństwa (to o 3 pp. więcej niż w ubiegłorocznej edycji badania), a 24 proc. – z zakresu systemu podatkowego. Jednak tylko co piąty badany chciałby pogłębić swoją wiedzę na temat inwestowania, mimo że braki wiedzy w tym zakresie deklaruje co trzeci badany.
– Powinniśmy być znacznie lepiej wyedukowani w kwestii procesów gospodarczych. Świat się robi coraz bardziej skomplikowany, gospodarka jest skomplikowana. Nawet nie wystarczą proste narzędzia finansowe, to trzeba naprawdę rozumieć, co się dzieje w gospodarce, jak ona się zmienia, gdzie są ryzyka, gdzie są szanse, jak się do tego dostosowywać. I to niestety musi być już w szkole, bo później jest trochę za późno, żeby się uczyć – mówi prof. Witold Orłowski.
– Musimy znaleźć pewne rozwiązania systemowe, żeby podnieść poziom wiedzy ekonomicznej, gospodarczej naszego społeczeństwa – od przedszkola do seniora – wskazuje prof. Piotr Wachowiak.
Obaj eksperci nie są jednak przekonani do pomysłu wprowadzenia dodatkowego przedmiotu w szkole nakierowanego na edukację finansową.
– Jestem przeciwnikiem tzw. silosowej wiedzy, czyli że tu jest matematyka, tu jest fizyka, tu jest historia, a tu jest przedsiębiorczość. Moim zdaniem należałoby raczej włożyć wysiłek w to, żeby wiedza o gospodarce była wpleciona w inne tematy – wskazuje prof. Witold Orłowski. – Wiedza o finansach, prostych instrumentach finansowych może być równie dobrze przekazywana na lekcjach matematyki. Więc pewnie nie jest najlepszym pomysłem tworzenie osobnego przedmiotu, lepiej by się było zastanowić nad tym, w jaki sposób elementy rozumienia gospodarki zintegrować z innymi przedmiotami.
– Musimy brać przykłady z krajów Europy Zachodniej, gdzie ta wiedza ekonomiczna jest na różnych przedmiotach, bo może ona być na matematyce, gdzie zadania będą dotyczyć zagadnień gospodarczych, może być na historii, gdzie będą prezentowane sylwetki osób przedsiębiorczych, na geografii, żeby pokazać różnego rodzaju regiony gospodarcze – postuluje rektor Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. – Nie jestem zwolennikiem, żeby to był jeden przedmiot, na którym będzie się uczyć ekonomii. Ona powinna nam towarzyszyć podczas naszego całego życia, a więc na różnych przedmiotach.
W badaniu WIB i Fundacji GPW ponownie sprawdzono w praktyce wiedzę badanych na temat inwestowania. Ankietowani odpowiedzieli poprawnie średnio na połowę pytań dotyczących inwestowania. 2 proc. nie udzieliło żadnej poprawnej odpowiedzi, a 3 proc. osiągnęło wynik 7/7. Społeczeństwo obawia się inwestowania także z powodu nieznajomości instrumentów GPW. 65 proc. badanych słyszało o akcjach, ale nie wie, czym są (widoczna jest niewielka poprawa – w ub.r. tę odpowiedź wskazało 70 proc. badanych). Podobnie jest w przypadku obligacji (58 proc.) 3/4 ankietowanych nigdy nie słyszało o ETF-ach. Obecnie 44 proc. Polaków nie inwestuje na giełdzie, ponieważ brakuje im wystarczającej wiedzy.
Czytaj także
- 2025-06-18: Większość Polaków sprzeciwia się wprowadzeniu euro. Problemem może być brak dobrej komunikacji
- 2025-06-16: Dostępność antykoncepcji awaryjnej wzrosła, ale wiedza o niej nadal jest niewystarczająca. To w Polsce wciąż temat tabu
- 2025-06-17: Prawie 2/3 Polaków uważa się za osoby przedsiębiorcze. Kojarzy im się to z pracowitością i zaradnością
- 2025-07-04: W ubiegłym roku spadła liczba samobójstw. Dalsza reforma psychiatrii powinna pomóc utrzymać tę tendencję
- 2025-06-05: Już pięciolatki interesują się pieniędzmi. Wakacje to dobry moment na edukację finansową
- 2025-06-18: Konieczna większa edukacja na temat dbania o zdrowie i dostępnych leków. To kluczowe dla rozwoju samoleczenia
- 2025-06-09: Alicja Węgorzewska: Trzeba dbać o rozwój kulturalny młodego pokolenia. Chcę zachęcić młodzież do przychodzenia do opery na wielkie dzieła
- 2025-05-15: Z UE na pomoc Ukrainie trafiło 148 mld euro. Potrzebne jest dalsze wsparcie, także w kontekście wypracowania sprawiedliwego pokoju
- 2025-06-09: Polacy odczuwają brak wiedzy na temat inwestowania. Może to sprzyjać podejmowaniu nieracjonalnych decyzji finansowych
- 2025-05-14: 37 proc. Ukraińców nie wie, jak zaszczepić dziecko w Polsce. Potrzebna większa edukacja w tym zakresie
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii

Jedynka Newserii

Polityka

W czwartek głosowanie nad wotum nieufności wobec Komisji Europejskiej. To inicjatywa ponad 70 europosłów, również z Polski
W Parlamencie Europejskim w czwartek 10 lipca odbędzie się głosowanie o wotum nieufności wobec Komisji Europejskiej. Wniosek przygotowała frakcja Europejskich Konserwatystów i Reformatorów, do której należy PiS, i podpisała się pod nim większość jej europosłów, ale także posłowie z Konfederacji. Wniosek jest motywowany m.in. brakiem transparentności KE w procesie zakupu szczepionek przeciw COVID-19. Zarzuty dotyczą też mechanizmu wspólnego finansowania zbrojeń SAFE i to najbardziej oburza europosłów z PO i PSL, którzy podkreślają, że to strategiczny dla bezpieczeństwa kraju i UE program.
Polityka
Zapotrzebowanie na pomoc humanitarną drastycznie rośnie. Jednocześnie są coraz większe problemy z jej finansowaniem

Ponad 10 mld dol. – na taką kwotę UNHCR szacuje budżet potrzebny na zapewnienie ochrony i pomocy dla osób przesiedlonych. Ze względu na trwające konflikty zapotrzebowanie na pomoc humanitarną rośnie, jednak zmniejsza się jej stabilność finansowa. Bardzo istotną rolę odgrywa tutaj sektor przedsiębiorstw i prywatni darczyńcy. Ich znaczenie jest tym istotniejsze, że państwa muszą priorytetyzować swoje wydatki, na czym może cierpieć pomoc humanitarna.
Konsument
GUS chce walczyć z fake newsami. Współpraca z sektorem prywatnym ma pomóc ograniczyć chaos informacyjny

Tradycyjna statystyka, oparta wyłącznie na cyklicznych badaniach i danych administracyjnych, przestaje wystarczać, by analizować dynamiczne zmiany w czasie rzeczywistym. Z tego powodu Główny Urząd Statystyczny stawia na nowoczesne podejście oparte na integracji danych, budowie spójnej struktury informacyjnej państwa oraz współpracy z sektorem prywatnym. – Jesteśmy na dobrej drodze do budowy infrastruktury informacyjnej państwa po to, żeby uniknąć halucynacji sztucznej inteligencji, chaosu czy dezinformacji – podkreśla Marek Cierpiał-Wolan, prezes Głównego Urzędu Statystycznego.
Partner serwisu
Szkolenia

Akademia Newserii
Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.